विद्यालय खोल्ने निर्णय : विद्यालय प्रशासन हतारमा, विद्यार्थी र अभिभावक दोधारमा

विद्यालय खोल्ने निर्णय : विद्यालय प्रशासन हतारमा, विद्यार्थी र अभिभावक दोधारमा

A+ A A-

१ असोजबाट उपत्यकाका विद्यालय खुल्ने भएपछि काठमाडौंकी नविना काफ्ले अन्योलमा परेकी छन् । १० कक्षामा अध्ययनरत छोरा नलेजलाई विद्यालय पठाउने कि नपठाउने आफू दोधारमा परेको उनी बताउँछिन् ।

कोभिड नभइदिएको भए बोडर्स, कोचिङ, ट्युसनलगायतका पठनपाठनले पढाइ तीक्ष्ण हुनेमा हिजोआज अनलाइन कक्षा प्रभावकारी नभएको उनको निष्कर्ष छ । तर यति हुँदाहुँदै पनि भाइरसको जोखिम मोल्दै छोरालाई विद्यालय पठाइहाल्ने आँट भने आफूसँग नभएको उनको भनाइ छ ।

भन्छिन्, ‘बच्चालाई विद्यालय पठाऊँ भन्दा भाइरसले असर गर्ने हो कि भन्ने डर, नपठाउँ भने घरमा बसेर पढाइ नै भने जस्तो भइराखेको छैन । हामी अभिभावकहरू त साह्रै दोधारमा पर्‍यौँ ।’

संक्रमण दर नघट्दै तेस्रो लहरको चेतावनीका बीच चाडपर्वको मुखमा डिसिएमसीसीको विद्यालय खुलाउने तयारी अपरिपक्व भएको सरोकारवालाहरुको भनाइ छ । जोखिम नटर्दै बालबालिकाहरुको स्वास्थ्य र सुरक्षाको कुरालाई पर्वाह नगरी विद्यालय खोल्ने निर्णय घातक हुन सक्ने आवाज अभिभावक संघले उठाएको छ ।

अभिभावक महासंघका अध्यक्ष सुप्रभात भण्डारी भन्छन्, ‘तेस्रो लहरमा बालबालिकालाई असर गर्न सक्ने आशंका पनि सरकारले नै गरेको हो । रेड जोन एरियामा भौतिक रुपमा कक्षा सञ्चालन गर्न पाइँदैन पनि सरकारले नै भनेको छ । खोप पनि उपलब्ध भइसकेको छैन । ५०० भन्दा बढी सक्रिय संक्रमित हुँदा विद्यालय जस्ता सार्वजनिक ठाउँमा भीडभाड गर्न पाइँदैन नै भनेको छ । संक्रमण दर अझैपनि उच्च नै छ । चाडपर्वको बेला छ । हामीले भन्दा पनि सरकारकै निर्णयले बालबालिकालाई विद्यालय नपठाउनु भन्छ । बालबालिकामार्फत् संक्रमण घरघरमै गयो भने !’

भण्डारी विद्यालय खोल्ने निर्णय केही स्वार्थ मिश्रित पनि भएको आरोप लगाउँछन् । भन्छन्, ‘भौतिक रूपमा विद्यालय खुलाउन पाए पैसा उठ्थ्यो भन्ने निजी विद्यालयको मनोविज्ञान पनि स्पष्ट देखिन्छ । होइन भने चाडपर्व र बिदाको मुखमा एक महिना पढाउने हतारो देखिनु नपर्ने हो ।’

यद्यपि सबै जिल्लाहरूमा अभिभावकहरूको मत फरकफरक भएको पनि उनी स्वीकार्छन् । ‘कामकाजी अभिभावकहरु विद्यालय खुलिदिए पनि हुन्थ्यो भन्नेमा पनि छन् । बहुसंख्यकले भने तेस्रो लहरको जोखिमलाई मनन गर्दै विद्यालय दसैँसम्म नखोलिदिए हुन्थ्यो भन्ने नै छ’, उनले भने ।

नेपालमा हाल झण्डै ३६ हजार विद्यालयहरु छन् । तीमध्ये १०० जना भन्दा पनि कम विद्यार्थी संख्या भएका १४ हजार विद्यालय छन् । त्यसमा कतिपय विद्यालयहरुमा ५० जनाभन्दा कम विद्यार्थी पनि छन् । २५ जनाभन्दा कम विद्यार्थी संख्या भएका झण्डै ३ हजार विद्यालयहरु छन् । यस्ता न्यून विद्यार्थी संख्या भएका गाउँ सहरका विद्यालयमा स्वास्थ्य सावधानी अपनाएर पढाउन सकिने बारे भने आफूहरु सकारात्मक रहेको भण्डारीले बताए ।

प्याब्सनका अध्यक्ष टीका पुरी भने निषेधाज्ञा खुलेसँगै सिनेमा हल, होटललगायत सबैकुरा खुलेपछि भीडभाडको बहानामा विद्यालय बन्द गर्नुको कुनै तुक नभएको बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘हामीले विद्यालय खोलेपनि स्वास्थ्यको प्रोटोकल अपनाएर नै खोल्ने हो । त्यसका लागि तयारीको अन्तिम चरणमा छौँ । कक्षाकोठामा भौतिक दूरी, स्वास्थ्य मापदण्ड पूरा गर्न भौतिक संरचना पनि सोहीअनुसार तयार गरिरहेका छौँ ।’

त्यसो त ६० प्रतिशत बालबालिकाहरू अहिले पनि पढाइमा आवद्ध छैनन् । त्यसमा पनि निजी विद्यालयका कम छन् । सामुदायिक विद्यालयमा त झन् १० प्रतिशत विद्यार्थी पनि पढाइमा संलग्न छैनन् ।

यस्तो अवस्थामा स्वास्थ्यको मापदण्ड अपनाएर पठनपाठनलाई चुस्त बनाउन ढिला भएको पुरीको बुझाइ छ । ‘हामीले विद्यार्थीको पठनपाठन नै बिगार्ने त ? सधैँभरि बन्द राख्ने हो त ? त्योभन्दा त पढाउनु नै राम्रो होला नि त । अभिभावकहरूलाई परेको अन्योलता स्वाभाविक भएको पनि उनी स्वीकार्छन् ।

‘उहाँहरुलाई विद्यालयमा बच्चालाई पठाउन समय लाग्ला । तर जोखिम नेपालमा मात्रै आउने पनि होइन होला । अरु देशमा पनि विद्यालय खुल्न थालेका छन् । सुरुसुरुमा हामी पनि निकै डरायौँ । अब डराइरहेर हुँदैन । अब कोरोनासँग सचेत हुँदै कसरी अगाडि बढ्ने भन्नेमै हामी लाग्नुपर्छ’, उनले भने ।

उता एन प्याब्सनका अध्यक्ष ऋतुराज सापकोटा भने अभिभावकको सल्लाह सुझावलाई मनन नै नगरीकन विद्यालय खोल्नुको कुनै अर्थ नभएकाले छलफलको क्रममा रहेको बताउँछन् । सापकोटा भन्छन्, ‘अभिभावकहरूको मिश्रित खालको प्रतिक्रिया पाएका छौँ । विशेष गरेर ठूला कक्षाहरु चलाइदिए हुने अनि साना कक्षाहरु चाहिँ अहिले तत्काल नचलाइदिए हुने भन्ने उहाँहरूको कुरा छ । सानोलाई वातावरण अनुकूल छैन कि भन्ने अधिकांशको अनुभव छ । स्कूल खुलेर अभिभावकले बालबालिकालाई पठाइदिनु भए न पढाइ हुने हो !’

स्वास्थ्यको दृष्टिकोणबाट हेर्दा हाल संक्रमण दर उच्च नै रहेकोले सर्वसाधारणलगायत बालबालिकाहरू पनि निश्चय नै जोखिममा रहेको भाइरोलोजिष्ट एवम् सरुवा रोग विशेषज्ञ डा. शेरबहादुर पुन बताउँछन् ।

‘खोल्न उपयुक्त छ भनेर भन्ने अवस्था छैन किनभने हिजोआज पनि हजार भन्दा बढी नयाँ संक्रमित थपिने क्रम जारी नै छ’, उनी भन्छन्, ‘संक्रमित हुन बाँकी र खोप नलगाएकाहरू जोखिममा नै छन् ।’

संक्रमणदर ५ प्रतिशतभन्दा कम भएमा मात्र विद्यालय खोल्न सकिने स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयको नै स्वयम् निष्कर्ष छ । ‘पालिकाले विद्यालय खोल्ने निर्णय गर्दा संक्रमणको स्थिति कस्तो छ अध्ययन गर्नुपर्छ । ५ प्रतिशतभन्दा कम संक्रमण छ भने ठीकै हो । यो विषयमा डीसीसीएमसीसँग छलफल गर्छौं,’ मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. कृष्ण पौडेलले भने ।

त्यसो त हाल विभिन्न जिल्लामा पठनपाठन सुरु भइसकेको छ । उपत्यकाको गोकर्णेश्वर नगरपालिकाले सरकारको निर्णय हुनुअघि नै विद्यालय सञ्चालनमा ल्याएको हो ।

त्यस्तै बझाङमा पनि गत मंगलबारदेखि सामुदायिक तथा निजी विद्यालयमा पठनपाठन सुरु भएको छ । धनुषाको मिथिला नगरपालिका, मोरङको कटहरी गाउँपालिका, सिन्धुलीको कमलामाई नगरपालिका र बझाङको केदारस्यूँ गाउँपालिकाले पनि विद्यालय खोल्ने निर्णय गरेको छ ।

शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयले तयार पारेको विद्यालय सञ्चालन सम्बन्धी कार्यढाँचा–२०७७ अनुरुप प्रोटोकल अपनाएर मात्रै विद्यालयहरू खुल्ने बताइएको छ । संक्रमणको जोखिम नरहेको वा न्युन रहेको ठाउँमा आलोपालो सिफ्ट वा अन्य उपयुक्त मोडालिटी प्रयोग गर्न सकिनेछ ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, भदौ २२, २०७८ ११:०५