९६ देशका कामदारको आकर्षणमा नेपाल : १७ प्रतिशतले बढ्यो श्रम स्वीकृति लिनेको संख्या, छैन नियमन

९६ देशका कामदारको आकर्षणमा नेपाल : १७ प्रतिशतले बढ्यो श्रम स्वीकृति लिनेको संख्या, छैन नियमन

A+ A A-

कोरोना महामारीमा पनि रोजगारीका लागि नेपाल भित्रिने विदेशी कामदारको संख्यामा गिरावट आएन । गत आर्थिक वर्ष रोजगारीका लागि नेपाल भित्रिने कामदारको संख्या १७ प्रतिशतले वृद्धि भएको श्रम तथा व्यवसायजन्य सुरक्षा विभागले जनाएको छ ।

आर्थिक वर्ष २०७६/०७७ मा नयाँ श्रम स्वीकृति लिएर २ हजार ५० जना विदेशी कामदार भित्रिएका थिए । गत आर्थिक वर्षमा २ हजार ३ सय ९० जना विदेशी कामदारले नयाँ श्रम स्वीकृति लिएर श्रम विभागले जनाएको छ ।

अघिल्लो आर्थिक वर्षको तुलनामा गत आर्थिक वर्षमा १७ प्रतिशतले बढी अर्थात् ३ सय ४० जना बढी विदेशी कामदार भित्रिएको श्रम विभागको तथ्यांक छ ।

श्रम स्वीकृति नवीकरण गर्ने विदेशी कामदारको संख्यासमेत अघिल्लो आर्थिक वर्षको तुलनामा १३ प्रतिशतले बढेको विभागले जनाएको छ । गत आर्थिक वर्षमा २ हजार ३ सय ५० जनाले श्रम नवीकरण गरेको विभागको तथ्यांक छ ।

कोरोना महामारीले रोजगारीका लागि भित्रिने विदेशी कामदारका हकमा खासै प्रभाव नपरेको श्रम तथा व्यवसायजन्य सुरक्षा विभाग प्रवक्ता मणिनाथ गोपले जानकारी दिए । उनले भने, 'नेपालमा उद्योग, होटल, रेस्टुरेन्ट र अन्य आयोजनामा लगानी गर्ने क्रम पनि बढ्दै गएको छ । यसरी लगानी गरिएका उद्योग, आयोजना, होटल–रेस्टुरेन्टमा पनि धेरै विदेशी कामदार नै राख्ने गरेका छन् ।’

प्रवक्ता गोपले भने, ‘नेपालमा सञ्चालित विकास साझेदारको लगानीमा परियोजना तथा विदेशी व्यावसायिक कम्पनीमा काम गर्न आउने विदेशी कामदारको संख्या बढेको छ । कोरोना महामारीका कारण पनि विदेशी कामदार कम भित्रिए ।’

एउटै आयोजनाका लागि २ देखि ५ सय विदेशी कामदारले श्रम स्वीकृति लिने गरेको उनको भनाइ छ ।

कोरोना संक्रमणका कारण वैदेशिक रोजगारीमा जाने कामदारको संख्यामा गिरावट आए पनि विदेशी श्रमिक भित्रिनेमा भने कुनै प्रभाव नपरेको श्रम विभागको भनाइ छ ।

नेपालमा ९६ देशका कामदार, सबैभन्दा बढी चिनियाँ

नेपालमा रोजगारीका लागि ९६ देशका कामदार भित्रिने गरेको श्रम विभागको तथ्यांक छ । तथ्यांकअनुसार श्रम स्वीकृति लिएर रोजगारीका लागि नेपाल भित्रिने सबैभन्दा बढी चिनियाँँ नागरिक छन् ।

विभागका अनुसार नेपालमा एक दशकयता रोजगारीका लागि १७ हजार ३५ जना विदेशी कामदारले श्रम स्वीकृति लिएकोमा त्यसमध्ये २ हजार ७८ जना महिला कामदार छन् । २०७३ पुसयता रोजगारीका लागि नेपाल भित्रिनेमा चिनियाँ नागरिक ५ हजार ५ सय ७४, बेलायती ३ सय ९०, अमेरिकी २ सय ५४, भारत १ सय ८३, कोरिया १ सय ६२ र अन्य १० हजार ७ सय जना छन् ।

नेपालमा अस्ट्रेलिया, फ्रान्स, अमेरिका, बेलायत, जापान, चीन, भारत, बंगलादेश, रोमानिया, श्रीलंका, क्यानडा, पाकिस्तान, फिलिपिन्सलगायत विकसित देशका कामदारसमेत श्रम स्वीकृति लिएर आउने गरेका छन् ।

भूकम्पपछिको पुनर्निर्माणका लागि पनि धेरै कामदार नेपाल आएका थिए । नेपाल र भारतको खुल्ला सिमानाका कारण नेपाल आउन अथवा भारत जान श्रमिकको हकमा भिसाको आवश्यक पर्दैन । यस कारण पनि नेपालमा भारतीय कामदारको संख्या अझै बढी छ । उनीहरूको रेकर्ड विभागसँग छैन ।

यस्ता काममा आउँछन् विदेशी, अनुगमन हुँदैन

नेपालमा रहेका इलेक्ट्रोनिक कम्पनी, खोनेपानी निर्माणाधीन कम्पनी, एयरलाइन्स, नहर तथा हाइड्रोपावर कम्पनीमा काम गर्न विदेशी कामदार आउने गरेको विभागको तथ्यांक छ ।

विश्व स्वास्थ्य संगठन, सेभ द चिल्ड्रेन, दोहा इन्जिनियरिङ कम्पनी, मध्यभोटेकोसी, रसुवागढी, त्रिशूली, काबेली, हुवावे टेक्नोलोजी, हिमालय एयरलाइन्स, नेपाल एयरलाइन्समा समेत उच्च प्राविधिकका विदेशी कामदार कार्यरत रहेको श्रम विभागले जनाएको छ ।

नेपालमा करिब विभिन्न माध्यम हुँदै ३ हजारभन्दा बढी विदेशी कामदार भित्रिने गरेका छन् । नेपाल भित्रिने विदेशी कामदारले प्रतिव्यक्ति २० हजार रुपैयाँ एक वर्षका लागि भिसा शुल्क तिर्नुपर्छ ।

जापान, उत्तर कोरिया, दक्षिण कोरिया, माल्दिभ, श्रीलंका चीनलगायत अन्य देशबाट भिजिट भिसामा आएका कतिपय विदेशी रोजगारीका लागि नेपालमै बस्ने गरेको विभागले जनाएको छ । यस्ता कामदारले श्रम स्वीकृति नलिने गरेको र उनीहरूको तथ्यांक नहुने गरेको विभागले जनाएको छ ।

विदेशी नागरिकहरूको श्रम इजाजत व्यवस्थासम्बन्धी निर्देशिका २०७५ ले नेपालमा उपलब्ध हुन नसकेका दक्ष जनशक्ति आयात गरी काममा लगाउन सकिने व्यवस्था छ ।

श्रम निर्देशिकामा नेपालमा सञ्चालन भएका प्रतिष्ठानले ५ प्रतिशत मात्र विदेशी कामदार रोजगारीमा लगाउन पाउने कानुनी व्यवस्था छ । तर, ठूला रोजगारदाता कम्पनीमा करिब ३० प्रतिशत विदेशी कामदार कार्यरत भए पनि सरकारले अनुगमन गरेको छैन । यसरी श्रम ऐनविपरीत कतिपय रोजगारदाताहरूले विदेशी कामदार राखे पनि सरकारले अनुगमन गर्ने चासो दिएको छैन ।

नेपाल सरकारका विभिन्न निकायसँग भएका सम्झौताबमोजिमको संख्यामा विदेशी श्रमिकलाई काममा लगाउन पाउने व्यवस्थाले अदक्ष कामदारसमेत नेपाल आउने गरेको पाइन्छ । जसका कारण नेपाली श्रमिकको रोजगारी गुम्ने गरेको आरोप रोजगारविज्ञले लगाउँदै आएका छन् ।

श्रम ऐनले कूटनीतिक उन्मुक्ति पाउने तथा नेपाल सरकारसँग भएको कुनै सम्झौताले श्रम स्वीकृति लिन नपर्ने उल्लेख भएको अवस्थामा बाहेक विभागबाट श्रम इजाजत नलिई कुनै विदेशीलाई काममा लगाउन पाइँदैन । तर, कतिपय रोजगारदाताले श्रम इजाजतबिनै विदेशी कामदार राखेका छन् ।

दक्ष विदेशी कामदारलाई मात्र श्रम स्वीकृतिका लागि सम्बन्धित मन्त्रालय–विभागको सिफारिससँगै गृह मन्त्रालयको कार्यसहमतिको आधारमा श्रम स्वीकृति जारी गर्ने अनुगमनको व्यवस्था गर्नुपर्ने रोजगारविज्ञले आवाज उठाउँदै आएका छन् ।

सरकारले अघिल्लो आर्थिक वर्षमा रोजगारीका लागि आउने विदेशी कामदारका हकमा अनिवार्य श्रम स्वीकृति लिनुपर्ने नियम लागू गरेको थियो । तर, यो नियम अझै लागू भएको छैन ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, भदौ १७, २०७८ १८:५९