गर्भवती र स्तनपान गराइरहेका महिलाले कोरोनाविरुद्धको खोप लगाउने कि नलगाउने ? यसो भन्छन् विज्ञ

गर्भवती र स्तनपान गराइरहेका महिलाले कोरोनाविरुद्धको खोप लगाउने कि नलगाउने ? यसो भन्छन् विज्ञ

A+ A A-

५ वैशाखमा कोरोनाको पहिलो डोज खोप लगाएलगत्तै गर्भवती हुन पुगेकी काठमाडौंकी ३५ वर्षीया गीता दंगाल एकाएक अन्योलमा परिन्– ‘अब दोस्रो डोज खोप लगाउने कि नलगाउने ?’

गर्भवती र स्तनपान गराइरहेका महिलाले खोप लगाउन हुँदैन भन्ने अपुष्ट जानकारीले उनमा अन्योल थपिदियो । त्यसैले उनले दोस्रो डोज लगाइनन् ।

तर, पछिल्लो समय गर्भवती एवं स्तनपान गराइरहेका महिलाले खोप लगाउँदा रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढ्ने र बच्चालाई कुनै पनि नकारात्मक असर नगर्ने अध्ययन/अनुसन्धान सार्वजनिक भएपछि गीता पुनः अन्योलमा परेकी छन् ।

किनभने उनले पहिलो डोज लगाएको चार महिना बितिसकेको छ । पहिलो डोज लगाएको चार महिना बितिसकेपछि दोस्रो डोज लगाउने कि नलगाउने ? उनी पुनः अन्योलमा छिन् ।

गर्भवती र स्तनपान गराइरहेका महिलाले खोप लगाउन हुन्छ कि हुँदैन भन्ने अन्योलमा रुमल्लिएकी गीता एक प्रतिनिधि पात्र मात्रै हुन् । गीताजस्ता हजारौँ महिलाहरू हाल खोपलाई लिएर अलमलमा छन् ।

तर, विश्वव्यापी रूपमा भएका विभिन्न अध्ययन/अनुसन्धानले गीताजस्ता गर्भवती र स्तनपान गराइरहेका महिलाहरूको अलमललाई चिरेको छ ।

कलाकार प्रियङ्का कार्की / तस्वीर स्रोत : प्रियङ्का कार्कीको फेसबुक ।

सोही अन्योललाई चिर्दै कलाकार प्रियङ्का कार्कीले आठ महिने गर्भवती अवस्थामा नै कोभिडविरुद्धको खोप लगाएकी छन् । एक महिनाअघि उनले जोन्सन एन्ड जोन्सन खोप लगाएको बताइन् ।

‘अब एक/डेढ महिना त बाँकी छ, कुरे हुँदैन र ? किन जोखिम मोल्ने ?,’ गर्भवती महिलाले खोप लगाउँदा के कसो हुने हो भन्ने चिन्ता मलाई र बुढालाई भन्दा पनि बाआमालाई बढी थियो’, प्रियङ्का भन्छिन्, ‘तर मैले मेरो डाक्टरसँग कन्सल्ट गरेँ । उहाँले पनि खोप लगाउनलाई प्रोत्साहन गर्नुभयो । र, मैले पनि धेरै रिसर्चहरू पढिसकेपछि लगाउने नै निर्णय गरेँ ।’

खोप लगाएयता हालसम्म कुनै पनि जटिलता नदेखिएको प्रियङ्काले बताइन् ।

बरु पटकपटक उत्परिवर्तन हुँदै समुदायमा भाइरस फैलिने जोखिम हुँदा खोप लगाएपछि आफू र आफ्नो बच्चाको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता अभिवृद्धि भएको बुझाइले ढुक्क भएको उनको अनुभव छ ।

तेस्रो लहरमा बालबालिकाहरूलाई असर गर्नसक्ने जोखिमबारे आँकलन भइरहँदा खोप लगाउनु नै उचित निर्णय भएको उनको बुझाइ छ । भन्छिन्, ‘हुन त सबै शरीर अनि गर्भावस्था फरकफरक हुन्छ तर सकेसम्म आफ्नो डाक्टरसँग कन्सल्ट गरेर सबैलाई खोप लगाउन नै सल्लाह दिन्छु म ।’

अनुसन्धान भन्छ– गर्भवती महिलामा खोप प्रभावकारी, बच्चालाई कुनै असर छैन

विश्व स्वास्थ्य संगठनले गर्भवती एवम् स्तनपान गराइरहेका महिलाले खोप लगाउँदा जोखिम कम भएको र सम्भावित जटिलताबाट बचाउन मद्दत पुगेको निष्कर्ष निकाल्दै खोप लगाउन सिफारिस गरेको छ ।

विश्वव्यापी रूपमा भएका विभिन्न अध्ययन/अनुसन्धानहरूले खोप लगाउँदा कोभिडसँग लड्ने क्षमता बढेको र बच्चालाई कुनै किसिमको नकारात्मक असर नदेखिएपछि विश्व स्वास्थ्य संगठनले खोप लगाउन सिफारिस गरेको बताएको छ ।

सोही अध्ययनलाई मनन गर्दै हाल भारत, अमेरिका र बेलायतमा पनि गर्भवती र स्तनपान गराइरहेका महिलालाई खोप प्रयोग गर्न सुझाइएको छ ।

नेपालमा पनि नेसनल सोसाइटी अफ अब्स्टेट्रिसियन एन्ड गाइनोकोलोजिस्ट (नेसोग) ले गर्भवती र स्तनपान गराइरहेका महिलालाई तत्काल कोरोना खोप लगाउन माग गरेको छ । प्रेस विज्ञप्ति नै जारी गरी नेसोगले गर्भवती महिलाका लागि खोप अपरिहार्य रहेको भन्दै उनीहरूलाई खोपको प्राथमिकतामा राख्न स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयसँग माग गरेको छ ।

विज्ञप्तिमा भनिएको छ, ‘गर्भवती महिलाहरूमा कोभिड संक्रमणले अझै गम्भीर रूप देखाइरहेको छ । यसबाट गर्भवती महिलाहरू मात्र नभई उनीहरूको गर्भमा रहेको शिशुलाई समेत असर पर्न सक्ने देखिन्छ । कोभिडबाट बच्ने उपाय नै यसविरुद्ध प्रयोग गरिने खोप भएकाले गर्भवती र स्तनपान गराइरहेका महिलालाई लक्षित समूहको रूपमा पहिचान गरी सोहीअनुसार खोप लगाउन नेसोगले अपिल गरेको हो ।’

परोपकार प्रसूतिगृह तथा स्त्री रोग अस्पतालकी निर्देशक एवम् स्त्रीरोग विशेषज्ञ डा. संगीता मिश्र भन्छिन्, ‘आगामी दिनमा सरकारले खोप दिनका लागि पहिचान गर्ने लक्षित समूहमा गर्भवती र स्तनपान गराइरहेका (दुई वर्षसम्मका काखे नाबालक भएका) महिलालाई समेत तत्काल समेट्न र प्राथमिकतामा राख्न हामीले सरकारसँग अनुरोध गरेका छौँ ।’ उनीहरूका लागि छुट्टै खोप केन्द्रको व्यवस्था गर्नुपर्ने नेसोगको सुझाव छ ।

गर्भवती महिलाहरूमा खोपको प्रयोगबारे ठ्याक्कै कुनै निर्देशिका नभए पनि विभिन्न देशमा ससाना रूपमा गरिएका अध्ययनहरूले यसलाई गर्भवती महिलाहरूमा पनि प्रयोग गर्न सकिने देखाएको छ । अन्तर्राष्ट्रिय अध्ययनहरूले खोपले गर्भमा रहेको शिशुलाई कुनै असर नगर्ने देखाएको छ ।

कुन खोप लगाउने ?

गर्भवती महिलाहरूमा कुन खोप लगाउने भन्नेबारे पनि अन्योल छाएको पाइएको छ ।

सरुवा रोग विशेषज्ञ एवम् भाइरोलोजिस्ट डा. शेरबहादुर पुन भन्छन्, ‘विश्व स्वास्थ्य संगठनले मान्यता दिएको जुनसुकै खोप लगाउन हुन्छ । यसमा यो वा त्यो भनेर संशकित हुनु पर्दैन ।’

अन्य सर्वसाधारणलाई जस्तै खोपले गर्भवती महिलालाई पनि काम गर्ने उनी बताउँछन् ।

कलाकार ॠचा शर्मा / तस्वीर स्रोत : ॠचा शर्माको फेसबुक ।

कस्तो अवस्थामा नलगाउने गर्भवती महिलाले खोप ?

गएको कात्तिकमा कोभिड संक्रमित भएकी कलाकार ऋचा शर्माले भने खोप लगाएकी छैनन् । गर्भवती हुनुभन्दा दुई महिनाअघि संक्रमित भएकी ऋचाको परीक्षण गर्दा शरीरमा पर्याप्त मात्रामा एन्टिबडी देखिएपछि आफूले खोप नलगाएको उनको भनाइ छ । उनी भन्छिन्, ‘अब स्तनपान गराउन थालेपछि चाहिँ म खोप लाउने विचारमा छु । किनभने दूध खाने बच्चालाई पनि जोखिम हुँदैन ।’

शरीरमा पर्याप्त एन्टिबडी देखिएको खण्डमा खोप लगाउनु नपर्ने स्त्रीरोग विशेषज्ञहरूले बताएका छन् ।

त्यसो त गर्भवती र स्तनपान गराइरहेका सबै महिलाले खोप लगाउन मिल्ने स्त्रीरोग विशेषज्ञ डा. जागेश्वर गौतम बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘लगाउन नहुने कुनै पनि त्यस्ता सर्तहरू छैनन् । सबैले लगाउन हुन्छ ।’

‘पहिलो खोप लगाउँदा कसैलाई गम्भीर एलर्जी भयो भने दोस्रो डोज लगाउनु भएन । होइन भने लगाउन नहुने सर्तहरू छैनन्’, उनले भने ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, भदौ १८, २०७८ १०:०५