चितवनको केशरवागका युवाको सामूहिक कृषि कर्म, जसले झाडी बनिसकेको जमिन फाँडेर खेती गरे

चितवनको केशरवागका युवाको सामूहिक कृषि कर्म, जसले झाडी बनिसकेको जमिन फाँडेर खेती गरे

A+ A A-

कोरोनाको पहिलो लहरको सुरुवाती समयमा देश आक्रान्त बन्यो । एकातिर विषम परिस्थितिमा मानिसहरू घरभित्रै थुनिनुपर्ने बाध्यता अर्कोतिर बेरोजगार बस्नुपर्ने युवाहरूको पीडा । यही अवस्थालाई मध्यनजर गर्दै भरतपुर– ६, केशरवागका केही युवाले सामूहिक कृषि कर्म सुरु गरे । पाँडेघुम्तीनजिकै रहेको घना झाडी फँडानी गरी नयाँ रूप दिए ।

पहिल्यै पनि माछापालन गरिएको यो ठाउँ लामो समय प्रयोगमा नआउँदा जंगल जस्तै बनिसकेको थियो । बस्तीको छेउमा वन्यजन्तुको वासस्थान बन्न सक्ने जोखिमलाई मध्यनजर गर्दै जमिन भाडामा लिएर सामूहिक कृषि फार्म खोल्ने योजना बन्यो । सोहीअनुरुप घरनजिकैको झाडी नै झाडीले ढाकिएको जमिनलाई फाँडेर कृषि उत्पादनलाई जोड दिन सबै मिलेर श्रमदान गरे । त्यसपछि जन्मियो ‘श्री परिवर्तन कृषि तथा पशुपन्छी फार्म ।’

अहिले यो ठाउँ कृषि उत्पादनको केन्द्रको रूपमा विस्तार हुँदै गएको छ । फार्मका अध्यक्ष शिशिर तिम्सिना कोरोनाले दिएको अवसरलाई सदुपयोग गर्ने योजनामा कृषि फार्म जन्मिएको बताउँछन् ।

‘पहिले त झाडी नै झाडी थियो, बाघ लुकेको पनि थाहा नै नहुनेजस्तो । समुदायको बीचमा जोखिम पनि भयो,’ उनी भन्छन्, ‘अहिलेको स्थितिमा ल्याउन झण्डै एक वर्ष लाग्यो ।’

यो जग्गा उनीहरूले भाडामा लिएका हुन् । सामूहिक खेतीतर्फ साढे २ बिघामा उनीहरूले चारवटा पोखरी बनाएर माछापालन गरेका छन् । बाँकी १ बिघामा कुरिलो, च्याउ र फूलखेती गरेका छन् । सामूहिक खेतीमा केशरवागका प्रबुद्ध व्यक्तिहरू जोडिएका छन् । बैंकर, शिक्षक, अधिवक्ता, ब्युटिसियनलगायत पेसामा आवद्ध ५२ जनाको समूह छ । आफ्नो पेसाबाहेकको अतिरिक्त समयलाई छुट्याएर सदस्यहरूले फार्मलाई समय दिने गरेको अध्यक्ष तिम्सिना बताउँछन् ।

अहिलेसम्म फार्ममा ३० लाख लगानी भइसकेको छ । बिउपुँजीको रूपमा प्रत्येक सदस्यबाट २५ हजारको दरले उठाएर लगानी गरिएको उनी बताउँछन् । फार्मबाट अहिलेसम्म १० हजार क्विन्टल च्याउ बिक्री भइसकेको छ । फूल, कुरिलो र माछा बिक्रीयोग्य भइसकेका छैनन् ।

सामूहिक कृषि फार्म भएकाले यहाँ फरकफरक समूह बनाएर काम गरिएको छ । माछा समूह, फूलखेती समूह, च्याउखेती समूह । फूलखेती समूहकी सदस्य प्रवित्रा न्यौपाने गौली पेसाले ब्युटिसियन हुन् । उनले फुर्सदको समय फार्मलाई दिन्छिन् । अहिले उनको समूह दसैँ र तिहारलाई लक्षित गरी सयपत्री फूल लगाइरहेको छ । उनी भन्छिन्, 'शनिबार फार्मलाई समय दिन्छु, फ्रेस पनि भइन्छ । महिलाहरू उत्पादनमा जोडिँदा आत्मनिर्भर पनि भइन्छ ।'

फूलखेतीकी संयोजक विमला भट्ट पनि घरको काम सकेर फार्ममा बेलाबेला आइपुग्छिन् । उनले बजारमा फूलको माग राम्रो भएकाले फूलखेती गर्ने योजना बनेको बताइन् ।

फार्मको माछापालन समूहका संयोजक कुलचन्द्र खनाल पेसाले कानुन व्यवसायी हुन् । फार्ममा फरक पेसा र राजनीतिक आस्था भएका व्यक्ति पनि जोडिएका छन् । फार्मका सल्लाहकार कांग्रेसका युवानेता दिनेश कोइराला राजनीति र कृषि दुवै जीवन परिवर्तन र समाज रुपान्तरणका लागि भएकाले श्रमसँग जोडिनुको विकल्प नभएको बताउँछन् ।

‘हाम्रो समय चिया गफमै कति बितिरहेको हुन्छ ? त्यसको अन्त्यका लागि पनि हो यो कृषि फार्म । अब श्रमसँग जोडिएर उत्पादनमा नलागेसम्म परिवर्तन सम्भव छैन’, उनले भने ।

विभिन्न पेसा र विचार भएका व्यक्ति जोडिएको थलो फार्म हाउस भए पनि यसलाई विचार अभ्यासको थलो नभएर श्रम अभ्यासको थलो बनाउने योजना रहेको फार्मका अध्यक्ष तिम्सिना बताउँछन् । ‘अब कुराभन्दा काम गर्ने बेला आएको छ । कुरा गर्नेभन्दा पनि जति सकिन्छ, फुर्सदको समय निकालेरै उत्पादनमुखी काममा जुट्नु हाम्रो उद्देश्य हो,’ उनले भने ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, साउन ३०, २०७८ ०८:४५