त्रिविले समकक्षता नदिँदा उच्च शिक्षा पढ्नबाट वञ्चित भए ‘सीए’ विद्यार्थी

A+ A A-

दाङका सुवास महराले सन् २०१७ मा भारतको इन्दिरा गान्धी राष्ट्रिय खुला विश्वविद्यालयबाट नियमित ३ वर्षे स्नातक उत्तीर्ण गरे गरे । उनी भारतमै सीए पनि अध्ययन गरिरहेका थिए । सीए इन्टर र इन्दिरा गान्धी विश्वविद्यालयबाट स्नातक गरेका उनले त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट समकक्षता लिएर त्रिविबाटै स्नातकोत्तर गर्ने विचार गरे । तर, आन्तरिक समस्याले तत्काल भर्ना गरेनन् । अनुकूल मिलेपछि पढ्न खोजे, त्रिविले अनुमति दिएन ।

इन्दिरा गान्धी राष्ट्रिय खुला विश्वविद्यालयबाट १ वर्षे बीकम (लेखा र वित्त) र १ बर्षे एमकम (वित्त र कर) पढ्न सकिने व्यवस्था सीएको बोर्ड (आईसीएआई) ले गरेको छ ।

जसअनुसार विद्यार्थीहरू सीए इन्टर र ३ वर्षे ट्रेनिङ सकेर १ वर्षे बीकम (लेखा र वित्त) को परीक्षा दिएर स्नातक डिग्री हासील गर्न सक्छन् । सीए भएकाले १ वर्षे बीकम (लेखा र वित्त) को परीक्षा दिएर स्नातकोत्तर डिग्री हासिल गर्छन् ।

तर, सन् २०१९ देखि त्रिभुवन विश्वविद्यालयले सीए र इन्दिरा गान्धी विश्वविद्यालयबाट पढेर उपरोक्त डिग्री लिएर आएकालाई समकक्षता दिन नमिल्ने भन्दै महराको उच्च शिक्षामा त्रिविले बाधा पुर्‍यायो । पाँच महिनाअघि भर्नाका लागि त्रिवि पुग्दा समकक्षता दिन बन्द गरिएको भन्दै महरा फर्काइए । जबकि उनीसँगै अध्ययन सकेका साथीहरू भने तत्काल भर्ना भएकाले हाल त्रिविमै अध्ययन गरिरहेका छन् ।

सुवास महरा ।

त्रिविले समकक्षता बन्द गर्नुको कारणबारे महरालाई जानकारी दिन आवश्यक ठानेन । हालसम्म त्यस्तो औपचारिक जानकारी दिएको छैन ।

महरा त्रिविमा भर्ना गर्न नपाएर पढ्नै नपाएका एक प्रतिनिधि पात्र हुन् । रितिशा शर्माले त पढाइ सक्दा पनि प्रमाणपत्र पाएकी छैनन् । त्रिविले प्रमाणपत्र दिन मानेको छैन । ‘मैले त्रिविबाट स्नातकोत्तर सकेर परीक्षा दिइसकेकी थिएँ । आजसम्म त्रिविले समकक्षता बन्द गरेको भन्दै प्रमाणपत्रधरी दिएको छैन,’ उनले भनिन्, ‘प्रमाणपत्र नै नदिने भए हामीलाई किन पढाइयो ?’

सुवास र रितिशाजस्ता थुप्रै विद्यार्थीलाई त्रिविले यसरी नै अलपत्र पारेको छ । कसैलाई थप उच्च शिक्षाका लागि अनुमति दिएको छैन त, कसैलाई पढाएर उत्तीर्ण हुँदासमेत प्रमाणपत्र दिएको छैन । यो समस्या समाधानका लागि करिब दुई वर्षदेखि सम्बन्धित निकायको ढोकाढोका धाइरहेका छन्, विद्यार्थीहरू ।

कहिले त्रिवि त, कहिले मन्त्रालय । हुँदाहुँदा विभिन्न नेताहरूको घरदैलोमा पुगेर सहयोगको अपिलसमेत गरेको सम्झन्छन्, विद्यार्थी सुधन महत । ‘समकक्षता बन्द भएदेखि नै अन्याय भयो भनेर हामी निरन्तर न्याय माग्दै आन्दोलित छौँ । तर, आजसम्म कसैले वास्ता गरेको छैन । अब हामी जाने भनेको अन्तिममा अदालत नै हो,’ उनले शिलापत्रसँग भने ।

सुधन महत ।

त्यस्तै, सुवास अर्याल पनि आजभोलि यही मुद्दा बोकेर हिँडिरहेका छन् । सीएका विद्यार्थीलाई न्याय दिलाउनुपर्छ भन्दै क्याप्पेन चलाइरहेका छन् । सुधन महतलगायतको टोलीलाई साथ दिइरहेका छन् ।

०००

सन् २०१९ अघिसम्म भारतको इन्दिरा गान्धी खुला विश्वविद्यालयबाट अध्ययन गरेर फर्किएकालाई त्रिविले उच्च शिक्षाका लागि समकक्षता दिँदै आएको थियो । तर, हठात् पूर्वसूचना नै नदिई त्रिविले समकक्षता बन्द गरिदियो । जसको मारमा करिब ५/६ सय विद्यार्थी रहेको उनीहरूको दाबी छ । करिब ८०/९० जनाको त हस्ताक्षर नै संकलन भइसकेको छ । बाँकीको लिने क्रम जारी छ ।

त्रिविको अघोषित निषेधले तमाम विद्यार्थीलाई ठूलो शैक्षिक र मानसिक मर्का परेको उनीहरू बताउँछन् । ‘यसरी बिनाकुनै पूर्वसूचना हठात् समकक्षता दिने काम रोकिँदा सयौँ विद्यार्थीको नेपाल फर्केर त्रिविमा उच्च शिक्षा अध्ययन गर्ने सपना अधुरै रहन गएको छ । यसको अन्य प्रभावको पाटो त झन् विरक्तिलो छ,’ महतले भने ।

उसो त सीए आफैँमा कठिन पढाइमध्येको एक मानिन्छ । सीए पढ्न गएका कतिपय विद्यार्थी फाउन्डेसन तहबाटै फर्किन्छन् । कतिपयले इन्टरमेडिएट तह सकेर ‘बीकम’ को डिग्री लिएर फर्किन्छन् । तीमध्ये कमैले मात्र सीए र ‘एमकम’ को डिग्री लिएर फर्कन्छन् । तर, जो विद्यार्थी बीचमै नेपाल फर्किएर उच्च शिक्षा अध्ययन गर्न चाहन्छ, उसलाई त्रिविको निर्णयले वञ्चित गराइदियो ।

त्रिविको उक्त निर्णयले सन् २०१९ अघिसम्म त्रिविले प्रदान गरिसकेको समकक्षतामाथि पनि प्रश्न उठाएको छ । अहिले पढेर आएका विद्यार्थी योग्य छैनन् भने पहिला मान्यता पाइसकेका विद्यार्थी कसरी योग्य ? एउटै अंकभार रहेको विषय उही अध्ययन संस्थानबाट पढेर आएका विद्यार्थीबीच किन फरक व्यवहार ? मान्यता नदिने हो भने सुरुमै किन सूचना ननिकालेको ? अध्ययन सकेर आएकाको जिम्मा त्रिविले लिनु पर्दैन ? यी प्रश्नहरू बोकेर सम्बन्धित निकायमा धाइरहे पनि स्पष्ट जवाफ पाउन नसकेको विद्यार्थीको गुनासो छ ।

एउटै विषयमा पटक-पटक निर्णय फेर्नुले त्रिविको निर्णय क्षमतामाथि पनि प्रश्न उब्जाउँछ ।

स्नातक र सीए दुवै पास भएका विद्यार्थीलाई स्नातकोतर र सीए मात्र पास भएकालाई स्नातक वा सोसरह मान्यता दिँदै आएको त्रिविले सीएलाई प्रोफेसनल कोर्स भन्दै कुनै पनि मान्यता दिन बन्द गरेको छ । जसले निजी तथा सरकारी क्षेत्रमा जागिरका लागि आवेदन दिन चाहने विद्यार्थीलाई समस्या भएको छ । कारण, नेपालका अधिकांश निजी तथा सरकारी जागिरको विज्ञापनमा सीएसँगै स्नातक गरेको योग्यता खोजिन्छ ।

त्यसमाथि त्रिविले इन्दिरा गान्धी राष्ट्रिय खुला विश्वविद्यालयको डिग्रीलाई मान्यता नदिने र सीएलाई पनि स्नातकको मान्यता नदिने भएपछि भारतबाट सीए पढेर आउने विद्यार्थीलाई रोजगारीको समस्या भएको विद्यार्थीहरू बताउँछन् । जबकि सोही इन्दिरा गान्धी विश्वविद्यालयको डिग्रीलाई विश्वभर विभिन्न देशहरूमा मान्यता दिइरहेको अवस्था छ ।

‘इन्दिरा गान्धीको डिग्रीलाई कतै पनि मान्यता नदिइएको हुन्थ्यो र नेपालमा पनि सुरुवाती दिनदेखि नै समकक्षतामा रोक लगाइएको हुन्थ्यो भने हामी अन्य विकल्पमा लाग्ने थियौँ,’ महत भन्छन्, ‘एकाएक हाम्रै पालामा आएर त्रिविले सीएका विद्यार्थीलाई अलपत्र पारिदियो । हामीले पढेको काेर्स त्रिविको भन्दा फरक छैन ।’

त्रिविले भने नयाँ मापदण्ड बनाएर निर्णय लिने भन्दै आलटाल गरिरहेको अवस्था छ । करिब दुई वर्षदेखि मापदण्डको रटान लगाएर त्रिवि बसेको विद्यार्थीको गुनासो छ । जसले विद्यार्थीमा अन्योल सिर्जना गरेको र मानसिक दबाबमा पारेको उनीहरू सुनाउँछन् । भन्छन्, ‘भन्नेले त संख्या हेरेर तिमीहरू जम्मा ५/६ सय त रहेछौ नि भनेर बेवास्ता गर्लान् । तर, पर्नेलाई थाहा हुन्छ, त्रिविको लापरबाहीले कति तनाव दिएको छ भन्ने ।’

‘प्रोफेसनल कोर्स’ भएकाले ‘एकेडेमिक’ मान्यता नदिने भनेका हौँ : त्रिवि

त्रिविले समकक्षता मात्र नभई अब सीए नै बन्द गर्ने तयारी गरिरहेको बताउँछन्, शिक्षाध्यक्ष शिवलाल भुसाल । सीए आफैँमा प्रोफेसनल कोर्स भएकाले त्यसलाई ‘एकेडेमिक’ कोर्सको मान्यता दिन त्रिवि असमर्थ रहेको उनको भनाइ छ ।

‘सीएलाई मान्यता दिएपछि भोलि पाइलटले एकेडेमिक मान्यता खोज्दै आउला, अर्को दिन मिस्त्रीले माग्दै आउला । अब सबैलाई मान्यता दिएर सकिन्छ त ?,’ भुसालले भने, ‘तैपनि सीएका पुराना विद्यार्थीलाई मान्यता दिइसकेकाले नयाँको व्यवस्थापन कसरी गर्ने भनेर हामीले सोचिरहेका छौँ ।’ जसका लागि त्रिविले छिट्टै मापदण्ड बनाउने उनले बताए ।

गत दुई वर्षदेखि मापदण्ड बनाउने भने पनि केही आन्तरिक समस्या भएको भुसाल बताउँछन् । पहिल्यै समकक्षता पाइसकेका, पाउन बाँकी र प्रमाणपत्र लिन नपाएका सबै विद्यार्थीलाई केन्द्रमा राखेर बनाइने मापदण्डले समस्या समाधान गर्ने उनको विश्वास छ ।

तर, विद्यार्थी भने आई.सी.ए.आई र इन्दीरा गान्धीबाट पढेर आएकाले प्रोफेसनलसहित एकेडेमिक कोर्स सगँसगै गरेको दाबी गर्छन् ।

यो पनि :

याेग्यता भएर पनि अलपत्र ‘हर्टिकल्चर'का विद्यार्थी : न लोकसेवा लड्‌न पाउँछन्, न स्थानीय निकायले पत्याउँछ

प्रकाशित मिति: मंगलबार, साउन २६, २०७८ ०६:३४