ओलीलाई गलाउन माधव समूहले तयार पारेको अन्तिम अस्त्र, ओलीका दुई काउन्टर-रणनीति

ओलीलाई गलाउन माधव समूहले तयार पारेको अन्तिम अस्त्र, ओलीका दुई काउन्टर-रणनीति

A+ A A-

नेकपा एकीकृत मार्क्सवादी लेनिनवादी पार्टी यतिबेला न ‘एकीकृत’ छ, न ‘मार्क्सवादी’ र ‘लेनिनवादी’ नै । कम्युनिस्ट छन् छैनन्, उनीहरू नै जानुन् । तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी ओलीले संविधान मिचेर दुईपल्ट असफल संसद‍् विघटन गरेयताका दृश्यहरू भन्दैछन्, उनीहरूले विगतमा भन्दै आएको ‘भद्दा संसद‍्वाद’ मा पार्टी फसेको छ ।

संसद‍्को पहिलो ठूलो दल भइकन एमाले प्रतिपक्षी बेन्चमा पुगेको छ । अहिले एमालेमा सांसदको मूल्य केवल टाउकाहरूको गणनामा प्रयोग हुने अंकमा सीमित छ । ओली र उनका प्रतिद्वन्द्वी माधव नेपालले तिनै संख्या देखाएर आफ्नो शक्ति नापिरहेका छन् । तर, तानातानको त्यो स्थिति अब लामो जाने देखिँदैन । एमालेभित्र एकता र संघर्षका शृंखलाबद्ध प्रयासहरूलाई निर्णायक विन्दुमा लैजान पार्टीभित्रका दुवै खेमाले तयारी थालेका छन् ।

शुक्रबार सकिएको नेपाल समूहको स्थायी कमिटी तथा केन्द्रीय कमिटी बैठकमा एकताको पक्षमा दह्रोगरी उभिने, तर त्यसका लागि अध्यक्ष ओलीले संसद‍् विघटनलगायत असंवैधानिक गल्तीमा माफी माग्नुपर्ने दुईधारे अडान तेर्स्याएको छ । वस्तुतः ओलीले यस्तो शर्त स्वीकार्ने सम्भावना नभएकाले उनलाई गलाउन माधव पक्षले अन्तिम कार्ड फाल्ने भित्री तयारी गरेको छ । त्यो कार्ड हो : राष्ट्रपति विद्या भण्डारीमाथि महाअभियोग प्रस्ताव । माधव पक्ष पूरा विश्वासमा छ : त्यो एउटा ‘मिसन’, जसलाई कुनै पनि हालतमा रोक्न ओलीले सम्पूर्ण शक्ति लगाउने छन् ।

राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी र एमाले नेतृ अष्टलक्ष्मी शाक्य ।

माधव खेमाका उच्च नेताहरूले स्थायी कमिटी सदस्य अष्टलक्ष्मी शाक्यलाई बागमती प्रदेशसभा सदस्यबाट राजीनामा गराउने गरी राष्ट्रपतिको वैकल्पिक उम्मेदवारका रुपमा अघि सार्ने तयारी गरेका छन् । नयाँ दिल्लीमा उपचार सकेर फर्कने क्रममा रहेका वरिष्ठ नेता झलनाथ खनालले उक्त पदमा दाबी गर्न सक्ने सम्भावना भने बलियो छ । तर भण्डारी हटाएर ल्याउने अनुहारसँग आम नागरिकको सहानुभूतिसमेत मिल्ने हुनाले उनीहरूले अष्टलक्ष्मीकै पक्षमा उभिने संकेत दिएका छन् ।

प्रधानमन्त्री देउवा आफैँले केही समयअघि राष्ट्रपति महारानी बन्न खोजेको तिखो टिप्पणी गरेथे । गगन थापालगायत प्रभावशाली नेताहरू भण्डारीलाई महाभियोग अबको एजेन्डा बन्नुपर्ने अभियानमा छन् । माओवादी केन्द्र अध्यक्ष प्रचण्ड त उनीबारे शृंखलाबद्ध टिप्पणी गरिरहेका छन् । अनि माधव नेपाल पक्षलाई ओली कमजोर बनाउन जुनसुकै अस्त्र प्रयोग गर्नुपर्ने अवस्था छ । यस्तोमा के भण्डारी हटाएर ओली गलाउने त्यस्तो रणनीति सफल होला त ? एकैछिन तथ्यांक केलाऔँ ।

संविधानको व्यवस्थाअनुसार भण्डारीलाई राष्ट्रपतिबाट हटाउन संसद‍्मा मौजुदा संख्याको दुई तिहाई संख्या पुग्नुपर्छ । प्रतिनिधिसभाको कुल संख्या २७५ हो । त्यसमध्ये माओवादी केन्द्र परित्याग गरेका चार सांसद टोपबहादुर रायमाझी, लेखराज भट्ट, गौरीशंकर चौधरी र प्रभु साहको सांसद पद भर्खरै गएको छ । कांग्रेसका विजय गच्छदार र मोहम्मद अफताब आलम, जसपाका हरिनारायण रौनियार र रेशम चौधरी निलम्बित हैसियतमा छन् । उनीहरूले सांसदका रूपमा गतिविधि गर्न नपाउने भए पनि मौजुदा सांसद संख्यामा तिनको संख्या भने गणना हुन्छ । यसो गर्दा प्रतिनिधिसभामा हाल २७१ सांसद छन् भन्ने मानिन्छ ।

प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा

अब २७१ भित्रको समीकरण हेरौँ । कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवालाई संविधानको धारा ७६ (५) अन्तर्गतको प्रधानमन्त्री बन्न एमालेको माधव नेपाल समूहका सांसदमध्ये २२ जनाले उनलाई तीन साताअघि भोट हालिसकेका छन् । भण्डारीलाई राष्ट्रपतिबाट हटाउनुपर्ने एजेन्डामा अस्ति छुटेका बाँकी १० सांसदले पनि सघाउनेमा माधव समूह ढुक्क देखिन्छ । भण्डारीप्रति व्यक्तिगत रूपमा नरम देखिँदै आएका योगेश भट्टराईदेखि देउवालाई प्रधानमन्त्री बनाउने निर्णयमा असहमति राख्ने पवित्रा निरौला खरेललाई समेत मनाइसकेको नेताहरूले दाबी गरे । यसो गर्दा उक्त संख्या ३२ पुग्ने, त्यसमा दिल्लीमा रहेका झलनाथ खनाल, अस्ति संसद‍्बाट राजीनामाको क्षणिक घोषणा गरेका भीम रावलसमेत जोडिने, ओली पक्षमा रहेका भनिएका केही सांसद तान्ने उनीहरूको विश्वास देखिन्छ ।

यसो गर्दा माधव पक्षले आफ्नो संख्या कम्तीमा ३७ पुग्न सक्ने आकलन गरेको छ । यो संख्यामा माधव पक्षका भित्री नेताहरू, अनि ओली पक्षसँग वार्ता गर्न गठित कार्यदलमा रहेका केही नेतासमेत ढुक्क देखिए । त्यसमा कांग्रेसको संख्या ६१, माओवादी केन्द्रको ४८, जसपाको ३२, जनमोर्चाको १ जोड्दा जम्मा १७९ अर्थात ठ्याक्कै दुई तिहाई सांसद संख्या पुग्छ । यसमा सभामुख अग्नि सापकोटाको भोट जोडिएको छैन । आइपरे उनको मत समेत प्रयोग गर्ने नेताहरूले बताए ।

माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड'

माओवादी केन्द्र अध्यक्ष प्रचण्डले हिमालय टिभीको एउटा अन्तर्वार्तामा यसै आसन्न परिघटनाबारे संकेत गर्दै राष्ट्रपतिले कुरो बुझेर नैतिकता देखाउने बेला आएको बताएका थिए । पार्टीकै अर्को कार्यक्रममा उनले राष्ट्रपति भण्डारीलाई महाअभियोग लगाउने बेला आएको टिप्पणी गरेको सुनेपछि माधव नेपालले असहमति जनाए । कोटेश्वरमा भेट्न आएका आफ्ना केही उच्च नेताको सामुन्नेबाट प्रचण्डलाई फोन गर्दै नेपालले हतारमा त्यस्तो टिप्पणी गरेर ‘माहोल नबिगार्न’ भन्दै आलोचना गरेको एमालेका एक नेताले शिलापत्रलाई सुनाए ।

महाभियोगको अस्त्रबारे नेपाल धेरै प्रष्ट रहेको भने उनी निकटस्थ नेताहरू स्वीकार गर्छन् । तर परिस्थिति नेपालले सोचेजस्तो सजिलो छैन । किनभने त्यस्तो अवस्थामा महाअभियोग पारित हुन संसद‍्को माथिल्लो सदन राष्ट्रियसभा बाधक बन्न सक्ने देखिन्छ, जहाँ ओली तुलनात्मक रूपमा सुविधाजनक अवस्थामा छन् ।

संविधानको धारा १०१ ले महाभियोगसम्बन्धी व्यवस्था गरेको छ । संसद‍्मा तत्काल कायम रहेको सांसद संख्याको दुई तिहाईले पारित गर्नुपर्ने व्यबस्था छ । संसद‍् भन्नाले राष्ट्रिय सभा पनि बुझिने नै भयो । त्यसको जम्मा ५९ सिटमध्ये माधव पक्षका ८ (स्वतन्त्र जितेका खिमलाल देवकोटासहित), कांग्रेसको ७, माओवादी १५ (राष्ट्रपतिले आफ्नो कोटामा नियुक्त गरेका रामनारायण बिडारीसहित), जसपा ३ गरी जम्मा ३३ जना छन् ।

एमालेका वरिष्ठ नेता माधवकुमार नेपाल

राष्ट्रपतिले नियुक्त गरेका अरु दुईमध्ये वामदेव गौतम कित्ता क्लियर गर्नेबारे अस्पष्ट छन् । विमला पाैडेल राई विपक्षमा हुन सक्नेछिन् । राष्ट्रिय सभाको ५९ मध्ये दुई तिहाई पुग्न ३९ सांसद संख्या चाहिन्छ । जबकि २२ सांसद राष्ट्रपतिलाई महाभियोग लगाउन हुन्न भन्नेमा हुन सक्ने देखिन्छ । यस्तोमा ओली पक्षका कति सांसद माधव पक्षले तान्न सक्छ, महाभियोग पारित हुने नहुने परिस्थिति त्यसैमा निर्भर हुनेछ । अहिले माधव समूह यही संख्याको जोडघटाउमा व्यस्त छ ।

ओली पक्षको प्लान बी र सी

ओली पक्षले पनि यस्तो अवस्था आउन सक्ने भन्दै ‘प्लान बी’ तयार राखेर बसेको छ, जसले माधवलाई आफ्नो रणनीति पुनरावलोकन गर्न बाध्य गर्न सक्छ ।

साउन ८ गते शीतल निवासमा राष्ट्रपति भण्डारीलाई भेट्न ओली पुग्दा थुप्रै मानिसहरू छक्क परेका थिए । भर्खरै संसद‍्बाट विश्वासको मत पाएका प्रधानमन्त्री देउवालाई एक पटकसमेत नभेटी भण्डारीले विपक्षी दलका नेतालाई भेट दिएको भन्दै त्यसबारे विभिन्न आशंका र टिप्पणीसमेत भएका थिए । आलोचना बढ्दै गएपछि सोही साँझमा भण्डारीले प्रधानमन्त्री देउवालाई एकैछिन भए पनि भेटेर आशंका मेटाउने प्रयास गरेकी थिइन् ।

सूत्र भन्छ– त्यो दिन ओलीले महाअभियोग प्रस्ताव आउनसक्ने भन्दै तयार भएर बस्न भण्डारीलाई बताएका थिए । विगतमा ओली प्रधानमन्त्री छँदा कार्यकारी स्तरकै शक्ति अभ्यास गरेको भन्दै आलोचित भण्डारीले पुनः पार्टीको सक्रिय राजनीतिमा आउन सक्ने छनकहरू देखाएकी थिइन् ।

एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओली

ओलीका निकटस्थहरू भन्छन् : महाअभियोग अनुमोदन हुने पूर्वाभास भएमा भण्डारीले राष्ट्रपति पदबाट राजीनामा दिनेछिन् । त्यो नै उनी पुनः प्रत्यक्ष पार्टी राजनीतिमा फर्किने प्रवेश विन्दु हुनेछ । ती नेताले चेतावनीको भाषामा भने, ‘राष्ट्रपतिज्यूले त्यस्तो अवस्थामा शीतल निवासको सजावटी पद त्यागेर फेरि पार्टी नेतृत्व गर्ने सम्भावनाको ढोका खुल्नेछ, माधवजीहरू त्यसको लागि तयार हो ?’

र, प्लान सी अर्थात् अन्तिम काउन्टर–अस्त्र ओलीसँगै हुनेछ । महाभियोग प्रस्ताव दर्ता हुँदैमा राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिको पद जाँदैन । तर, त्यही महाभियोग प्रस्ताव संसद‍्को एक तिहाईले ल्याएमा मात्रै पनि सभामुख अग्नि सापकोटाले बैठकको अध्यक्षता गर्न पाउँदैनन् । त्यो संख्या जुटाउन ओलीलाई उति गाह्रो हुने छैन । यस्तो अवस्थामा संसद‍्का जेठा सदस्य महन्थ ठाकुर सभामुखका रूपमा दृश्यमा देखिने छन्, जो ओलीको चाहनाभित्रैको कुरा पनि हो ।

त्यसपछि फेरि संसद‍्भित्र प्यान्डोराको बाकस नाम ग्रीक कथाको सम्झना हुनेछ, जहाँ एउटा बाकस खोल्दा अनेकौँ परिणतिहरू देखिएका थिए ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, साउन २२, २०७८ २०:०६