कक्षा १२ को परीक्षा रोक्न विद्यार्थीको माग, सामाजिक सञ्जालमा चलाइँदै #CancelNEBExams

कक्षा १२ को परीक्षा रोक्न विद्यार्थीको माग, सामाजिक सञ्जालमा चलाइँदै #CancelNEBExams

A+ A A-

'#CancelNEBExams' हाल सामाजिक सञ्जालमा ट्रेण्डिङमा छ । आउँदै गरेको कक्षा १२ को परीक्षा रोक्नुपर्ने भन्दै विद्यार्थीलगायत सरोकारवालाले सो ह्यास्ट्रयाक अभियान चलाएका हुन् । करिब ८० हजार ट्वीटर प्रयोगकर्ताले त परीक्षा स्थगित गराउनुपर्छ भन्दै ट्वीट गरिसकेका छन् । त्यस्तै, फेसबुकलगायतका सञ्जालमा पनि यो अभियान चर्चामा छ ।

कसरी चल्यो ‘#CancelNEBExams' ?

३१ साउनदेखि ९ भदौसम्म राष्ट्रिय परीक्षा बोर्डले कक्षा १२ को परीक्षा सञ्चालनको तयारी गरिरहेको छ । जसका लागि उसले अनलाइन माध्यमबाटै प्रत्येक विद्यालयमा प्रश्नपत्र पठाउने तयारी गरेको छ । बोर्ड तथ्यांकअनुसार करिब १० प्रतिशत विद्यालय अनलाइन विधि प्रयोग गर्न असमर्थ भएकाले त्यहाँ ‘हार्ड कपि' नै पठाउने उसको तयारी छ ।

यसरी परीक्षाको तयारीमा जुटिरहेको बोर्डले विद्यार्थीको स्वास्थ्यलाई भने ख्याल गरेको पाइँदैन । कोरोना संक्रमितको दर फेरि उकालो लाग्दो अवस्थामा रहे पनि बोर्डले भौतिक उपस्थितिमै परीक्षा गराउने रटान भने छोडेको छैन । ‘होमसेन्टर'मै परीक्षा गर्ने भएकाले त्यति समस्या नहुने बोर्डको आकलन छ ।

त्यसमाथि यस वर्ष बोर्डले महामारीलाई ध्यान दिँदै परीक्षा सञ्चालन कार्यविधिमा फेरबदल ल्याएको छ । बोर्डका अध्यक्ष चन्द्रमणि पौडेलका अनुसार एउटा बेञ्चमा एउटा विद्यार्थी, एउटा कक्षामा २० विद्यार्थी र एउटा विद्यालयमा बढीमा २ सय विद्यार्थीलाई राखिनेछ । जसका कारण विद्यार्थीलाई परीक्षा हलभित्र असहज नहुने बोर्डको दाबी छ ।

तर, परीक्षार्थी भने बोर्डको आश्वासन पत्याउन तयार छैनन् । त्यसैले उनीहरूले सामाजिक सञ्जालमा चलाइरहेका छन्, ‘#CancelNEBExams' । परीक्षा स्थगित गर्नुपर्ने माग उनीहरूको छ । र, यसलाई साथ दिइरहेका छन, सरोकारवालाहरूले ।

विवेकशील साझाका अध्यक्ष मिलन पाण्डे, रञ्जु दर्शनालगायतले विद्यार्थीको अभियानलाई साथ दिएका छन् । सञ्जालमा विद्यार्थीलगायत आमसरोकारवाला सबैको एउटै आवाज सुनिन्छ, ‘परीक्षा रोकौँ, विकल्प खोजौँ ।' परीक्षा केन्द्रको भिड कोरोना महामारीको तेस्रो लहरको माध्यम नबनोस् भन्दै सबैले यस्तो लेखिरहेका हुन् ।

हुन त केही दिनअघिसम्म सामाजिक सञ्जालमा यो विषय त्यति तातेको थिएन । तर, जब स्वास्थ्यमन्त्री स्वयम्‌ले कोरोना महामारीका कारण कक्षा १२ लगायत सबैको परीक्षा स्थगित गर्न पहल गर्ने भने, त्यसपछि भने सामाजिक सञ्जाल तात्न थाल्यो । कतिपय अनलाइनले त परीक्षा स्थगित भएको भनेर खबरसमेत छाप्न भ्याए ।

यसपछि विद्यार्थीहरूले सामाजिक सञ्जालमा स्वास्थ्यमन्त्रीको समर्थन गर्दै पोस्टहरू गर्न थाले । अन्तत: यो क्रम अहिले अभियानकै रूपमा चल्दै छ – ‘#CancelNEBExams' ।

अब के गर्ने ?

यसरी जबर्जस्ती परीक्षा सञ्चालन गर्दा विद्यार्थीमा पर्न सक्ने मानसिक असरको अर्को पाटो त छँदै छ । तर, यावत समस्यालाई नजरअन्दाज गर्दै बोर्डले परीक्षाको तयारी थाल्दै छ । जुन परिस्थितिविपरीत हुने बताउँछन्, शिक्षाविद् बालाचन्द्र लुइटेल ।

‘अहिले जबर्जस्ती गर्नु भनेको परिस्थितिलाई नबुझ्नु हो । विद्यार्थीलाई हेप्नु हो,' लुइटेल भन्छन्, ‘बरु हामीले दिगो रूपमा आन्तरिक मूल्यांकनलाई नै राम्रो बनाउँदै जानुपर्छ । आजको आवश्यकता पनि यही हो ।' त्यसैले विद्यालय स्वयम्‌लाई जिम्मा दिएर अनुकूल मिलाएर परीक्षा गर भन्नु उचित हुने उनको सुझाव छ ।

सबैतिर एकै तरिकाले गर्नुभन्दा पनि जहाँ जे उपलब्ध छ, सोहीअनुसार चल्न आवश्यक रहेको बताउँछन्, लुइटेल ।

त्यस्तै, सरुवा रोग विशेषज्ञ शेरबहादुर पुन अव्यवस्थित तरिकाले परीक्षा सञ्चालन गर्दा रोग फैलिने डर हुने बताउँछन् । ‘कोरोना महामारी फेरि बढ्दो क्रममा छ । त्यसैले यो परीक्षा भाइरस फैलिने औजारचाहिँ नबनोस्,' उनले भने, ‘अब परीक्षा लिने र दिनेले मापदण्डको कडा पालना गर्नुहुन्छ भने सञ्चालन गर्दा पनि केही बिग्रिन्न ।'

तर, पुनले भनेजस्तो स्वास्थ्य मापदण्डको पालना गराएर परीक्षा हुनेमा विद्यार्थी विश्वस्त देखिँदैनन् । उनीहरूले राष्ट्रिय परीक्षा बोर्डको आश्वासनलाई पत्याएको पाइँदैन । हाल चलिरहेको स्नातक तहको परीक्षाको भिडले नै स्कुलले मापदण्डको पालना गराउन सक्छ भन्नेमा ढुक्क छैनन्, विद्यार्थी ।

अहिले चलिरहेको स्नातक तहको परीक्षा सञ्चालन गर्नुअगाडि पनि त्रिविले स्वास्थ्य मापदण्डको रटान नलगाएको होइन । तर, व्यवहारमा त्यस्तो पाइँदैन । जसका कारण पनि आउँदै गरेको परीक्षा त्यस्तै लथालिङ्ग हुने हो कि भन्ने डर विद्यार्थीमा देखिन्छ ।

त्यसमाथि हाल परीक्षा दिइरहेका कतिपय विद्यार्थीले परीक्षा केन्द्रको भिडले आफूलाई बिरामी बनाएको भनी पोस्टहरू राखेका छन् । जुन शेयर गर्दै विद्यार्थीले ‘यस्तो अवस्था आएमा को जिम्मेवार ?' भन्दै लेखिरहेका छन् ।

तर, परीक्षा बोर्डले भने ‘एक बेञ्च एक परीक्षार्थी, एउटा विद्यालय बढीमा २ सय विद्यार्थी‘ राख्ने वचन दिइरहेको छ । विद्यार्थी भने उक्त कुरालाई हाल त्रिविले लगाएको रटानझैँ ठान्छन् । कक्षा १२ मा अध्ययनरत सुरक्षा तिमल्सिना भन्छिन्, ‘त्रिविले पनि मापदण्डको गफ दिन्थ्यो, खोइ त पालना भएको ? अब हाम्रोमा चाहिँ पालना हुन्छ भनेर कसरी पत्याउने ?' यद्यपि परीक्षा बोर्डको कार्यक्षमताको परीक्षा भने बाँकी नै छ ।

त्यस्तै, अभिभावक संघका अध्यक्ष सुप्रभात भण्डारी परीक्षा गराउनुअगाडि परीक्षा बोर्डले विश्वस्त पार्नुपर्ने बताउँछन् । तर, यही बहानामा फेरि परीक्षा सारेर विद्यार्थीलाई अन्योलको बन्दी बनाइनु नहुनेमा उनको जोड छ ।

शिलापत्रसँग कुरा गर्दै उनले भने, ‘पहिला त विद्यार्थीलाई स्वास्थ्य मापदण्ड लागू हुन्छ भनेर विश्वस्त पार्नुपर्छ । यदि सकिँदैन भने महामारीले गाँजेको स्थानमा तत्काल स्थगित गर्ने र अन्यमा परीक्षालाई निरन्तरता दिनुपर्छ । प्याकेजमा स्थगित गर्नुभन्दा परिस्थिति हेरेर ठाउँ विशेष विकल्प खोज्नुपर्छ ।'

प्रकाशित मिति: बिहीबार, साउन २१, २०७८ १८:४३