जीर्ण बन्दै भैरहवाको सेज : पानी चुहिन थाल्यो, व्यवस्थापनसँग उद्योगी आजित

A+ A A-

आयात–निर्यातमा सहज हुने भन्दै भैरहवामा विशेष आर्थिक क्षेत्र (सेज) स्थापना भयो । तर, सरकारको बेवास्ताका कारण सेजका संरचना जीर्ण बन्दै गएका छन् ।

मुलुककै पहिलो निर्यातमुखी परियोजना लामो समयदेखि अलपत्र हुँदा सेज परिसर अस्तव्यस्त बनेको छ । भित्तामा लेउ लागेर कुरुप बनेको छ भने भवन चुहिएर कोठाभित्र पानी जम्मा हुन थालेको छ ।

सेज अलपत्र बन्दै गएपछि त्यहाँ रहेका उद्योगीहरू निराश हुन थालेका छन् । हालसम्म पूर्ण रूपमा सञ्चालनमा आइसकेको छैन । भएका उद्योगीहरूसमेत सेजको व्यवस्थापनबाट आजित भएका छन् ।

तिरुपति मेटल इण्डस्ट्रिजका सञ्चालक प्रशान्त अग्रवालले सेजमा भनिएअनुरुपको सेवा सुविधा नपाएको बताए । उनले व्यवसायीलाई परेको समस्या सहजीकरण गर्न सेज प्रशासनले वास्ता नगरेको गुनासो गरे ।

करिब ५० करोड रुपैयाँको लगानीमा सेजमा उद्योग स्थापना गराइरहेका अग्रवालले जिम्मेवार र आधिकारिक कर्मचारी नहुनाले सामान्य काम र सिफारिश गराउन पनि काठमाडौंमै धाउनुपर्ने बाध्यता रहेको बताए । त्यति मात्र होइन, उद्योग स्थापना र सञ्चालनका लागि २४ सै घण्टा उपलब्ध हुनुपर्ने बिजुली, एकद्वार सेवा प्रणाली, प्रारम्भिक वातावरणीय प्रभाव मूल्यांकन, भन्सार, बैंक, बीमा, करलगायतका पूर्वाधार तयार पनि सेजमा नहुँदा समस्या भएको व्यवसायी अग्रवालले बताए ।

हाल सेजमा १९ वटा मात्र उद्योग छन् । ६९ वटा जग्गाको प्लटमध्ये १९ वटा उद्योग सञ्चालनमा छन् भने छवटा निर्माणधीन अवस्थामा छन् । सेजमा अहिले पनि विद्युत्‌को आपूर्ति नियमित नहुँदा उद्योगी समस्यामा छन् । सामान्य हावा चल्दा पनि तार ठोक्किएर घटना हुने गरेको छ । त्यति मात्र होइन, विद्युत् आउनेजानेसमेत भइरहन्छ ।

यता सेज प्राधिकरणले भैरहवा सेजमा विद्युत् ट्रान्सफर्मरसहितको सवस्टेसन राख्नका लागि टेण्डरको प्रक्रिया अन्तिम चरणमा पुगेको र अन्य पूर्वाधारहरू धमाधम तयार हुने क्रममा रहेको वर्षौंदेखि बताउँदै आइरहेको छ । यद्यपि सवस्टेशन निर्माणको काम अघि बढ्ने भने अझै टुंगो छैन । सवस्टेसन निर्माणका लागि विनियोजन गरिएको बजेट तीन–चार वर्षदेखि लगातार फ्रिज हुँदै आएको छ ।

अस्तव्यस्त बनेको सेजमा कार्यकारी निर्देशक नभएको दुई वर्ष भयो । अहिलेलाई उद्योग मन्त्रालयका सहसचिव बलराम रिजाल र प्रवक्ता सुन्दर थापाको ठाउँमा लवराज जोशीलाई जिम्मेवारी दिइएको छ । तर, ती दुवै जनाले व्यवसायीका समस्यालाई गम्भीर रूपमा नलिने गरेको व्यवसायीको गुनासो छ । सेजमा बत्ती गएर अन्धकार भए पनि सेजको केन्द्रलाई जानकारी दिनुपर्ने नानो हर्वल प्रालिका सञ्चालक इस्तियाक अहमदले बताए । यी र यस्तै कारणले सेज प्राधिकरणको असक्षमता प्रस्ट भएको र एकअर्को सरकारी निकायबीच नै समन्वय हुन नसक्दा सेजप्रति व्यवसायीको आकर्षण घट्न थालेको उनले बताए ।

‘भैरहवा सेज स्थापना भएको दुई दशक बित्यो । यस अवधिमा सेजमा सबै उद्योग भरिएर अर्बौं रुपैयाँ मूल्यका उत्पादन विदेश निर्यात भइसक्नुपर्ने हो । तर बिडम्बना, अहिले सेज खासमा नाम मात्रको जस्तो भएको छ,’ उनले भने ।

सेज व्यवस्थापन पक्षकै कारण कतिपय उद्योगीले सम्झौता रद्द गरेका छन् भने कतिपयले उद्योग नै स्थापनाको योजना स्थगित गरेका छन् । काठमाडौंको गोगंबु निवासी प्रकाश दर्शन दुई वर्षसम्म पनि उद्योग स्थापनाका लागि सेजमा धाउँदा स्थापना गर्न नसकेकाले उद्योग सञ्चालन गर्ने योजना स्थगित भएको बताए ।

सेजले आशा देखाउने तर काम नगर्ने भएकाले उद्योग सञ्चालनको योजना स्थगित गर्नुपरेको उनको भनाइ छ । सेजका हालका कार्यकारी निर्देशक तथा उद्योग मन्त्रालयका सहसचिव बलराम रिजालले उद्योगीका समस्यालाई समाधान गर्दै बाँकी कामलाई अघि बढाइएको बताए ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, साउन २०, २०७८ १८:००