आफ्नै लयमा फर्कँदै रङ्गकर्मी (भिडियोसहित)

A+ A A-

‘शिल्पी थिएटर’मा लामो समयपछि रङ्गकर्मीको चहलपहल बढिरहेको छ । कोरोना महामारीका कारण नाटक मञ्चन गर्न नसकेको उक्त नाटक घर फेरि सामान्य स्थितिमा फर्कन प्रयत्नरत छ ।

बत्तीसपुतलीमा रहेको शिल्पीमा पुग्दा त्यहाँका सजावट अनि खेल सामग्रीले त ध्यान तान्छन् नै, तर त्योभन्दा बढी शिल्पीका कलाकर्मीले पस्कने कलाले ध्यानाकर्षण गराउँछ । हामी त्यहाँ पुग्दा पनि त्यस्तै भयो । भित्र, शिल्पीको हलमा रिहर्सल गरिरहेका रङ्गकर्मीको प्रस्तुतिले विशेष ध्यान तान्यो । शिल्पीमा कलाकारहरू विपिन कार्की, उषा रजक र पवित्रा खड्का रिहर्सल गरिरहेका थिए । जसलाई छेउमा बसेर निर्देशन गरिरहेका थिए, रङ्गकर्मी घिमिरे युवराज ।

१८ साउनदेखि मञ्चन हुने ‘अनुपस्थित तीन’ शीर्षक नाटकको तयारीमा छन्, कलाकारहरू ।

रिहर्सल गर्दै कलाकारहरु ।

लामो समयपछि आफ्नो काममा फर्किएका कलाकारमा पनि कम्ती रौनक थिएन । उनीहरूको अभिनयमा देखिएको ऊर्जाले नै त्यो पुष्टि गर्छ । 'अनुपस्थित तीन'मा उपस्थित सबै कलाकारको उत्साहले नै रङ्गमञ्च विस्तारै तात्दै गएको भान हुन्छ ।

अरु त अरु, फिल्मी दुनियाँमा राम्रै स्थान बनाइसकेका विपिन कार्की पनि पुन: थिएटरमा फर्किएका छन् । लकडाउनले उनलाई फेरि रङ्गमञ्चमा फर्कायो । ‘यसरी नाटक गर्ने अनुकूलता सिनेमाको सुटिङ नभएर पनि मिलेको हो,’ उनले भने ।

एक त कार्कीको कलाकारिताको जग नै यस्तै रङ्गमञ्च हो । रङ्गमञ्चप्रतिको आत्मीयता, प्रेम र लगावकै कारण आफू फेरि रङ्गमञ्चमा फर्किएको भन्छन्, उनी । थिएटरमा अभिनय गरिराख्ने इच्छा भए पनि बीचमा विविध कारणवश ‘ग्याप’ भएको उनी सुनाउँछन् ।

कोरोना महामारीका कारण थिएटर र फिल्महलहरू करिबकरिब बन्द हुने स्थिथिमा पुगिसकेका थिए । कतिपय फिल्म हल त बन्द नै भए । कलाकारहरू पनि घरभित्र थुनिएर बस्नुपर्ने स्थिति आयो । अझ दर्शकसामु प्रत्यक्ष अभिनय गरेर देखाउने यस्ता थिएटरले त कठिन मोडबाट गुज्रिनुपर्‍यो ।

यद्यपि शिल्पी थिएटरले भने लकडाउनकै बीचमा ‘अनुपस्थित तीन’कै एउटा शृंखला अनलाइनमार्फत सार्वजनिक त गर्‍यो । तर, प्रत्यक्ष अभिनय गरिरहेका कलाकार र हेरिरहेका दर्शक दुवैको धित मरेन । त्यसैले अनुपस्थित तीनकै अर्को शृंखला भने अब प्रत्यक्ष हेर्न पाइने भएको छ । जसका लागि लामो समयदेखि थुनिएका कलाकारसमेत उत्साहित भएर नाटकको तयारी गरिरहेका छन् ।

‘सुटिङहरू रोकिएको अवस्था थियो । काम गर्न बानी भएकालाई यस्तो हुँदा छटपटी हुँदो रहेछ,’ विपिनले भने, ‘विरानो भइसकेको स्टेजसँग कनेक्ट हुँदा एकदम रमाइलो भइरहेको छ ।’

सुरुवाती चरणमा गुरुकुल थिएटरमा सँगै काम गरेका घिमिरे युवराज र विपिन कार्की पनि लामो समयपछिको सहकार्यले खुसी देखिन्छन् । पुरानो मित्रता रहेका उनीहरू जब भेट्थे, तब दर्शकलाई केही नयाँ पस्किनै पर्छ भनेर सल्लाह गरिरहन्थे । जुन यो लकडाउनले जुराएको ठान्छन, विपिन ।

पछिल्लो समयमा ‘पल्पसा क्याफे’ र ‘अर्को अर्थ नलागेमा’ शीर्षकको नाटकको तयारी गरिरहेका विपिनले यही कोभिडका कारण रोकिनुपरेको अवस्था थियो । तर, अवस्था सामान्य हुँदै गएपछि पुन: रङ्गमञ्चको दुनियाँमा देखिन थालेका छन्, उनी ।

हुन त यो बीचमा कोभिडले थिएटर नै बन्द होला भन्ने चिन्ता थियो । खुल्दा पनि थिएटर जाने संस्कृति दर्शकले बिर्सिएलान् भन्ने अवस्था आयो । त्यसैले यसको साख जोगाउन रङ्गमञ्चबाट उदाएका कलाकार आफैँ यस क्षेत्रमा फर्किन थालेका छन् । विपिन कार्की आफैँ थिएटरको साख बचाउन यस क्षेत्रमा सक्रिय भएको बताउँछन् । भन्छन, ‘हामी पनि छौँ है । कोभिडले मारिसकेको चाहिँ छैन भनेर म्यासेज पनि दिन खोजेका हौँ ।’

शिल्पी थिएटरको हलमा यस्तै गनथन गरिरहेका हामीबीच एकाएक हाँसो गुञ्जिन्छ । कारण, शिल्पीका संचालक युवराज घिमिरे ठट्टा गर्दै भित्र छिर्छन् । ‘लामो समयसम्म सँगै काम नगरे पनि विपिनसँग यस्तै काम गर्नुपर्छ भन्दै कुरा चाहिँ भइरहन्थ्यो । जुन अहिले जुर्‍यो,’ उनले भने, ‘हामीले दुई वर्षभित्र फेरि अर्को काम गर्ने भनिसकेका छौँ । यो चाहिँ गोप्य राख्नुपर्छ है विपिन...।’

‘हो... हो ...,’ घिमिरेको कुरामा सही थप्दै विपिन पनि हाँसो मिसाउँछन् । उनीहरूको यो हाँसो र उमंग नै रङ्गमञ्च अनि रङ्गकर्मी जाग्दै छन् भन्ने संकेत हो ।

यद्यपि अहिले देखाउन लागिएको ‘अनुपस्थित तीन’ भने जम्मा तीन दिन मात्र चल्नेछ । जब कि पहिला यस्ता नाटक एक महिनासम्म चल्ने गर्थे । युवराज घिमिरेका अनुसार अहिले यसरी नाटक मञ्चन गर्न सक्नु नै ठूलो उपलब्धि हो ।

सबैले कोरोनाविरुद्धको खोप नपाइसकेको हुँदा दर्शकलाई हलमा बोलाउन पनि जायज नहुने उनको तर्क छ ।

‘अहिलेको हाम्रो यो कामचाहिँ खुट्किलो मात्र हो । फेरि एक महिना नै चलाउन अभ्यास हो– ‘अनुपस्थित तीन’,’ घिमिरेले भने, ‘लकडाउनपछि मान्छेलाई बोलाउन पनि समय लाग्छ । त्यसमाथि कोरोना कायम नै छ । खोप नलगाएका सबैलाई आइदेऊ है भन्ने स्थिति छैन ।’ नाटक हलभित्र छिरेपछि पनि दर्शकले अझै लामो समयसम्म स्वास्थ्य मापदण्ड पालना गरेर बस्नुपर्ने घिमिरे बताउँछन् ।

उसो त यो नाटक अनलाइन माध्यमबाट पनि सार्वजनिक हुनेछ । भौतिक रूपमा उपस्थित हुन नसक्ने दर्शकले फेसबुक र युटुबमा प्रत्यक्ष नाटक हेर्न पाउने घिमिरेले बताए । थिएटरमा आउन नसक्ने दर्शकलाई केन्द्रित गरेर डिजिटल माध्यमबाट नाटक प्रस्तुत गर्न लागिएको हो ।

घिमिरेको निर्देशनमा हलभित्र विपिनसँगै रिहर्सल गरिरहेका अन्य उषा रजक, पवित्रा खड्का पनि खुसी देखिन्छन् ।

लकडाउनअगाडि सर्वनाम थिएटरमा ‘कुरुक्षेत्र’ नाटकमा अभिनय गरेकी कलाकार उषा रजक दुई वर्षपछि मात्र यस क्षेत्रमा फर्किएकी हुन् । ‘हामी बाँच्छौँ नै थिएटरमा अभिनय गर्न होला जस्तो लाग्छ । यसरी शिल्पीमै आएर अनुपस्थित तीनको रिहर्सल गर्दा एकदमै खुसी लागेको छ,’ उनले भनिन् ।

त्यस्तै, अर्की कलाकार पवित्रा खड्का भने फेरि लकडाउन होला कि भन्ने हल्लाले चिन्तित छिन् । बल्लबल्ल खुले पनि पहिलेजस्तो खुलेर काम गर्न नपाएकोमा उनको गुनासो छ । यद्यपि थिएटर नै बन्द होला भन्ने डर भएको बेला यत्तिको खुल्नु खुसीकै विषय रहेको उनी बताउँछिन् ।

अनलाइनबाट देखाइएकै भरमा चाहिँ टिकिएला भन्ने विश्वास उनमा छैन । ‘नाटक भन्नेबित्तिकै म चौतारीमै गर्छु, रङ्गमञ्चभित्रै गर्छु भन्ने छैन,’ उनले भनिन, ‘तर, सोसियल मिडियामै देखाएर बाँच्न सकिने स्थिति छैन । त्यसमाथि बल्ल तंग्रिन थालेको थिएटरलाई त लकडाउन भयो भने फेरि गाह्रो हुन्छ ।’

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, साउन १५, २०७८ १५:२४