महामारीमा नेतृत्वविहीन भयाे स्वास्थ्य मन्त्रालय, निर्णय लिन प्रधानमन्त्री खाेज्दै हिँड्छन् अधिकारीहरू

महामारीमा नेतृत्वविहीन भयाे स्वास्थ्य मन्त्रालय, निर्णय लिन प्रधानमन्त्री खाेज्दै हिँड्छन् अधिकारीहरू

A+ A A-

आइतबार स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयमा भारतले १५० आईसीयू बेड नेपाललाई हस्तान्तरण गर्ने कार्यक्रम थियो । तर, भारतले उपहारस्वरुप दिएको बेड लिन स्वास्थ्य मन्त्रालयमा मन्त्री नै थिएनन् । मन्त्रालय अभिभावकविहीन भएपछि कार्यक्रमका लागि अर्को मन्त्रालयबाट मन्त्री झिकाउनु पर्‍यो ।

हतारिँदै कानुन, न्याय तथा संसदीय मामिलामन्त्री ज्ञानेन्द्रबहादुर कार्की स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयमा आइपुगे । भारतीय राजदूत विनयमोहन क्वात्राले आईसीयू बेड मन्त्री कार्कीलाई हस्तान्तरण गरे । स्वास्थ्य मन्त्रालयमा आएको उपहार सामग्री लिनसमेत अर्को मन्त्रालयबाट मन्त्री झिकाउनु परेकाे हाे ।

स्वास्थ्य मन्त्रालयको कार्यक्रममा सहभागी कानुन मन्त्री ज्ञानेन्द्रबहादुर कार्की र भारतीय राजदूत विनयमोहन क्वात्रा ।

महामारीमा महत्त्व दिनुपर्ने मन्त्रालयलाई नेतृत्वविहीन बनाएर राज्यले अपराध भएको तर्क गर्छन्, पूर्वस्वास्थ्य सचिव दीर्घसिंह बम । ‘महामारीमा छिटो–छिटो निर्णय गर्नुपर्ने हुन्छ । निर्णय गर्न ढिलाइ भयो भने नागरिकको ज्यान जाने स्थिति छ । यस्ताे बेला नेतृत्व छैन, याे भन्दा ठूलो अपराध के हुन्छ ?,’ उनी प्रश्न गर्छन् ।

सर्वोच्च अदालतकाे फैसलापछि २९ असारमा प्रधानमन्त्री नियुक्त भएका शेरबहादुर देउवाले चार जना मन्त्री नियुक्त गरे । गृहमा बालकृष्ण खाँण, अर्थमा जनार्दन शर्मा, कानुनमा ज्ञानेन्द्रबहादुर कार्की र ऊर्जामा पम्फा भुसाललाई नियुक्त गर्दा स्वास्थ्य मन्त्रालयलाई नेतृत्वविहीन बनाए ।

त्यसले सरकारको प्राथमिकतामा जनताको स्वास्थ्य नपरेको प्रष्ट भएको बताउँछन्, पूर्वसचिव बम । ‘मन्त्रिपरिषद् गठन हुनेबित्तिकै सबै नागरिकलाई खोप दिने निणय गर्‍यो तर व्यवहारमा देखिएन । जनताको स्वास्थ्य मौलिक अधिकार हो भन्ने भान सरकारले दिएन,’ उनी भन्छन्, ‘यो पार्टी त्यो पार्टी भन्ने होइन । जनताको स्वास्थ्य संवेदनशील हो । सबैले बोल्नुपर्छ ।’

त्यसो त, स्वास्थ्य मन्त्रालयको जिम्मेवारीसमेत प्रधानमन्त्री देउवाले नै सम्हालेका छन् । कुनै निर्णय लिनुपर्दा स्वास्थ्यका अधिकारी प्रधानमन्त्री देउवालाई खोज्दै हिँड्नुपर्ने स्थिति छ । आइतबार स्वास्थ्य मन्त्रालयका अधिकारीहरू प्रधानमन्त्री देउवालाई भेट्न दौडधुप गरिरहेका थिए ।

प्रधानमन्त्री देउवालाई भेट्न पुगेका स्वास्थ्य मन्त्रालयका सचिवसहितको टोली ।

मन्त्रालयमा मन्त्री नहुँदा निर्णयमा समस्या आएको बताउँछन्, स्वास्थ्यका कर्मचारीहरू । ‘मन्त्रालयमा मन्त्री नभएपछि प्रधानमन्त्रीलाई खोज्दै जानुपर्ने स्थिति आएको छ,’ मन्त्रालयका एक अधिकारी भन्छन्, ‘महत्त्वपूर्ण निर्णय गर्नुपर्ने हुन्छ । चार जना मन्त्री बनाउँदा स्वास्थ्यलाई प्राथमिकतामा राख्नुपर्ने हो ।’

महामारी नियन्त्रणका महत्त्वपूर्ण हतियार खोप मानिएको छ तर मन्त्रालयमा मन्त्री नहुँदा खोप ओझेलमा पर्ने तर्क गर्छन् कर्मचारीहरू । स्वास्थ्य सेवा विभाग परिवार कल्याण महाशाखाका प्रमुख डा. तारानाथ पोखरेल कामको सहजीकरण गर्न कुनै एक मन्त्रीलाई जिम्मेवारी तोक्नु पर्ने राय राख्छन् ।

‘प्रधानमन्त्रीलाई भेट्ने समय नभएकाले सहजीकरण गर्न कुनै मन्त्रीलाई तोक्दा उपयुक्त हुन्छ,’ उनी भन्छन्, ‘यो राजनीतिक विषय पनि हो । सरकार विस्तारकै क्रममा छ । अहिलेलाई कुन मन्त्रीलाई तोक्ने सम्भावना हुनसक्छ ।’

महामारीमा स्वास्थ्य मन्त्रालयले नेतृत्व नै नगरेको बताउँछन्, पूर्वसचिव बम । ‘मन्त्रालयको लिडरसिप पहिले पनि थिएन । मन्त्री परिवर्तन भई रहे तर स्वास्थ्य मन्त्रालय प्रधानमन्त्री कार्यालय र उपप्रधानमन्त्रीले चलाए,’ उनी भन्छन्, ‘यो विषयमा सरकार संवेदनशील देखिएन । जनताको माग अनुसारको मन्त्रालय बनाउनुपर्छ ।’

स्वास्थ्य मन्त्रालयमा मन्त्री मात्र होइन, स्वास्थ्य सचिवसमेत छैनन् । प्रशासनतर्फका लक्ष्मण अर्यालले धानिरहेका छन् । २०७६ पुसमा स्वास्थ्य सचिव डा. पुष्पा चौधरीले राजीनामा दिएपछि स्वास्थ्य सेवातर्फको सचिव पद रिक्त छ । गत २१ असारमा मन्त्रिपरिषद्ले स्वास्थ्यतर्फको सचिव पदको दरबन्दी स्वीकृत गरेको थियो । तर, स्वास्थ्य सचिव नियुक्ति हुन सकेको छैन ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, साउन ३, २०७८ २०:४३