मालाकार परिवारको कोरोना अनुभव– छाेरा आफ्नै लास बोकेको देख्थे, बाउ टाउको दुइटा देख्थे

मालाकार परिवारको कोरोना अनुभव– छाेरा आफ्नै लास बोकेको देख्थे, बाउ टाउको दुइटा देख्थे

A+ A A-

नेपालमा कोरोना कहरको दोस्रो लहर कस्तो रह्यो ?

मन्त्रालयका विभिन्न तथ्य/तथ्यांकले दिने उत्तरभन्दा निकै सान्दर्भिक छन्, घट्टेकुलोका ५० वर्षीय राजकुमार मालाकार र उनको परिवार ।

किनभने लकडाउन सुरु हुँदा अस्पताल छिरेको मालाकार परिवार कोरोनाको दोस्रो लहरको उत्तरार्द्धमा आइपुग्दा बल्ल घर फर्किएको छ ।

मालाकारले सुनाएका अस्पतालका दुई महिना वास्तवमै समीक्षायोग्य छन् । यस अन्तरालमा अस्पतालहरूमा घरि अक्सिजनको अभाव देखियो, घरि बेडको । कहिले संक्रमितको संख्या दिनकै करिब ९ हजार पुग्यो त कहिले संक्रमण दर ४८ प्रतिशतसम्म आकाशियो । दोस्रो लहरले भर्खरका देखि बुढाबुढीसम्मलाई गाँज्याे ।

तर, २१ वैशाखमा अस्पताल छिरेका राजकुमार मालाकारलाई यी कुनै कुराको लेखाजोखा गर्ने फुर्सद थिएन । राजकुमारसँगै मालाकारका छोरा र साथी बनेकी श्रीमती पनि कोभिड संक्रमणका कारण आईसीयू र भेन्टिलेटरको बेड चहार्दाचहार्दै अस्पतालको अस्पताल नै रहिरहे ।

दोस्रो लहरको पूर्वार्द्धमा अस्पताल छिरेका र उतरार्द्धमा अस्पतालबाट बाहिरिँदै गरेका राजकुमार करिब दुई महिनाको अस्पताल बसाइपश्चात् घर फर्किन जति उत्साहित थिए, अस्पतालकाे त्याे बेड छाेड्नुपर्दा उति नै नमजा मानिरहेका थिए ।

०००

‘कोठै छोडेर हिँडेजस्तो हुन लाग्यो त !’, एकपछि अर्को गर्दै झोलाका पोकापुन्तुरा बाँधिरहेकी ४० वर्षीया सुनिता मालाकारले एक टकले झोलाका पोकाहरू नियाल्दै भनिन्, ‘घरैजस्तो कति सामान जम्मा भएको होला त !’

हुन पनि दुई महिना अस्पताल बसेर फर्कंदा मालसामानहरूको चाङले बसाइँ नै सर्न लागेजस्तो देखिएको थियो । गएको सोमबार साँझ टेकु अस्पतालको कोभिड वार्डको बेड नम्बर २७ मा निकै चहलपहल देखियो ।

‘एक/दुई दिन अझै बसेको भए पनि हुन्थ्यो नि’, वार्डको पल्लो बेडछेवैमा बसेकी एक महिलाले सुनितालाई केही दिन पर्खिएर सँगै अस्पतालबाट डिस्चार्ज हुन मन भएको बताइन् । उत्तरमा सुनिता हाँसिन् । ‘आएको दुई महिनाभन्दा बढी भएर होला, मलाई त अस्पताल पनि ससुरालीजस्तै लागेको छ’, आईसीयू र भेन्टिलेटरबाट हालै मात्र छुटकारा पाएका राजकुमारले ठट्टा गर्दै भने ।

‘कति बेला घर पुगौँजस्तो भएको होला नि है ?,’ बाँध्दाबाँध्दैको पोको बिसाएर सुनिता बाेलिन्, ‘मलाई त अस्पताल नै छोड्न नपरे हुन्थ्योजस्तो भइराखेको छ । के भा’को होला ?’

घर फर्किन पाउँदा मालाकार परिवारकाे खुसी विशेष छ । अनि अस्पताल छोड्नुपर्दा मन खल्लो भएकाे पनि छ । राम्रो उपचार पाउँदा अस्पताललाई पनि बिरामीले घरजस्तै ठान्ने रहेछन् भन्ने प्रमाण हो मालाकार परिवार ।

०००

अस्पतालमा आवश्यकताले किनेका साबुन, सर्फ, म्याट, औषधि, पानी सबै बाँड्दै थिइन् सुनिता । बट्टाईको अण्डा, कर्न फ्लेक्सलगायतका खानेकुरा छेवैका बिरामीहरूलाई बाँडेर झोला होलुका बनाउने प्रयासमा लागेकी उनको ऊर्जा वास्तवमै बेग्लै थियाे ।

अस्पताल बसाइमा बनेका सहृदयी साथी र चिकित्सक, नर्सहरूलाई चकलेट बाँड्दै सुनिताले बिदाइको हात हल्लाइन् । अस्पतालबाहिर पसलेहरूले समेत खुसी भएर शुभकामना दिए ।

‘म त मरेर बाँचेको मान्छे ! हजुरहरूसँग लामो समयसम्म चिनजान भयो । मलाई बचाइदिनुभएकोमा धन्यवाद छ है !,’ राजकुमारले पनि जाँदाजाँदै नर्स अनि डाक्टरहरूसँग बिदाइका हात हल्लाए ।

घर जानुअघि सुनिताले श्रीमान्‌लाई पचली भैरवको टीका पनि लगाइदिइन् । राजकुमार दङ्ग परे ।

०००

एम्बुलेन्सको पर्खाइमा अस्पताल प्राङ्गणमा बसिरहेका राजकुमार केही ‘नोस्टाल्जिक’ भए । एम्बुलेन्स आइपुग्न अझै २० मिनेट लाग्छ भनिँदै थियाे ।

२५ वैशाखमा ठीक यसरी नै टेकु अस्पताल प्राङ्गणमा लामवद्ध भएर कुर्सीमा बसेका राजकुमारले दुई महिनाअघिकाे त्याे क्षण सम्झिँदै चिकित्सक र साथीभाइमाझ आफ्ना भाेगाइ सुनाए ।

जब सपरिवार नै कोरोना संक्रमित हुन पुगे

लकडाउन सुरु भएलगत्तैको कुरा हो । राजकुमार र सुनिताका २१ वर्षीय छोरा मानस्वी मालाकारलाई एकाएक ज्वरो आउन थाल्यो । ज्वरोसँगै छाती दुख्ने समस्या देखिएपछि भने पीसीआर गराउँदा कोभिड संक्रमण पुष्टि भयाे । हतारहतार टेकु अस्पताल गएर जचाउँदा मानस्वीको अक्सिजन लेभल ठीक देखिए पनि छातीमा भने संक्रमण देखियो । यद्यपि, अस्पतालमा बढ्दो भिडका कारण घरमै उपचार गराउन परामर्श दिँदै अस्पतालले घर फर्काइदियो ।

२१ वैशाखमा अक्सिजन तह झरेर एकाएक सास फेर्न सकस भएपछि भने एकाबिहानै ५ बजे राजकुमारले छोरालाई पुुनः टेकु अस्पताल पुर्‍याए । उता छोरामा संक्रमण पुष्टि भएलगत्तै सुनितालाई पनि हनहनी ज्वरो आउन थालिसकेको थियो । अस्पताल आइपुग्दासम्म मानस्वीको छातीमा निमाेनियाको क्रोनिक संक्रमण देखिइसकेको थियो । तर, अस्पतालमा बेड कहीँकतै खाली नभएपछि प्यासेजमै एउटा बेड राखेर मानस्वीको उपचार भयो ।

हेर्दाहेर्दै चार/पाँच दिनको अन्तरालमा छोरालाई प्यासेजबाट क्याबिन अनि क्याबिनबाट आईसीयूमा सारियो ।

छोरा आईसीयूमा, उता संक्रमित श्रीमती घरमा एक्लै । यता आफू कुरुवा । राजकुमारको मनमा चिसो पस्यो, राति एक्लै कोठामा श्रीमतीलाई केही भइहाल्यो भने ! सोही दिन राजकुमारले श्रीमतीलाई पनि अस्पताल लिएर आए ।

श्रीमतीलाई अस्पतालमा ल्याएकै रातबाट भने राजकुमार स्वयम् बिरामी परे । उनलाई हनहनी ज्वरो आउन थाल्यो ।

त्यस दिन अस्पताल प्राङ्गणको कुर्सीमा दुई दिन बसेर राजकुमारले उपचार गराए । दुई दिनपछि बल्ल इमर्जेन्सीको बेड खाली भयो । नभन्दै छोरासँगै राजकुमार पनि अस्पतालमा भर्ना हुन पुगे ।

कहिलेकाहीँ अरुको पीडा ठूलो देख्दा आफ्नो पीडा सानो लाग्छ । सुनितालाई ठीक त्यस्तै भएको थियो । आफू पनि बिरामी छु भन्ने बिर्सिएर नै उनले श्रीमान् र छोराको हेरचाह गर्न थालिन् ।

स्वास्थ्य अवस्था बिग्रिँदै गएपछि ३१ वैशाखमा राजकुमारलाई आईसीयूमा भर्ना गरियो । त्यसको दुई/तीन दिनमा नै उनलाई भेन्टिलेटरमा सार्नुपर्ने भयो ।

जब आईसीयूबाट छोराले भेन्टिलेटरमा भएका बालाई म्यासेज पठाए

छोरा आईसीयूमा । बुबा भेन्टिलेटरमा । संक्रमित श्रीमती स्वयम् कुरुवा । हेर्दाहेर्दै सपरिवार नै अस्पतालको शरण पर्न बाध्य भएको थियो ।

आईसीयूमा छँदासम्म त राजकुमार यदाकदा छोराको अवस्थाबारे चासो राख्थे । तर, विस्तारै उनको स्मरण शक्ति यति क्षीण हुँदै गयो कि छोरा मानस्वीले नै बाको अवस्थाको चासो राख्नुपर्‍यो ।

आईसीयूमा बस्दा छोराको चिन्ता एकातिर, अर्कोतिर श्रीमान्‌काे चिन्ता ।

दुवै जनाको हेरचाह गर्दैगर्दा आफ्नो संक्रमण कतिखेर पचाएँ भन्ने नै सुनिताले बिर्सन पुगिन् । सुनिताले त बिरामी श्रीमान् र छोरालाई हौसला दिने नै गर्थिन् । तर, आईसीयूमा हुँदा छोरा मानस्वीले भेन्टिलेटरमा भएका बालाई समेत हौसला दिँदै म्यासेज पठाउँथे । तर, भेन्टिलेटरमा सास पनि मुस्किलले फेरिरहेका राजकुमार जवाफ फर्काउन सक्दैनथे ।

‘हप्ता/दश दिनपछि म्यासेजको रिप्लाई आउँथ्यो’, सुनिता सम्झिन्छिन्, ‘ढिला गरी आएको म्यासेजले पनि खुसी थपिदिन्थ्यो ।’ हुन पनि टाउको यसो उठाएर मोबाइल हेर्न खोज्दा ५ सेकेन्डमै अक्सिजन लेभल ९० बाट ह्वात्तै घटेर ६० पुग्थ्यो ।

मानस्वी एक महिना आईसीयू बसेर असारको पहिलो हप्ता डिस्चार्ज भएका थिए । त्यसयता भने बुबालाई फोनमा सम्झाइबुझाइ गर्न थालेका हुन् उनले ।

पटक–पटक मृत्युलाई छोएर फर्किएँ

भेन्टिलेटर बसाइका अत्यासलाग्दा दिनहरू अहिले सम्झँदा पनि आश्चर्य लाग्छ राजकुमारलाई । ‘एक पटक होइन, पटक–पटक मृत्युलाई छोएर फर्किंदा त अद्भुत हुँदोरहेछ’, यसो भन्दै गर्दा हौसिएका राजकुमारका आँखा ठूला हुन्छन् ।

भेन्टिलेटर बस्दाको पीडा शब्दमा व्यक्त नै गर्न नसक्ने उनी बताउँछन् । ‘ब्रेन सर्किटबाट १०० लिटर प्रतिमिनेटको दरमा आइरहेको अक्सिजन थेग्न निकै पीडा हुन्थ्यो’, उनी भन्छन्, ‘कति पटक त मैले हरेस पनि खाएको हो । म बाँच्नुपर्छ भन्ने त थियो । तर यति गाह्रो भयो कि अब सकिन्न होला भनेर मैले कति पटक त लत्तो पनि छोडिदिएको थिएँ ।’

एक रातको कुरा हो । ब्रेन सर्किटको प्रेसर थेग्न नसकेपछि राजकुमारले अक्सिजन मास्क अनाहकमा फुकालेर फालिदिए । तर, निरन्तर डाक्टर/नर्सको निगरानीमा रहेका उनलाई नर्सले देखेपछि हत्त न पत्त मास्क लगाएर मृत्युबाट जोगाएकी थिइन् । त्यति मात्रै होइन, रातभरि खट्ने ती नर्स, डाक्टरहरूले ढाडमा मालिस गरिदिँदा, मायाले अंकल, बा भनेर बोलाइदिँदा पनि आफूले हरेस खाएकोमा निकै ग्लानि हुने गरेको उनी बताउँछन् ।

‘मैले मृत्युलाई धेरैचोटि नजिकबाट देख्ने मौका पाएँ । एकचोटि होइन’, उनी भन्छन्, ‘कति पटक त म कोल्याप्स्ड हुँदै छु भन्ने पनि थाहा हुन्थ्यो । दृश्यहरू धमिलो हुन्थ्यो । आवाज नेपथ्यबाट सुनिएजस्तो धीमा भएर आउँथ्यो ।’

त्यति मात्रै होइन, आईसीयूमा बस्दा विभिन्न भ्रमयुक्त दृश्यहरूले बाउछोरालाई नै बेचैन बनाउने गरेको मालाकार परिवारको अनुभव छ । छोरा मानस्वी अक्सर आफ्नो लास बोकेको देख्थे । त्यस्तै, राजकुमारलाई पनि अनौठो भ्रमको अनुभव छ । जस्तै, उनलाई लाग्थ्यो– ‘मेरो टाउको दुइटा छ । एउटा कोभिड भा'को टाउको, अर्को कोभिड नभा'को टाउको । मैले कोभिड नभएको टाउकोबाट काम गर्न सक्नुपर्छ । मेरो फोक्सो दुइटा छ । योचाहिँ मेरो कोभिड भा'को फोक्सो । योचाहिँ कोभिड नभा'को फोक्सो । कोभिड नभएको फोक्सोबाट सास फेर्नुपर्छ । दिमागमा यस्तैयस्तै अनौठा भ्रमहरू पिङ खेल्थे र सताउँथे ।'

जीवन र मृत्यु यति विघ्न नजिक रहेछन् भन्ने कुराको अनुभव यसअघि कहिल्यै नभएको उनको भनाइ छ । राजकुमार भन्छन्, ‘मैले त जीवनलाई त्यसरी कहिल्यै पनि हेरेको थिइनँ । कोरोनाले जीवनलाई हेर्ने मेरो दृष्टिकोण नै परिवर्तन गरिदियोजस्तो लाग्छ ।’

५० वर्षको जीवनलाई आईसीयू/भेन्टिलेटर बसाइको दुई महिनाले धेरै कुरा बुझाएको उनको निष्कर्ष छ । बिरामीहरूलाई उपचार गर्दा स्वास्थ्यकर्मीको स्पर्श र हौसलाको कति ठूलो महत्त्व रहेछ भन्ने राजकुमारले प्रत्यक्ष अनुभव गरेका छन् । यतिसम्म कि स्पर्शकै आधारमा राजकुमारले डाक्टरसमेत चिन्ने भएका थिए । त्यसमध्ये पनि डा. अनुप बाँस्तोला आएर टाउको जुधाएर सानो बच्चालाई झैँ माया गरेर झ्याप्प अँगालो मारेर कहिले राजकुमारजी, कहिले मालाकारजी, अनि कहिले राजकुमार दाइ भनेको सम्झँदा अहिले पनि भावुक हुन्छन् राजकुमार ।

यतिसम्म कि केही दिन त्यो स्पर्श पाइएन भने राजकुमारलाई आईसीयूमा अत्याससमेत लाग्थ्यो । ‘एक पटक त्यसरी नै अँगालो मारिदिए हुन्थ्योजस्तो लाग्थ्यो’, मालाकार भन्छन् ।

त्यसो त आईसीयू/भेन्टिलेटरमा २४ सै घन्टा गुञ्जिने मेसिनको ट्याँट्याँटटुँटटुँट आवाजमा पनि राजकुमार संगीत खोज्ने प्रयास गर्थे । ‘हुन त त्यो आवाज निकै दिक्कलाग्दाे हुन्थ्यो । तर पनि त्यो ध्वनिले लयात्मक शैलीमा कोभिड १९, कोभिड १९, कोरोना कोरोना भनेजस्तो लाग्थ्यो ।’ भेन्टिलेटर छोडेको कैयौँ दिनपछि कानमा उही ध्वनि गुञ्जिने गरेको उनको अनुभव छ ।

त्यसो त राजकुमार काठमाडौं विश्वविद्यालयमा विगत २१ वर्षदेखि संगीतका अध्यापक पनि हुन् । सायद त्यसैले पनि होला आईसीयूमा मेसिनहरूको आवाजमा संगीत छाम्ने प्रयास गरेका उनले ।

गीतार बजाउन सिकाउने राजकुमारलाई हौसला दिनकै लागि गीतारको आवरण फोटो भएको कापी किनेरसमेत ल्याइदिएकी थिइन् सुनिताले ।

डाक्टर/नर्सको मिहिनेतले भावुक बनायो

करिब ८० केजीका राजकुमार अहिले घटेर ५५ केजीका भएका छन् । एकपटक त ४० केजीसम्म पनि पुगेका थिए उनी ।

हुन पनि दिसापिसाबको डरले उनी आईसीयूमा हुँदा पानी पनि पिउँदैनथे । कतिपटक त दिसापिसाब गर्दा मर्छु कि भन्ने डरले पनि उनले खानै खान बन्द गरिदिएका थिए । नर्स/सिस्टरहरूसँग पनि धक मान्ने राजकुमार सकभर श्रीमतीलाई गुहार्थे ।

‘म फेरि बाँच्छु भनेर सोचेको पनि थिइनँ', उनी भन्छन्, ‘यो मेरो दोस्रो जन्म नै हो ।' एउटा बिरामी जोगाउन कति मिहिनेत लाग्दो रहेछ भन्ने प्रत्यक्ष साक्षी आफू भएको राजकुमार बताउँछन् । ‘म कोल्याप्स्ड भइदिएको भए त त्यत्रो मिहिनेत यसै खेर जान्थ्यो । कति मिहिनेतहरू अनाहकमा खेर गए पनि होलान् ।’

रातविरात डाक्टर/नर्सहरूले गरेको मिहिनेत देखेर राजकुमार अहिले पनि बररर आँसु झार्छन् । ‘कति विघ्न मिहिनेत गरेको होला, मलाई बचाउन ? म को हो र ?’ उनी भन्छन्, ‘मलाई बचाउन किन यति धेरै मिहिनेत लागेको होलाजस्तो लाग्थ्यो ।’

सपनाजस्तै लागेको छ

दुई महिनापछि सोमबार मालाकार परिवारको पुनर्मिलन भएको छ । लगभग एक महिनाको अन्तरालमा छोराबाबु डिस्चार्ज भएर घर जान पाउँदाको क्षण सपनाजस्तै लागेको सुनिता बताउँछिन् ।

आफू संक्रमित भएको बिर्सिएर श्रीमान् र छोराको सहारा बनेकी सुनिताले आफैँले आफैँलाई कसरी सम्हालिन् होला ? वरिपरि रोइरहेका, कोही कराइरहेका दृश्यलाई नजरअन्दाज गर्दै सुनिताले आफ्नो मनोबल कसरी उच्च बनाइन् होला ?

प्रतिउत्तरमा सुनिता चट्टानजस्तै बलियो भएर प्रस्तुत हुन्छिन् । ‘बरु एक्लै छतमा गएर रुन्थेँ तर बुढा र छोराको अगाडि आँसु देखाउँदैनथेँ ।’

कोरोना कहरको दुई महिना लामो अस्पताल बसाइले कोभिडलाई खेलाँचीको रूपमा नलिन मालाकार दम्पतीको सुझाव छ । उनीहरू भन्छन्, ‘जीवन वास्तवमा सुन्दर छ । आफ्ना लागि पनि समय छुट्याउनुपर्छ ।’

प्रकाशित मिति: बुधबार, असार २३, २०७८ १२:२९