मैले एउटा मधेसीलाई खाल्टाेमा धकेलेँ, खास कुराे बुझेपछि मधेसलाई हेर्ने मेराे चेत बदलियाे (भिडियाे)

मैले एउटा मधेसीलाई खाल्टाेमा धकेलेँ, खास कुराे बुझेपछि मधेसलाई हेर्ने मेराे चेत बदलियाे (भिडियाे)

A+ A A-

नेपालगञ्जमा बस्दा मैले एक दिन एकजना मधेसीलाई दुर्व्यवहार गरेँ । पछि त्यही घटनाको सम्झनाले मेरो सोच बदल्न सघाउ पुर्‍यायो ।

नेपालगञ्जमा हुँदा मैले घरमा एउटा सानो केही निर्माणकार्य गर्नुपर्ने थियो । चोकमा जाँदा ज्यामी मजदुर पाइन्थ्यो । मैले चोकमा गएर एउटा तगडा ज्यान भएको मान्छे खोजेर ल्याएँ । उसको काम थियो– खाल्टो खन्नुपर्ने ।

उसले म गर्छु भनेर आएको थियो । घरमा आइपुगेर चाहिँ गर्दिनँ भन्यो । मैले बल्लतल्ल खोजेर ल्याएको मान्छेले त्यसो भन्यो । उसले चोकमै त्यसो भनेको भए अर्को खोज्न लाग्थे हुँला । साँझ ७–८ बजिसकेको थियो । अब त मान्छे पाउन गाह्रो थियो । उसले गर्छु भनेर अन्तमा धोका दिएकोजस्तो मलाई लाग्यो । मलाई निकै रिस उठ्यो ।

‘किन गर्दैनस् ?’, मैले सोधेँ ।

‘म मर्जिया मान्छे,’ उसले भन्यो ।

मलाई एकदम रिस उठ्याे । ठानेँ, ‘ए, उसको मर्जी । काम गरे पनि, नगरे पनि उसको मर्जी ?’

मैले रिसकाे झाेँकमा उसलाई खाल्टोमा धकेलिदिएँ । ऊ लड्यो । उसलाई अरु गाली पनि गरेँ ।
पछि मैले बुझेँ । उसले ‘मर्जिया’ भनेको ‘रोगी मान्छे हुँ’ भनेको रहेछ । ऊ मुटुको रोगी रहेछ । त्यसैले म बलले गर्नुपर्ने काम गर्न सक्दिनँ भनेको रहेछ ।

हेर्नाेस् त, भाषाले गर्दा त्यहाँ कत्रो अन्याय हुन गयो । उसको कुरा मैले नबुझ्दा उसलाई त्यत्रो हेपेँ । उसलाई पीडा दिएँ । म एउटा व्यक्तिले त त्यत्रो हेपेँ, उसलाई खाल्टोमा पारेँ भने यो सिंगो राज्यले उसलाई कत्रो खाल्टोमा हालेको होला ? ऊजस्ता हजारौं मान्छेहरू कसरी त्यो खाल्टोबाट निस्कन सक्लान् ?

मेरो दिमागमा यो घटनाले एकदमै छोयो । त्यसपछि मेरो रचनामा मधेसी पात्रहरू सम्मानको पात्र भएर आउने गर्छन् ।
पछि, मैले खाल्टो भन्ने संस्मरण लेखेको छु । त्यसमा मैले यिनै कुराहरू लेखेँ ।

मैले ‘उलार’ उपन्यासमा मधेसको कथा लेखेँ । लु, यार लेख्दा पनि मधेस आएको छ । अहिले भर्खरै प्रकाशित जियरा कथा संग्रहमा मैले मधेस नै लेखेको छु । पहिले म यहाँ के कथा छन् र, कथा त काठमाडौंतिर पो हुन्छन् भन्ठान्थेँ । हिजोआज लाग्छ, सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण लेखिनुपर्ने कथा त यहाँ मधेसमा पो रहेछन् ।

मधेसीहरूको राष्ट्रियतालाई लिएर काठमाडौंमा विभिन्न प्रश्नहरू उठाइने गरिन्छ । नेपालगञ्जमा मसँगै पढेका कति साथीहरू नेपाली भाषा राम्रोसँग नजान्ने हुँदा सीमावर्ती भारत पढ्न जान्थे । मधेसीसँगको हाम्रो दूरी बढ्नुमा भाषासमेत कारक देखियो । हामीले उनीहरूलाई धेरै अन्याय गरेका छौँ । त्यो हामी देख्न चाहँदैनौँ, बरु उनीहरूकै राष्ट्रियतामा प्रश्न उठाउँछौँ ।

स्थापित आख्यानकार नयनराज पाण्डेले च्या खानु भो ? कार्यक्रममा बसन्त बस्नेतसँग गरेको कुराकानीको संक्षिप्त अंश । पाण्डेसँगको पूरा भिडियो ः

प्रकाशित मिति: शनिबार, असार १९, २०७८ १३:१३