अनुप बाँस्तोलासँग अन्तर्वार्ता : टेकु आएका बिरामीलाई अन्त रेफर नगर्ने बनाउँछु

अनुप बाँस्तोलासँग अन्तर्वार्ता : टेकु आएका बिरामीलाई अन्त रेफर नगर्ने बनाउँछु

A+ A A-

डा. अनुप बाँस्ताेला १३ वर्षदेखि टेकु अस्पतालमा काम गरिरहेका छन् । काेराेना महामारीका बेला टिमसँग दिनरात खटेर काम गरेका बाँस्ताेला हालै मात्र अस्पतालकाे निर्देशक बनेका छन् । नेतृत्व सम्हाल्न आइपुगेका उनले अस्पतालकाे सेवालाई थप चुस्त पार्न केकस्ता योजना बनाएका छन्, यसका लागि केके गर्दै छन् ? प्रस्तुत छ, निर्देशक बाँस्ताेलासँग गरिएकाे कुराकानीकाे सम्पादित अंशः

कोरोना महामारीकै माझ अस्पतालकाे निर्देशक हुनुभएको छ, तपाईंको सबैभन्दा पहिलो काम अब के हुन्छ ?

कोरोना संक्रमण समुदायमा अझै छ । जोखिमहरू बाँकी नै छन् । यसअघिका कमजाेरी सुधारेर अघि बढ्नेछाैँ । दोस्रो लहरमा जटिल किसिमका बिरामीहरू टेकु अस्पतालले भोग्यो । बिरामी व्यवस्थापनदेखि अन्य रोगको उपचार व्यवस्थित हिसाबले के कसरी गर्न सकिन्छ भन्ने नै मेरो चासोको विषय हो ।

दोस्रो लहरमा यो स्थितिबाट गुज्रिएर जाँदाखेरि अरु सरुवा रोगको उपचार रोक्नुपरेकाे थियाे । अब यस्ताे नहाेस् भन्नेमा म ध्यान दिनेछु । टेकु अस्पताललाई एउटा इन्स्टिच्युटको रूपमा विकास गर्ने कुरामा जोड दिनेछु । सरुवा रोगका विज्ञहरूकाे रायअनुसार रणनीति बनाएर मन्त्रालयमा पेस गर्ने योजना छ । त्यसपछि अनुसन्धानको पाटाेमा मेराे जाेड रहनेछ ।

महामारीबाहेक अन्य रोगकाे उपचार तथा सेवासुविधाबाट बिरामीहरू वञ्चित भएका छन् । यसलाई कसरी व्यवस्थित ढङ्गले सुरु गर्ने भन्ने कुरामा म केन्द्रित हुनेछु ।

अवसरसँगै चुनौती पनि छ । सन् २००८ देखि टेकु अस्पतालमा काम गर्न थालेको हुँ मैले । विभिन्न निकायहरू छन्, विभागभित्रकै धेरै संस्था, जसले टेकु अस्पताललाई धेरै सहयोग गर्न सक्छन् । बाहिरका विज्ञहरू सबैसँग सरसल्लाह गरेर छुट्टै अवधारणासहितको सरुवा रोगकेन्द्रित अब्बल अस्पताल बनाउन सकिन्छ ।

हालसम्म १२/१३ जना निर्देशकसँग काम गर्नुभयो । आफ्नो अनुभवका आधारमा नेतृत्व तहमा के–कस्ता समस्या देख्नुभएको छ, कसरी समाधान गर्नुहुन्छ ?

नेतृत्वले केही मिसन, भिजन, गोल लिएर आए पनि कोही रिटायरमेन्टको समयमा, ६/८ महिना जागिर खानका लागि आउनुहुन्छ । कोहीचाहिँ टेकु अस्पताललाई केही समयको लागि ट्रान्जिट बनाएर अन्य स्थानमा जानका लागि पनि आउँछन् । कार्यकाल अलिकति लामो हुने, गर्न खोज्नेहरू, निकै कमै मात्रै टेकु अस्पतालले पायो ।

टेकु अस्पताल पढ्ने/पढाउने अध्ययन संस्था बन्नुपर्छ । यहाँ तालिम हुनुपर्छ, रिसर्चहरू हुनुपर्छ । त्यसका लागि हाम्रोतर्फबाट पनि प्रयास गरेका थियौँ । मेरो नेतृत्वमा म पनि यो पाटोमा पहल गर्नेछु । राष्ट्रिय/अन्तर्राष्ट्रिय समन्वय गर्ने विचारमा छु । मेरो प्रयास र भिजनचाहिँ त्यतातिर छ ।

अर्को पक्ष भनेको के हो भने, अस्पताललाई कस्तो बनाउन सकिन्छ भन्ने कुराकाे भिजन हुनुपर्छ । पहिले पनि केही डाक्टरसा'बहरूले गर्न खोज्नुभएको थियो । सरुवा रोगको राम्रो अस्पताल, राम्रो अध्ययन अनुसन्धान केन्द्र बनाउन सकिन्छ । बाहिर पढेर भर्खरै आउनुभएका साथीहरू, उहाँहरूलाई कसरी अवसर देखाउन सकिन्छ र कसरी प्रोत्साहन गर्न सकिन्छ, यसमा ध्यान दिनेछु । अस्पताल मात्रै नभएर अध्ययन हुने संस्थाका मान्छेहरू आएर पनि पढ्न मिल्ने थलोको रूपमा विकास गर्नुपर्छ टेकु अस्पताललाई भन्ने सोच छ मेरो । टेकु अस्पताललाई एउटा यस्तो संस्थागत मेमोरी बनाउन मन छ, ताकि भोलि आफू नभए पनि त्यो सिस्टम, संस्थागत रूपमै रहिरहोस् ।

सरकारी अस्पताल सदैव पिँधमा रहेका जनताका लागि हुनुपर्छ भन्दै आउनुभएको छ । निर्देशक हुनुभएकाे छ, अब तपाईंको भूमिकाचाहिँ कस्तो हुन्छ त ?

सरकारले दिएका, जनताका लागि आएका स्रोतहरू जनतासम्म पुर्‍याउने एउटा मार्गदर्शनमा छु म । त्यसलाई व्यवस्थित हिसाबले उपलब्ध गराउने मेरो योजना छ । जस्तैः एचआईभीमा हामीले संक्रमितहरूलाई उपचार गराउँदै आइरहेका छौँ । विभिन्न संघसंस्थाहरूले पनि सहयोग जुटाउँदै आउनुभएको छ । बिरामीहरूलाई बेस्ट उपचार र सेवाहरू सकेसम्म अन्य अस्पतालमा जान नपर्ने गरी दिन सकिने अस्पताल बनाउने सोच छ । त्यो एउटा पाटो छ । महामारीले गर्दा कति सेवाहरू ओझेलमा परेका छन् ।

महामारीमा कोभिडकै बिरामीले अस्पताल भरियो । हामीले दिइरहेका सेवाबाहेक दिनुपर्ने सेवाहरू धेरै छन् । मानौँ, कसैको ट्रान्सप्लान्ट गरिएको छ । ज्वरो आयो । कुन अस्पताल जाने ? वास्तवमा सरुवा रोगको अस्पतालमा बिरामी आउनुपर्ने हो । तर, हामी एचआईभी, कालाजार, मलेरियालगायतका रोगमा मात्रै सीमित भएका छौँ । त्यसैले सरुवा रोगको स्कोप धेरै छ । त्यो ब्रोडर स्कोपमा लानका लागि हामीलाई जनशक्ति चाहिन्छ । हामीसँग विज्ञहरू पनि छन् । त्यसैले विज्ञहरूको पनि दरबन्दी हुनुपर्छ यहाँ । सरुवा रोगविज्ञहरूको दरबन्दी छैन । ती विज्ञता हासिल गरेका चिकित्सकहरू औँलामा मात्रै गन्ने संख्यामा हुनुहुन्छ । ट्रपिकल तथा सरुवा नामले भनेजस्तै सरुवा रोगको अस्तित्व बोकेको अस्पताल बनाउने योजना छ ।

संस्थालाई कसरी विकसित गर्न सकिन्छ भन्ने पनि हो । पढ्ने/पढाउने अध्ययन संस्था बन्नुपर्छ । तालिम हुनुपर्छ, रिसर्चहरू हुनुपर्छ । त्यसका लागि हाम्रोतर्फबाट पनि प्रयास गरेका थियौँ । मेरो नेतृत्वमा म पनि यो पाटोमा पहल गर्नेछु । राष्ट्रिय/अन्तर्राष्ट्रिय समन्वय गर्ने विचारमा छु । मेरो प्रयास र भिजनचाहिँ त्यतातिर छ ।

सरुवा रोग अस्पताल आउने बिरामीले हरउपचार पाओस् । अन्त कतै रेफर गर्नु नपरोस् । त्यसका लागि ल्याब सबैभन्दा बेस्ट हुनुपर्छ । ल्याबलाई कसरी व्यवस्थापन गर्ने भन्ने अर्को पाटो छ । भोलिको पढ्ने/पढाउने वातावरण भएको, एउटा सरकारी स्वास्थ्य संस्था, सरकारको स्वामित्वको संस्था, जहाँ सरुवा रोगका हरेक सेवासुविधाहरू होओस् टेकु अस्पताल । जनशक्ति व्यवस्थापन सबैभन्दा चुनौतीको विषय हो ।

अनि संरचनागत हिसाबले टेकु अस्पताल सानो अस्पताल छ, अब यसलाई कसरी व्यवस्थापन गर्ने सोचमा हुनुहुन्छ त ?

अहिलेको जुन संरचना छ, यसलाई चाँडै नै फेर्न सकिएलाजस्तो त लाग्दैन । तर, सरकारले निर्णय गरेको ३ सय बेडको अस्पतालमा जुन किसिमका कुराहरू भएका छन्, उचित ठाउँको मूल्यांकन गर्ने विचार गरेको छु । तर, एउटा कुरा केचाहिँ बुझ्न जरुरी छ भने, एउटा भवन ठड्याएर मात्रै पूर्ण अस्पताल हुँदैन । त्यहाँ पूर्वाधार र जनशक्तिका कुरा आउँछन् ।

म वास्तवमा चिकित्सक हो । अहिले निर्देशकको जिम्मेवारीमा छु । जिम्मेवारी मेरा लागि अवसरसँगै चुनौती पनि हो । यो भन्दैगर्दा पहिलो र दोस्रो लहरमा मात्रै नभएर योभन्दा अगाडि पनि हामीले धेरै मिहिनेत गर्थ्यौं ।

हाम्रो मिसन, भिजन, गोल दुईवर्षे, तीनवर्षे मात्रै भएर हुँदैन । जुन अस्पताल बन्छ, ५० वर्षपछि हेर्दा पनि मान्छेहरूले भनून्– ओहो ! त्यतिबेला पनि यसरी प्लान गरेका रहेछन् है ! ताकि आजको मितिसम्म पनि यो सरल र सुलभ छ । ५० वर्षपछिसम्मका लागि हेरेर आज हामीले टेकु अस्पताल बनाउनुपर्छ । मिसन र भिजन त्यतिसम्मका लागि हुनुपर्छ । अझै जनसंख्या बढ्दै जाला, जनशक्ति पनि त्यही अनुसार चाहिएला । दूरगामी सोच राखेर टेकु अस्पताललाई व्यवस्थित बनाउने मन इच्छा मेरो छ ।

जनशक्ति छ । नयाँ पुस्ता आउनेछ । उनीहरूलाई कसरी तालिम दिएर मोटिभेट गरेर राख्न सकिन्छ, उनीहरूको वृत्तिविकास कसरी गर्न सकिन्छ, ती सबै पाटोहरूका बारेमा सोचिरहेको छु । एकेडेमिया मात्रैभन्दा पनि सरकारको स्वामित्व भएको एक मात्र सरुवा रोग अस्पताल हुन्छ । अनि मजाले क्वालिटी सर्भिसहरू डेलिभरी हुन्छ । जनशक्तिहरूको व्यवस्थापन मुख्य कुरा हो ।

जाँदाजाँदै, महामारीको पहिलो र दोस्रो लहरको प्रमुख कन्सल्ट्यान्टको हैसियतले तपाईंको अनुभवचाहिँ कस्तो रह्यो ?

म वास्तवमा चिकित्सक हो । अहिले निर्देशकको जिम्मेवारीमा छु । जिम्मेवारी मेरा लागि अवसरसँगै चुनौती पनि हो । यो भन्दैगर्दा पहिलो र दोस्रो लहरमा मात्रै नभएर योभन्दा अगाडि पनि हामीले धेरै मिहिनेत गर्थ्यौं ।

पहिलो लहरमा पहिलो बिरामी राख्दाको अनुभवदेखि दोस्रो लहरमा वार्ड, इमर्जेन्सी, बाहिर प्राङ्गणमा जोखिम व्यवस्थापन गर्नुपर्नेसम्मको अवस्था आयो । चुनौतीसँगसँगै जिम्मेवारीले पुलकित छु । हामीले दिने सेवा सुविधा सधैँ आमसर्वसाधारणकै लागि हुनेछ । मेरो टिमको सहयोगमा म मैले सकेको जति गर्न चाहन्छु ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, असार १७, २०७८ १९:२७