गन्तव्य देशसँग संवाद नहुँदा गुम्यो ६ लाख रोजगारी, कोरोनाका कारण युरोपको रोजगारी पनि ठप्प

गन्तव्य देशसँग संवाद नहुँदा गुम्यो ६ लाख रोजगारी, कोरोनाका कारण युरोपको रोजगारी पनि ठप्प

A+ A A-

नेपाल राष्ट्र बैंकले गत सोमबार सार्वजनिक गरेको तथ्यांकअनुसार, वैदेशिक रोजगारीका लागि अन्तिम श्रम स्वीकृति (संस्थागत तथा व्यक्तिगत–नयाँ र वैधानिकीकरण) लिने कामदारको संख्या ६० दशमलव ३ प्रतिशतले घटेको छ ।

विदेशिने कामदारको संख्यामा उच्च गिरावट आए पनि बैंकले सार्वजनिक गरेको तथ्यांकमा चालु आर्थिक वर्ष (आव) को १० महिनामा ८ खर्ब ९ अर्ब ८९ करोड रुपैयाँबराबरको रेमिट्यान्स भित्रिएको छ ।

बैंकको तथ्यांकअनुसार, वैदेशिक रोजगारीमा जाने कामदारको संख्यामा गिरावट आए पनि गत वर्षको तुलनामा रेमिट्यान्स १९ दशमलव २ प्रतिशतले वृद्धि भएको छ ।

दुई वर्षमा गुम्यो ६ लाख रोजगारी

चालु आवको १० महिनामा १ लाख ६६ हजारभन्दा धेरै नेपाली कामदार रोजगारीको खोजीमा विभिन्न देश पुगेको वैदेशिक रोजगार विभागको तथ्यांक छ ।

आर्थिक वर्ष २०७६/७७ को १० महिनामा नेपालबाट नयाँ श्रम स्वीकृति लिएर १ लाख ९३ हजार ८ सय ८० जना विदेशिएको विभागको तथ्यांक छ । गत आवको तुलनामा चालु वर्ष वैदेशिक रोजगारीमा जाने कामदारको सङ्ख्यामा साढे ३३ हजारले घटेकाे छ । २०६४ सालयता वैदेशिक रोजगारीमा जाने कामदारको संख्या वार्षिक रूपमा वृद्धि भइरहेको थियो ।

आव २०७५/७६ मा साढे ६ लाख नेपाली कामदार वैदेशिक रोजगारीमा गएको विभागको तथ्यांक छ । त्यस्तै, आव २०७४/०७५ मा पनि ६ लाख नेपाली नै कामको खोजीमा विदेशिएको तथ्यांक छ ।

श्रम रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षामन्त्री विमल श्रीवास्तव वैदेशिक रोजगारीका क्षेत्रका समस्या तथा कोरोनाका कारण यो क्षेत्रमा परेको प्रभावको अध्ययन गरी समस्या सम्बोधन गरिने बताउँछन् । कोरोनाका कारण विश्वको श्रमबजार प्रभावित भएको र त्यसको असर नेपाली श्रमबजारमा पनि देखिएको श्रीवास्तवको भनाइ छ ।

दुई वर्षयता सरकारीस्तरमा रोजगारदाता देशसँग कामदार आपूर्ति गर्ने विषयमा छलफल तथा श्रम सम्झौताका लागि मन्त्रालयले पहल गरेको छैन । कोरोनाका कारण रोजगारदाता देशसँग यस विषयमा संवाद नभएको मन्त्रालयले जनाएको छ ।

गुम्दै रोजगारीका अवसर

गत वर्षदेखि सुरु भएको कोरोना महामारीका कारण करिब ६ लाख नेपालीलाई वैदेशिक रोजगारीमा पठाउन नसकिएको म्यानपावर कम्पनीहरू बताउँछन् । रोजगारदाता देशले नेपाली कामदारका लागि डिमान्ड छुट्याए पनि सरकारले बेवास्ता गर्दा वैदेशिक रोजगारीमा कामदार पठाउन नसकिएको उनीहरूको आरोप छ ।

वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संघका अनुसार खाडीका देशका रोजगारदाता कम्पनीले ३ लाखभन्दा धेरै नेपाली कामदारको डिमान्ड दिएको भए पनि पठाउन नसकिएको हो । पटक-पटक मन्त्री परिवर्तन हुनाले पनि यस क्षेत्रका योजना प्रभावित हुने गरेको संघले जनाएको छ ।

वैदेशिक रोजगारी क्षेत्र कोरोना महामारीका कारण नाजुक अवस्थामा पुगे पनि आगामी आर्थिक वर्षको बजेटमा यो क्षेत्रलाई नसमेटेको वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संघका कार्यवाहक अध्यक्ष कमल तामाङ बताउँछन् । वैदेशिक रोजगार क्षेत्रलाई सरकारले उपेक्षा गरिरहेको उनको आरोप छ ।

‘सरकारले म्यानपावर व्यवसायीलाई कानुनी अप्ठयारोसमेत परेको छ । एकातिर दुई वर्षदेखि वैदेशिक रोजगारीमा कामदार पठाउन सकिएको छैन । अर्कोतिर वैदेशिक रोजगार ऐनमा दुई आर्थिक वर्षभित्र सय जना कामदार विदेश पठाउन नसक्ने म्यानपारलाई खारेज गर्ने कानुनी व्यवस्था छ,’ तामाङले भने, ‘रोजगार ऐनमा सय जना कामदार विदेश पठाउन नसक्ने म्यानपावर खारेज हुने प्रावधान संशाेधन गर्न माग गर्दासमेत सरकार वास्ता गर्दैन ।’

युरोपको रोजगारी ठप्प

विगत केही वर्षयता वैदेशिक रोजगारीका लागि युरोपका देशमा जाने नेपालीहरूको सङ्ख्या बढ्दै गएको थियो । तर, म्यानपावर व्यवसायीका अनुसार, कोरोनाका कारण युरोपका देशमा पनि कामदार पठाउन सक्ने अवस्था छैन ।

वैदेशिक रोजगार विभागका अनुसार वैदेशिक रोजगारीका क्रममा नेपालीहरू पोर्चुगल, पोल्यान्ड, जर्मनी, फ्रान्स, स्पेन, बेल्जियम, नेदरल्यान्ड्स, रोमानिया, ग्रिस र माल्टालगायत युरोपका १५ देशमा जाने गरेका छन् । वार्षिक रूपमा १०/१५ हजार नेपाली युरोपका देश जाने गरेको विभागले जनाएको छ ।

कोरोनाका कारण दुई वर्षयता युरोपका देशमा कामदार पठाउन ठप्पजस्तै भएको वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संघका महासचिव सुजितकुमार श्रेष्ठ बताउँछन् । उनका अनुसार युरोपमा रोजगारीको मागपत्र प्रमाणीकरण गर्नसमेत समस्या छ । युरोपका देशमा कूटनीतिक नियोग नहुँदा कामदार पठाउन सहज थिएन । कोरोनाका कारण युरोपको रोजगारी पूरै टुटेको उनको भनाइ छ ।

युरोपमा नेपाली कामदारको माग आए पनि कूटनीतिक नियोग नहुँदा भारतको बाटो हुँदै श्रमिक पठाउनुपर्ने बाध्यता रहेको श्रेष्ठले बताए । हाल, युरोपका देशमा ६० हजारभन्दा धेरै नेपाली कार्यरत रहेको सरकारी अनुमान छ ।

कोरोनाका कारण आन्तरिक र वैदेशिक रोजगारी क्षेत्र अस्तव्यस्त भए पनि लयमा फर्काउने योजना भने श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयले बनाएको छैन । कोरोनाकै कारण गत वर्ष वैदेशिक रोजगारीमा कार्यरत २ लाखभन्दा धेरै कामदार रोजगारी गुमाएर स्वदेश फर्किएका थिए ।

त्यस्तै महामारीकै कारण मलेसिया, कुवेतलगायतका श्रम गन्तव्य मुलुकले नेपालबाट श्रमिक लिएका छैनन् । कतार, साउदी, ओमान, यूएई (सरकारी र गैरसरकारी क्षेत्रमा मात्र) लगायत देशले नेपालबाट श्रमिक लगे पनि अन्तर्राष्ट्रिय उडान बन्द, लकडाउन र निषेधाज्ञाले गर्दा वैदेशिक रोजगार प्रभावित भएको छ । कोरोनाका कारण कोरियाको रोजगारी पनि बन्द छ ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, असार ६, २०७८ १४:१३