कोरोनाको तेस्रो लहरमा बालबालिका प्रभावित हुने वैज्ञानिक आधार छ ? यसो भन्छन् विज्ञ

कोरोनाको तेस्रो लहरमा बालबालिका प्रभावित हुने वैज्ञानिक आधार छ ? यसो भन्छन् विज्ञ

A+ A A-

२१ जेठमा स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले नेपालमा कोरोना संक्रमणको तेस्रो लहर आएमा बालबालिका धेरै प्रभावित हुने चेतावनी दिँदै कुल शय्याको २० प्रतिशत बेड बालबालिकाको उपचारका लागि छुट्याउन देशभरका सबै अस्पताललाई निर्देशन दियो ।

कोभिड–१९ को दोस्रो लहर जारी रहँदै मन्त्रालयको यस्तो चेतावनीले अधिकांश बालबालिका र अभिभावकहरू त्रसित बनेका छन् । ‘मन्त्रालयको बालबालिकाहरू सबैभन्दा बढी प्रभावित हुने आकलनले अभिभावकहरू प्यानिक बनेका छन्,’ मनोविद् गंगा पाठक भन्छिन्, ‘सूचनाले वास्तवमा सचेत बनाउनुपर्ने हो तर अहिले त आतंकित बनाएको छ ।’

आखिर कोभिड–१९ को आउनसक्ने भनिएको तेस्रो लहरमा बालबालिका नै बढी प्रभावित हुन्छन् भन्ने आधार के हो त ? अब आउने भाइरसले के बालबालिकालाई मात्रै जोखिमको घेरामा राख्ने हो ?

सम्भावित भनिएको तेस्रो लहरमा बालबालिकाहरू निशानामा पर्न सक्ने अनुमान गर्ने नेपाल एक मात्र राष्ट्र भने होइन । विश्वभर नै यो अनुमान गरिएको जनस्वास्थ्यविद् डा. शरद वन्त बताउँछन् । ‘यद्यपि यो अनुमानमा कुनै वैज्ञानिक आकलन भने छैन’, उनी भन्छन्, ‘कुनै पनि लहर आयो भने एउटा मात्रै उमेर समूहलाई मात्र आक्रमण गर्छ भन्ने त हुँदै हुँदैन नि ।’

सरुवा रोग विशेषज्ञ एवम् भाइरोलोजिस्ट डा. शेरबहादुर पुन पनि सोही मत राख्छन् । भन्छन्, ‘पहिलो लहरका आधारमा ज्येष्ठ नागरिक र दीर्घरोगीलाई बढी प्रभाव पार्न सक्ने अनुमान गरिए पनि दोस्रो लहरमा अनुमानविपरीत युवाहरू बढी संक्रमित भइदिए । त्यसैले किन बालबालिका मात्रै, हरेक उमेर समूह जोखिममा छन् ।’

त्यसैले केवल अनुमानकै आधारमा यसरी डर देखाउनुभन्दा बालबालिकाहरू के कति कारणले थप जोखिममा छन् भन्नेबारे बहस हुनुपर्नेमा विज्ञहरू एकमत छन् ।

उमेरमा होइन, खोपमा निर्भर जोखिम

विज्ञहरूको भनाइमा हाललाई जोखिमको महत्त्वपूर्ण आधार खोप हो ।

विश्वभर कोरोनाविरुद्धको खोप बालबालिकाबाहेक सबै उमेर समूहका व्यक्तिहरूका लागि मात्रै तयार भएकाले खोप लगाउन नपाएका उनीहरूलाई संक्रमणको जोखिम बढी हुन सक्ने सम्भावनालाई नकार्न नसकिने डा. पुनको भनाइ छ ।

साथै, हाल दोस्रो लहरको संक्रमणको आधारमा हेर्ने हो भने पनि (कम्तीमा एक डोज) खोप लगाएका अधिकांश व्यक्तिमा संक्रमणको गम्भीर असर नदेखिएकाले बालबालिकाहरू बढी जोखिममा पर्न सक्ने अनुमान सहजै गर्न सकिने उनी बताउँछन् ।

त्यसैले अब आउने कोरोना भाइरस बालबालिकालाई चाहिँ छानीछानी असर गर्छ भन्नु अवैज्ञानिक भएको कान्ति बाल अस्पतालका बालरोग विशेषज्ञ डा. रामहरि चापागाईं बताउँछन् । भन्छन्, ‘यस्तो अध्ययन कहीँ भएको छैन । यो भाइरसबाट जोगिन हामीले खोप लगाइरहेका छौँ । तर १८ वर्षभन्दा मुनिका यसबाट वञ्चित नै छन ।’

यस आधारमा हेर्दा बालबालिकाहरू जोखिममा छन् भन्ने आधार भाइरस नभएर खोप भएको विज्ञहरूको तर्क छ । त्यसैले हाल परिकल्पना गरिएको तेस्रो लहरमा बालबालिकाका लागि भ्याक्सिन नबनेको र नलगाइएको आधारमा मात्रै पनि बालबालिकाहरू बढी प्रभावित हुन सक्ने अनुमान गर्न सकिने डा. पुनको भनाइ छ ।

त्यसैले अब बालबालिका नै बढी प्रभावित हुन सक्लान् कि नसक्लान् भन्ने कुरामा त्यस बेलासम्ममा बालबालिकाले भ्याक्सिन लगाउने अवसर पाउँछन् कि पाउँदैनन् भन्ने प्रश्नसँग सम्बिन्धत हुन्छ ।

अमेरिकाले पनि १२ वर्षभन्दा माथि उमेर समूहका बालबालिकाहरूलाई पनि खोप दिन सुरु गरिसकेको छ । डा. पुन भन्छन्, ‘केही गरी त्यतिञ्जेलसम्ममा बालबालिकाले पनि लगाउने भ्याक्सिन लगाउन मिल्ने भयो अनि लगाइयो भने अब आउने लहरमा बालबालिकामा नै बढी असर हुन्छ भन्ने अनुमान सत्य सावित हुनुपर्छ भन्ने छैन ।’

यस अर्थमा हेर्दा, खोप अभियान पूर्ण रूपमा सफल हुन सकेन भने बालबालिका मात्रै किन ? भ्याक्सिन पूर्ण रूपमा लगाउन नसकेको अवस्थामा ज्येष्ठ नागरिकदेखि युवाहरू सबैमा जोखिम उत्तिकै रहने डा. पुन बताउँछन् ।

बालबालिकामा हुने जोखिम कम गर्न अभिभावक जिम्मेवार

‘त्यसैले सो कुरालाई मध्यनजर गर्दै अभिभावकहरूले आफू पनि जोगिने र बालबालिकालाई पनि जोगाउनुपर्छ’, बालरोग विशेषज्ञ डा. रामहरि चापागाईं भन्छन्, ‘सबैभन्दा पहिलो काम, अभिभावकले समयमै खोप लगाउनुपर्छ । यसले ठूला मान्छेबाट साना बालबालिकामा सर्ने जोखिम कम हुन्छ ।’

साथै, कोरोनासँग बच्नका लागि अपनाइएका जनस्वास्थ्यका मापदण्डहरू जस्तै; मास्क लगाउने, हातमुख साबुनपानीले धुने, स्यानिटाइजर लगाउनेलगायतका कामहरू बालबालिकाहरूलाई बेलैमा अभिभावक तथा शिक्षकहरूले सिकाउनुपर्ने उनको सुझाव छ ।

त्यस्तै, विद्यालयको भौतिक र सामूहिक बसाइ पनि विद्यालयले व्यवस्थापन गर्नुपर्ने उनको तर्क छ । बालबालिकाको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता अभिवृद्धि गर्न पोषणजन्य खानेकुरा खुवाउनुपर्ने डा. रामहरिको भनाइ छ । बालबालिकामा केही गम्भीरता देखिएमा कोभिड केन्द्रित अस्पताल जानुपर्नेमा पनि उनी विशेष जोड दिन्छन् ।

यसका अलावा बालबालिकालाई कोभिडका लक्षणबारे पनि सिकाउनुपर्ने उनको सुझाव छ । यसो गर्नाले अभिभावकलाई बेलैमा बालबालिकाको खबर रहने र जोखिम कम हुने उनी बताउँछन् ।

कुल संक्रमतिमध्ये १० प्रतिशत बालबालिका, लक्षणविहीन संक्रमण

त्यसो त संसारभर नै अन्य उमेर समूहको तुलनामा बालबालिकामा संक्रमण कमै पाइएको छ । नेपालमै पनि हेर्ने हो भने पहिलो लहरमा कुल संक्रमितको ८ प्रतिशत बालबालिका मात्र संक्रमित भएका थिए भने दोस्रो लहरमा १० प्रतिशत बालबालिकामा मात्रै संक्रमण देखिएको छ ।

डा. रामहरिको भनाइमा अमेरिकामा पनि कुल संक्रमितको १७ प्रतिशत बालबालिका मात्रै संक्रमित भएका हुन् । त्यसैले तुलनात्मक रूपमा हेर्ने हो भने बालबालिकाहरूमा संक्रमण धेरै नभएको बालरोग विशेषज्ञहरू बताउँछन् ।

पहिलो लहरमा कान्ति बाल अस्पतालले ६५ जना बालबालिकाको उपचार गरेको थियो भने हाल दोस्रो लहरमा अहिलेसम्म ८६ जनाको उपचार गरेको अस्पतालको भनाइ छ । ‘अहिले त हामीसँग आठ जना मात्रै भर्ना छन्’, कान्ति बाल अस्पतालका कोभिड फोकल पर्सन डा. कृष्णप्रसाद विष्टले भने ।

पहिलो लहरमा भन्दा दोस्रो लहरमा संक्रमण भएर आउने बालबालिकाको संख्या बढे पनि गम्भीर लक्षण बालबालिकामा नदेखिएको विष्ट बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘लक्षणहरू ठूलालाई जस्तै सास फेर्न गाह्रो हुने, खोकी लाग्ने, झाडापखाला लाग्ने नै देखिएका छन् । तर पनि ठूलो मान्छेलाई जस्तो गाह्रो बच्चालाई भएको पाइएको छैन ।’

गत साल नेपाल बाल चिकित्सक समाजले १२० जना बालबालिकामा गरेको अध्ययनमा ९ प्रतिशत बालबालिकामा लक्षण नदेखिएको पाइएको थियो । साथै २२.३ प्रतिशतमा लक्षण र बाँकी ४.९ प्रतिशतमा सामान्य लक्षण देखिएको पाइएको थियो ।

स्वास्थ्य मन्त्रालयले सुरु गर्‍यो बेडको तयारी

सम्भावित तेस्रो लहरको तयारीस्वरुप स्वास्थ्य मन्त्रालयको निर्देशनबमोजिम यतिखेर अस्पतालहरूमा २० प्रतिशत बालशय्याहरूको व्यवस्थापन भइरहेको स्वास्थ्य मन्त्रालयले जनाएको छ । तर, हाल अस्पतालमा मात्रै नभएर सिंगो प्रदेशमा नै पेडियाट्रिक आईसीयूसमेत नभएको पाइएको छ । एक चिकित्सक भन्छन्, ‘प्रदेश नं २ मा बच्चाका लागि आईसीयू बेड नै छैन ।’

यस अर्थमा हेर्दा अबका अस्पतालहरू बालमैत्री बनाउनुपर्ने विज्ञहरूको भनाइ छ ।

१८ र १८ वर्षभन्दा मुनिको तथ्यांक
कोभिड १९ संक्रमण मृत्यु
पहिलो लहर २१,५२३ ३८
दोस्रो लहर २६,३६४ २८
स्रोत : स्वास्थ्य मन्त्रालय