‘मेराजस्ता छोराबुहारी सबैका होऊन्’

A+ A A-

‘भो, मलाई छोडेर जाओ । अब म सक्दिनँ, फर्किन्नँ !’

अक्सिजन लेभल ४० मा झरेर सास फेर्न सकस भएपछि ६० वर्षीया रमिला रञ्जितले यसो भनिदिँदा छोराबुहारीको मन खङग्रङ्ग भयो ।

सधैँ हाँसिरहने, बोलिरहने आमाले आफैँसँग हार मानेको पहिलो पटक देखे उनीहरूले । आमाले यसो भनेपछि छोराबुहारी दुवै दुईतिर फर्किएर पिलपिल रोइरहेका थिए ।

भेन्टिलेटर नपाएर छटपटाउँदै रमिला रञ्जित

तर समय यस्तो थियो, उनीहरूलाई रोइरहने छुट पनि थिएन । किनकि खस्किएको आमाको मनोबल जसरी पनि उकास्नु थियो, ढाडस दिएर भए पनि ।

‘... तपाईंलाई अक्सिजन पनि पुगेको छ । सबै पुगेको छ । अनि किन आत्तिनुभा’को, भन्नु त ममी ? ', घोप्टो परेर सुतिरहेकी सासूलाई सास फेर्न सहज हाेस् भनी ढाडमा धाप मार्दै गरेकी बुहारी हेमाले हौसला दिने प्रयास गरिन् ।

प्रतिक्रियामा कुनै जवाफ फर्काउन सक्ने अवस्थामा थिइनन् रमिला । नाक र मुख नै ढाक्ने गरी लगाइएको अक्सिजन पाइपबाट सास फेर्न कति गाह्रो भइरहेको थियो, बताउनै नसक्ने भएकी थिइन् उनी । त्योभन्दा धेरै गाह्रो छेउमै रहेका छोराबुहारीलाई भएको थियो ।

भेन्टिलेटर नपाएर छटपटाउँदै रमिला रञ्जित

‘यसरी आत्तियो भने त झन् गाह्रो हुन्छ नि । अक्सिजन लेभल पनि राम्रो छ । किन आत्तिने ममी ?...अब यत्तिकै राम्रो हुँदै गयो भने अक्सिजन निकाल्दिहाल्छ नि’, सासूलाई सम्झाउँदै गर्दा हेमाका आँखाभरि टिलपिल आँसु भरिएर बररर झर्न थालिसकेका थिए ।

टेकु अस्पतालको इमर्जेन्सी वार्डमा मेसिनको ट्याँटट्याँट...टुँटटुँटलाई नै जित्ने गरी गुञ्जिएको कारुणिक आवाजले धेरैको ध्यान खिच्दै थियो ।

अक्सिजन सिलिन्डरबाट २० लिटर प्रतिमिनेटको दरले दिइरहेको अक्सिजनलाई बिर्सिएर हेमाले सासूलाई सान्त्वना दिने हरदम प्रयास गरिनै रहेकी थिइन् । तर, उनले आफैँले आफैँलाई भने सान्त्वना दिन सकिरहेकी थिइनन् । न त आफैँलाई सम्हाल्न सकेका थिए छेउमै बसिरहेका छोरा सुदिनले । उनी पनि पिलपिल रुँदै थिए ।

हुन पनि आमाको अवस्था एकदमै नाजुक भइरहेको थियो । सात दिन भइसकेको थियो टेकु अस्पतालले आमालाई भेन्टिलेटरमा उपचार गरिनुपर्छ भनेको । तर, विडम्बना, टेकुमा मात्रै होइन, उपत्यकाका भ्याएजतिका अस्पतालमा बुझ्दा पनि कहीँकतै भेन्टिलेटर भेटिएको थिएन ।

‘हामीले बाहिर जिल्लामा पायो भने बाहिर पनि लाने भनेर पूर्वमा झापासम्म पनि बुझ्यौँ । तर अहँ, भेन्टिलेटर भेटाएनौँ’, हेमाले भनिन् ।

आमालाई सास फेर्न गाह्रो भएको हेर्न नसकेका छोरा सुदिन चिकित्सकसमक्ष पटकपटक उभिएर एउटै लयमा अनुनयविनय गरिहेका थिए, ‘डा. सा'ब । प्लिज भेन्टिलेटर मिलाइदिनु न । आमालाई कस्तो गाह्रो भइसक्यो !’

तर चिकित्सकसँग पनि चित्तबुझ्दो जवाफ थिएन, ‘अस्पतालमा भेन्टिलेटर खाली नै छैन । सक्दो प्रयास गर्छु । बाहिर कुनै अस्पतालमा खोज्नु न प्लिज ।’

त्यस दिन रमिलालाई यति गाह्रो भएको थियो कि उनले छोराबुहारीलाई आफ्नो कुनै पर्वाह नगरी अस्पतालमा छाडेर घर जान भनेकी थिइन् ।

हुन पनि डाक्टरले त्यसै दिन भनिदिएका थिए, ‘भोलिसम्ममा भेन्टिलेटरमा राखिएन भने आमालाई जे पनि हुन सक्छ ।’ त्यो ‘जेपनि हुन सक्छ’ भन्ने शब्दले छोराबुहारी दुवैको मनमा ढ्याङ्ग्रो ठटाउन सुरु गरिसकेको थियो ।

तर अहँ, भेन्टिलेटर भेटिएन । मध्य रात भइसक्दा पनि भेटिने कुनै छाँटकाँट थिएन ।

फोक्सोले काम गरिरहेको छैन भन्ने थाहा पाएर मनको पनि ठेगान हराएको थियो । ‘उहाँ एकदमै थाकिसक्नुभयो । सास फेर्नै नसक्ने हुनुभएको छ’, रुँदै हेमाले आलाप गर्दै थिइन् । उता वार्डमा बेचैन भएर घरि यता घरि उता हिँडिरहेका थिए छोरा सुदिन ।

आमालाई साथै घर लान पाइने हो कि होइन भन्ने चिन्ता चुलिएको थियो, मध्यरातमा ।

सपरिवार संक्रमित

मातातीर्थ औँसीको दिन । रमिलालाई राति एक्कासि सास फेर्न गाह्रो भएपछि ताहाचलबाट टेकु अस्पताल लिएर आएका थिए छोराबुहारीले ।

२२ वैशाखमा नै रञ्जित परिवारमा बुहारी हेमाबाहेक सबैमा संक्रमण पुष्टि भएको थियो । यद्यपि सबै जना घरायसी औषधिमूलो गरी घरमै आराम गरिरहेका थिए ।

त्यसो त रञ्जित परिवारमा ६० वर्षीया सासू मात्रै होइन, स्वयम् छोरा सुदिन र १९ वर्षीय नाति पनि संक्रमित भएका थिए । तर, संक्रमित छु भन्ने छुट पनि थिएन सुदिनलाई । न त संक्रमित छोरालाई स्याहारसुसार गर्ने समय थियो । छोरालाई छिमेकीको भरमा छोडेर रञ्जित दम्पती नै आमाको स्याहारसुसारमा अस्पतालमा खटिएका थिए ।

त्यस रात संक्रमितको भिडले आँगन भरिभराउ थियो । ‘दुई दिनचाहिँ हामीले बाहिर आँगनमै बसेर अक्सिजन लियौँ’, हेमाले भनिन् । तर, दुई दिन नबित्दै रमिलाको फोक्सो एकदमै सुकेर गइसकेको थियो ।

‘फोक्सोले काम गर्न सकेको छैन । जसरी पनि आफ्नो बिरामीका लागि आईसीयू र भेन्टिलेटर खोज्न थाल्नुस् भनेर डाक्टरले भन्यो’, यति भनिनसक्दै हेमाका आँखाभरि टिलपिल टिलपिल हुन थाल्यो ।

अस्पताल प्राङ्गणमा अक्सिजन लिँदै रमिला रञ्जित / स्रोत :आइटीभी अनलाइन

भेन्टिलेटर खोजेको सात दिन बितिसकेको थियो । तर पनि भेन्टिलेटर भेटिएको थिएन ।

‘डा. सा'ब मेरी आमालाई भेन्टिलेटर दिनुभयो भने म ठोकुवा गर्छु मेरी आमा दुई दिनमै ठीक भएर निस्किन्छिन्’, बुहारी हेमाले यतिसम्म भनेर पनि डाक्टरलाई फकाउने प्रयास गरिन्, ‘आमा एकदमै आत्मबल भएको मान्छे हो, प्लिज डा. सा‘ब !’

हुँदै नभएको भेन्टिलेटर कसरी मिलाउनु ? चिकित्सकहरू अवाक् देखिन्थे । तर, संयोग कस्तो भयो भने टेकु अस्पताललाई भोलिपल्ट बिहानै एउटा भेन्टिलेटर मेसिन सहयोगार्थ मिल्न पुग्यो, जसमा टेकु अस्पतालले रमिलालाई राख्ने निर्णय गर्‍यो ।

नभन्दै रमिलाले भेन्टिलेटर पाइन् ।

भेन्टिलेटर एउटा यस्तो प्रविधि हो जसमा राखिएपछि बिरामी फर्किने सम्भावना न्यूनप्रायः नै हुन्छ । भेन्टिलेटरको सर्किटयुक्त प्रविधि कमैले थेग्न सक्छन् । तर अचम्म, रमिलाले पाँच दिनसम्म भेन्टिलेटरको सहयोगमा सास फेरिन् ।

पाँच दिनमै उनलाई भेन्टिलेटरबाट आईसीयूमा सारियो । आईसीयूमा पनि पाँच दिनभन्दा बढी बसिनन् रमिला । लगत्तै उनलाई आइसोलन वार्डमा सारियो ।

‘भेन्टिलेटरबाट पाँच दिनमै बिरामी फर्किएको यो पहिलो केस नै होला’, शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग, टेकु अस्पतालका प्रमुख कन्सल्ट्यान्ट डा. अनुप बाँस्तोला भन्छन्, ‘यो त मिराकल केस हो ।’

हुन पनि डाक्टर मात्रै होइन, रमिलाको सुधार देखेर सपरिवार नै पनि अचम्मित भएको थियो । ‘फर्किंदैन भन्नुभएको थियो आमा । अहिले फर्किएर आउनुभयो । अब नयाँ जिन्दगी पाउनुभयो’, रुँदै हेमाले भनिन् ।

हेमाको आँखामा आँसु टुटेको छैन । तर, यस पटक उनको आँसुमा खुसी पनि थपिएको छ ।

भेन्टिलेटरदेखि साथ नछोडेको बुद्धको मूर्ति

आइसोलेसन वार्डको बेड नं ३५ !

सात दिनअघि मात्रै आईसीयूबाट आइसोलेसन वार्डमा सारिएकी ६० वर्षीया रमिला रञ्जित आफैँ खाना खाँदै छिन् । दाँत माझ्ने, ट्वाइलेट जाने, ब्यायाम उनी आफैँ गरिरहेकी छन् ।

वार्डमा रहेका अधिकांश संक्रमितमा उत्साह र ऊर्जाभन्दा डर बढी छ । कतै मेरो बिरामी/मलाई आईसीयूमा सर्नुपर्ने गरी गाह्रो हुने त होइन ? तर, ती सबै डरहरूको राहतयुक्त उत्तर बनेकी छन् रमिला यतिखेर ।

हिजोआज उनी वार्डमा भएका सबै संक्रमित र कुरुवालाई आफ्नो भोगाइ सुनाएर मनोबल उच्च बनाउने प्रयास गर्छिन् । रमिलाको फुर्तीफार्ती देखेर वार्डका छिमेकीमा पनि मनोबल उकासिएको छ ।

‘यहाँका डाक्टर, नर्सहरू त मेरा लागि भगवान् नै भएर आउनुभयो’, एक महिनाभन्दा लामो अस्पताल बसाइको निष्कर्ष निकाल्दै रमिलाले भनिन् ।

रमिलाको सिरानीमा सेतो बुद्धको मूर्ति छ । बुद्ध जयन्तीको दिन रमिलाले भेन्टिलेटरबाटै बुद्धको मूर्ति मगाएकी थिइन् । निषेधाज्ञाले ठप्प भएको बजारमा कहीँ कतै नपाइएपछि गणबहालमा बल्लबल्ल मूर्ति भेटाएका थिए छोरा सुदिनले ।

भेन्टिलेटरदेखि त्यो सेतो बुद्धले अझैसम्म पनि रमिलाको साथ छोडेको छैन ।

वास्तवमा आस्थामा कति ठूलो शक्ति हुन्छ ! अनि प्रेममा कति धेरै ऊर्जा हुन्छ ! रमिला रञ्जित एक उदाहरण बनेकी छन् ।

सासू–बुहारीको प्रेम

रमिलाको स्याहारसुसारमा खटिएकी ‘रुन्चे’ हेमालाई देखेर अस्पतालमा अधिकांशले टिप्पणी गरेका थिए, ‘माया होस् त यस्तो ! तपाईंको आफ्नै आमा हो ?’

‘होइन, मेरो सासू आमा हो’, आँसु पुछ्दै हेमाले भनेकी थिइन् ।

‘सासूबुहारी मिल्न सक्दैनन्’ भन्ने ‘क्लिसे’ कथनलाई गलत प्रमाणित गरिदिएको थियो हेमाको स्याहारसुसारले । समाज टेलिसिरियलभन्दा निकै फरक छ भन्ने उदाहरण हो, रमिला–हेमाको प्रेम !

आखिर सासू–बुहारीको सम्बन्ध यतिविघ्न पृथक् अनि प्रेमिल हुनुको कडी के हो त ?

‘हामी दुवैलाई एकअर्का नभई हुँदैन’, हाँस्दै हेमाले भनिन् ।

‘तिमी मसँगै छौ भने मलाई केही पनि हुँदैन हेमा’, अस्पताल आएकै दिन रमिलाले बुहारीलाई यसो भनेकी थिइन् ।

हुन पनि विवाह गरेर आइसकेपछि गएको २० वर्षमा सासू बिरामी भएको पहिलो पटक नै देखेकी हुन् हेमाले ।

‘डाक्टरहरूले अब आमा लास्ट स्टेजमा छन् भन्दा त म एकदमै आत्तिएँ । मलाई यति गाह्रो भयो कि म सात दिनसम्म रोएरै कटाएँ’, हेमाले भनिन्, ‘मेरो १९ वर्षको छोरालाई पनि कोभिड भाको थियो । तर जबसम्म मेरी सासूआमा सञ्चो भएर भेन्टिलेटरबाट आउनुहुन्न, तबसम्म म घर जाँदिनँ भनेर बाबुलाई छिमेकीको जिम्मा लगाएँ । किनकि मलाई छोराको भन्दा पनि सासूको ज्यदा चिन्ता थियो ।’

‘सासूबिना त मैले घर कसरी सम्हाल्ने ? ', सासूबिनाको घर कल्पना पनि गर्न नसक्ने हेमा बताउँछिन् । हरेक कुरामा सासूसँगको सरसल्लाह गर्ने बानी परेकी हेमा आमाबिना टुहुरो हुने बताउँछिन् ।

त्यसैले अबको छ महिना सासूको स्याहारसुसारका लागि, अरु केही काम नगर्ने निष्कर्षमा पुगेकी छन् हेमा ।

त्यसो त हेमा हाल काठमाडौं महानगरपालिका– १३ मा स्वयंसेविकाको रूपमा काम गर्छिन् । जुन सासूले नै बल गरेर उनलाई काम गर्न अभिप्रेरित गरेकी हुन् । १८ वर्षको कलिलो उमेरमा नै सिक्किमबाट बिहे भएर काठमाडौं आएकी हेमालाई सासू रमिलाले नै गाइड गरिदिएको उनी बताउँछिन् ।

बुहारीलाई पछि पार्नु हुँदैन, अगाडि बढाउनुपर्छ भन्ने धारणा भएकी सासू रमिलाले सधैँ भन्ने गर्छिन्, ‘तिमीले अगाडि बढ्नुपर्छ, पहिचान बनाउनुपर्छ ।’ त्यति मात्रै होइन, बिहान ८ बजेसम्म सुत्ने बानी लागेकी बुहारी हेमालाई चिया पकाएर आफैँ लगिदिने गर्छिन् रमिला ।

यसको अर्थ यो होइन कि सासू–बुहारीमा कहिल्यै पनि ठाकठुक परेन वा भनौँ पर्दैन । कहिलेकाहीँ सामान्य भनाभन पनि हुन्छ तर कुरा नमिले पनि ५ मिनेटमै साम्य भइहाल्छ ।

‘यस्तो हुँदाहुँदै २० वर्ष बितेको पत्तै भएन । त्यसैले मेरो सासूसँगको एकदमै गहिरो सम्बन्ध छ ', हेमाले भनिन्, ‘अनि मैले यस्तो माया गर्ने सासूलाई कसरी माया मार्न सक्नु ?’

प्रश्नले मौनता छाएको बखत नै रमिलाले फ्याट्ट जवाफ दिइन्, ‘म तिम्रो सासू होइन । अहिले तिमीचाहिँ मेरो सासू हो ।’ हुन पनि हेमाले अस्पताल बसाइका इमर्जेन्सी, आईसीयू, कोभिड वार्डमा कहीँ पनि सासूलाई एक दिन पनि साथ छोडेकी छैनन् ।

भेन्टिलेटरमा त बस्न मिलेन । तर, सासूबुहारी एकअर्कालाई भेट्ने समय पर्खेर बसेका हुन्थे ।

‘भेन्टिलेटरमा बस्दा त मलाई होस्टेलमा बसेजस्तै लाग्थ्यो’, रमिला भन्छिन्, ‘घडीको काँटा कति बजे ९ मा जाला र बुहारीलाई भेट्न पाउँलाजस्तो हुन्थ्यो ।’

हुन पनि भेन्टिलेटर, आईसीयूमा जाँदा सासूको मन भुलाउनका लागि हेमा घरमा पालेका दुईवटा कुकुर, बनाएको सानो माछापोखरी, लथालिङ्ग भएको कोठाको सरसफाइजस्ता खुद्रा कुराहरू सुनाउने गर्थिन् ।

त्यसरी घर लथालिङ्ग भएको सुन्दा रमिलालाई बुहारी एक्लैले कति गरोस्, म छिट्टै घर जानुपर्छ भन्ने लाग्थ्यो ।

०००