भेन्टिलेटर भेटिँदैन : आफन्तहरू संक्रमितलाई सान्त्वना दिन्छन्, अनि आफू भक्कानिन्छन्

भेन्टिलेटर भेटिँदैन : आफन्तहरू संक्रमितलाई सान्त्वना दिन्छन्, अनि आफू भक्कानिन्छन्

A+ A A-

शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पताल, टेकुको इमर्जेन्सी वार्ड ।

मेसिनको ट्याँट्याँटुटुट आवाजका बीच बेड नं ११ बाट भने करूणा भरिएको भावुक आवाज गुञ्जिन्छ ।

‘... तपाईंलाई अक्सिजन पनि पुगेको छ । सबै पुगेको छ । अनि किन आत्तिनुभा’को, भन्नु त ?,’ घोप्टो परेर सुतिरहेकी संक्रमित सासूलाई ढाडमा धाप मारेर सास फेर्न सहज बनाउँदै गरेकी बुहारी हेमा रञ्जित हौसला दिने प्रयास गर्छिन् ।

सासूलाई ढाडमा धाप मार्दै सास फेर्न सहज बनाउँदै गरेकी बुहारी हेमा रञ्जित ।

‘यसरी आत्तियो भने त झन् गाह्रो हुन्छ नि । लेभल पनि कति माथि छ । अक्सिजन लेभल पनि राम्रो छ । किन आत्तिने ?...अब यत्तिकै राम्रो हुँदै गयो भने अक्सिजन निकालिदिहाल्छन् नि,’ सासूलाई सम्झाउँदै गर्दा हेमाका आँखाभरि आँसु भरिएका छन् ।

अक्सिजन सिलिन्डरबाट २० लिटर प्रतिमिनेटको दरले दिइरहेको अक्सिजनलाई चटक्कै बिर्सिए जसरी हेमाले सासूलाई सान्त्वना दिने प्रयास गरिरहेकी छन् । तर, उनले आफैँलाई भने सान्त्वना दिन सकिरहेकी छैनन् । न त आफैँलाई सम्हाल्न सकेका छन् छेउमै बसिरहेका छोरा रमेशले । उनी पनि पिलपिल रून्छन् ।

विगत ८ दिनदेखि टेकु अस्पतालमा उपचाररत ६५ वर्षीया रमिला रञ्जितलाई भेन्टिलेटरको आवश्यकता भएको अस्पतालले पटक-पटक जनाउँदै आएको छ । अस्पतालमा भेन्टिलेटर नभएपछि अन्य अस्पतालमा भेन्टिलेटरको खोजी गर्न अस्पतालले भनेको पनि सात दिन बितिसकेको छ ।

‘सात दिनदेखि सकेजतिका अस्पतालमा सम्पर्क गर्दा कहीँकतै भेन्टिलेटर भेटिएको छैन । हामीले पाटन, वीर, सरकारी निजी कहाँ चाहिँ बुझेनौँ,’ हेमाले एकै सासमा भनिन् ।

२८ वैशाखमा सासूलाई राति एक्कासी गाह्रो भएपछि ताहाचलबाट अस्पताल लिएर आएको हेमा बताउँछिन् । ‘दुई दिन हामीले बाहिर आँगनमै बसेर अक्सिजन लियौँ । ३० गते डाक्टरले हामीलाई आमाको फोक्सो एकदमै सुकेर गइसकेको छ भने । फोक्सोले काम गर्न सकेको छैन । आईसीयू र भेन्टिलेटर खोज्न भने,’ यति भनिनसक्दै हेमाका आँखाबाट आँसु बग्न थाले । ‘हामीले बाहिर जिल्लामा पायो भने बाहिर पनि लाने भनेर पूर्वमा झापासम्म पनि बुझ्यौँ । तर, अहँ ! भेन्टिलेटर भेटाएनौँ,’ हेमाले भनिन् ।

आमालाई सास फेर्न गाह्रो भएको हेर्न नसकेका छोरा रमेश चिकित्सकसमक्ष भेन्टिलेटर मिलाइदिन पटकपटक अनुनय गर्छन् । तर, चिकित्सकसँग पनि एउटै जवाफ छ, ‘अस्पतालमा भेन्टिलेटर खाली छैन । सक्दो प्रयास गर्छु । बाहिर कुनै अस्पतालमा खोज्नू ।’

त्यसो त रञ्जित परिवारमा ६५ वर्षीया सासू मात्रै होइन, हेमाकै १९ वर्षीय छोरा पनि संक्रमित छन् । छोरालाई घरमै छोडेर रञ्जित दम्पती आमाको स्याहारसुसारमा अस्पतालमा छन् । ‘उहाँ एकदमै थाकिसक्नुभयो । सास फेर्नै नसक्ने हुनुभएको छ,’ हेमाले भनिन् । भेन्टिलेटरको खोजीमा भौँतारिएको रञ्जित परिवार आजित देखिन्छ ।

यसरी सास फेर्न असहज भएपछि आईसीयू र भेन्टिलेटर आवश्यक भएका बिरामीको संख्या अधिकांश अस्पतालमा उल्लेखनीय रूपमा रहेको पाइन्छ । तर, अस्पतालमा भएका सीमित आईसीयू र भेन्टिलेटरका कारण हाल उनीहरूको उपचार इमर्जेन्सीमा अक्सिजन दिएर मेन्टेन गर्न बाध्य भएको अधिकांश चिकित्सकहरूको भनाइ छ ।

भेन्टिलेटरको खोजीमा भौँतारिने रञ्जित परिवार मात्र एक्लो भने होइन । अस्पतालकै इमर्जेन्सी वार्डको बेड नं १ मा पनि उस्तै दृश्य दोहोरिएको देखिन्छ ।

मोनिटरले अक्सिजनको तह घरि स्वाट्ट ६० देखाउँछ घरि ९० । घोप्टो परेर सुतिरहेका बा र साइडको मोनिटरलाई बरोबर हेर्दै गरेका सबिन अधिकारीको मन पनि मोनिटरको जस्तै तलमाथि गर्छ । जतिजति मोनिटरमा अक्सिजन तह घटेको देखिन्छ, उतिउति सबिनको मन अत्तालिन्छ ।

गत २ वैशाखमा संक्रमण पुष्टि भएर काडाँघारीबाट टेकु अस्पताल आइपुगेका सबिनका ६१ वर्षीया बुबा बालकुमार अधिकारीले विगत पाँच दिनदेखि हाई फ्लो अक्सिजन लिइरहेका छन् ।

कोभिड संक्रमणले सुकेको फोक्सोले आफैँ अक्सिजन लिन नसक्ने भएपछि अस्पतालले उनीहरूलाई पनि भेन्टिलेटर खोज्न भनेको छ । तर, रञ्जित दम्पतीले जस्तै आफूहरूले पनि भेन्टिलेटर कतै नपाएको सबिन बताउँछन् ।

‘भेन्टिलेटर धेरै ठाउँमा खोजियो । वीर, ट्रमा, पाटन... तर कतै पाइएको छैन,’ लामो सुस्केरा तान्दै सबिनले भने ।

‘अब के छ त विकल्प ?’

‘... विकल्प अब भगवान् भरोसा ।’

त्यसो त सबिनका बुबा मात्र होइन, ६० वर्षीया आमा शारदा अधिकारी पनि यतिखेर इमर्जेन्सी वार्डको बेड नं १२ मा छिन् । विडम्बना, एउटै अस्पतालको एउटै इमर्जेन्सी वार्डमा राखिएको भए पनि उनीहरूलाई एकअर्काका बारेमा केही थाहा छैन ।

‘आज मात्रै डाक्टरले तीन पटक भनिसके भेन्टिलेटर आईसीयू खोज्नू भनेर । माथि खाली छैन रे । खोज्दा पनि पाइँदैन । के गर्नु ?,’ लामो समयको मौनतापछि सविनले यत्ति भने ।

कोभिड वार्डको बेड नं २ मा संक्रमित सासूलाई कुरुवा बसेका दिनेश खत्रीको पनि उही गुनासो छ ।

विगत पाँच दिनदेखि भेन्टिलेटरकै खोजीमा रहेका दिनेश भन्छन्, ‘जनमैत्री पनि गयौँ । मेडिकल, शंकर अस्पताल, किस्ट, पाटन...अन्य कति अस्पतालमा फोन गरेर बुझ्यौँ । । ११३३ मा पनि फोन गर्‍यौँ । तर, कहीँ छ भनेनन् ।’

गत २ वैशाखमा संक्रमण पुष्टि भएकी दिनेशकी ४५ वर्षीया सासू कौशल्या पुडासैनीले हाल हाई फ्लो अक्सिजन लिइरहेकी छन् । अन्य सिकिस्त संक्रमितजस्तै उनले पनि राम्ररी सास फेर्न सकिरहेकी छैनन् । कम्तीमा ९२ हुनुपर्ने अक्सिजन तह घटेर ६० सम्म पुगेको मोनिटरले देखाएको छ । ‘यहाँ कम्तीमा अक्सिजन त छ । अन्त त भेन्टिलेटर पाइने छाँटकाँट पनि छैन,’ भेन्टिलेटरका लागि भौँतारिएका दिनेश दिक्दारी पोख्छन् ।

हाल कोभिड- १९ को संक्रमणका कारण सिकिस्त भएका अधिकांशको फोक्सोमा असर परिरहेको अस्पतालका प्रमुख कन्सल्ट्यान्ट डा. अनुप बाँस्तोला बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘यस्ता बिरामीलाई हाई फ्लो अक्सिजनले मात्रै पुग्दैन । फोक्सो आफैँले सास लिन नसक्दा आईसीयू र भेन्टिलेटरको आवश्यकता पर्छ ।’ तर, सीमित आईसीयू र भेन्टिलेटर भएकाले सिकिस्त बिरामीहरूलाई अन्य अस्पतालमा भेन्टिलेटरको खोजी गर्न भन्नुपरेको बाध्यता सुनाउँछन् डा. बाँस्तोला ।

त्यसो त यसरी भेन्टिलेटर अभाव भएसँगै संक्रमित आफैँले २५ लाख रुपैयाँ तिरेर भेन्टिलेटर खरिद गरी उपचार गराएका पनि छन् । ‘तर विडम्बना, भेन्टिलेटरले पनि उनको जीवन बचाउन सकिएन,’ डा. अनुपले भने ।

यसरी भेन्टिलेटर अभाव भई संक्रमितहरू एकातिर भौँतारिन बाध्य भइरहेका छन् भने अर्कोतिर निजी अस्पतालको चर्को मूल्य चुकाउन विवश छन् ।

बुधबार मात्रै टेकु अस्पतालबाट एक संक्रमित भेन्टिलेटरका लागि १ लाख पूर्वडिपोजिट गर्नुका साथै दैनिक ३५ हजार शुल्क तिर्ने गरी एक निजी अस्पतालमा भर्ना भए ।

कोरोना भाइरसका नयाँ संक्रमित विस्तारै कम देखिन थाले पनि गम्भीर प्रकृतिका बिरामीको संख्या भने घटेको छैन । जसले गर्दा बिरामीले सहजै आईसीयू र भेन्टिलेटर नपाउने अवस्था छ ।

सरकारी र उपत्यकाका निजी गरी हाल कोभिडका बिरामीका लागि ११२७ आईसीयू र ४५३ भेन्टिलेटरमा संक्रमितको उपचार भइरहेको स्वास्थ्य मन्त्रालयका सह प्रवक्ता डा. समीर अधिकारी बताउँछन् । यद्यपि हाल अपुग रहेको सघन उपचार उपकरणका कारण सरकारी अस्पतालमै पालो कुर्नुपर्ने अवस्था छ भने अर्कातिर मृत्युदर बढिरहेको छ ।

नेपाल भेन्टिलेटर बैँक नामक परोपकारी संस्थाका अनुसार हाल नेपालभर ७ सयवटा भेन्टिलेटर छन् । यद्यपि कोभिडलाई लक्षित गरी देशव्यापी रूपमा सिकिस्त संक्रमितहरूको उपचार गराउनका लागि ५ हजार भेन्टिलेटरको आवश्यकता रहेको संस्थाको आँकडा छ ।

नेपाल भेन्टिलेटर बैँकका चिकित्सक डा. विशाल ढकाल भन्छन्, ‘हाल उपचाररत संक्रमितमध्ये पनि भेन्टिलेटरको आवश्यकता पर्न सक्ने जमात ठूलो हुने निश्चित छ । तर, सरकारको पूर्वतयारी मात्रै होइन, गर्न खोज्ने संस्थासँग समन्वय पनि देखिँदैन ।’ ढकालका अनुसार हाल भइरहेको भेन्टिलेटरलगायत सघन उपचार उपकरण अभावका कारण उपचाररतमध्ये करिब ७ हजार संक्रमित जोखिममा छन् ।

तथ्यांक

अस्पताल जनरल बेड   आईसीयू   भेन्टिलेटर
प्रादेशिक २५३१   ३७ १५
हब ७७०८   २९८ १४८
शिक्षण ८००७   ४८३ १४४
निजी (उपत्यका मात्रै)  १२४८   २१२ १०८
लेभल एक ४७०   ७१ ३४
लेभल दुई ३८६   २६ ४
जम्मा २०३५०   ११२७   ४५३
स्रोत : स्वास्थ्य मन्त्रालय

प्रकाशित मिति: शनिबार, जेठ ८, २०७८ ०७:२१