संक्रमित बाआमालाई कोरोना वार्डमा भर्ना गरेर इमर्जेन्सीमा खटिइरहेका डाक्टर

संक्रमित बाआमालाई कोरोना वार्डमा भर्ना गरेर इमर्जेन्सीमा खटिइरहेका डाक्टर

बिरामीको उपचारमा खटिएका डा. श्रवणकुमार मण्डल ।

A+ A A-

टेकु अस्पताल परिसरमा डा. श्रवणकुमार मण्डल चिन्तित देखिन्छन् । आकस्मिक कक्षको आँगनदेखि पिँढीसम्मै कोरोना संक्रमितको भिड छ । त्यही भिडमा थपिएका छन्, उनका बुबा राजवंशी मण्डल र आमा रामकुमारी मण्डल ।

डाक्टर र छोराको भूमिका एकैचोटी निभाउनुपर्दा कस्तो होला ? अनुमान गर्न जति सजिलो छ, भोग्न उति गाह्राे ।

बिरामीको उपचारसँगै बेड व्यवस्थापन, संक्रमितका परिवारजनमा हौसला सञ्चार, घरमै रहेका संक्रमितलाई फोनबाटै सल्लाह । यी त डाक्टर मण्डलका दैनिकी भित्रैका कुरा भए । यसबाहेक अन्य अस्पतालमा बेड खोज्ने, एम्बुलेन्स खोज्ने र बिरामीका लागि अक्सिजन पाइपसमेत किन्न दौडिनुपरेको छ । सायद त्यही भएर डा. मण्डल मंगलबार भने थकित देखिन्थे ।

पिँढीमा राखिएका एक जना संक्रमितलाई आकस्मिक कक्षमा पुर्‍याएर फर्किँदै गर्दा ढोकाम उभिएका उनले आफ्नै सहकर्मीसँग मनको बह पोखे, ‘आफैँलाई पर्दा त गाह्राे हुँदो रै'छ ।’

गत वर्ष चीनको वुहान शहरमा पहिलो पटक कोभिड–१९ भाइरस देखिएपछि नेपाल सरकारले त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा खटाएका चिकित्सक हुन् डा. मण्डल । कोरोना महामारी फैलिएदेखि डा. मण्डल मुलुककै कोभिड उपचार केन्द्र बनेको टेकुको शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पतालको आकस्मिक कक्षको नेतृत्व गरिरहेका छन् ।

एक वर्षदेखि कोरोनाका बिरामीको उपचारमा अहोरात्र खटिरहेका डा. मण्डलले कल्पना पनि गरेका थिएनन्, कुनै दिन कोरोना संक्रमित आफ्नै बुबा, आमाको उपचार गर्नुपर्ला भनेर । तर, वैशाखको मध्यदेखि उनले नसोचेकै कुरा आइलाग्यो । उनको परिवारमा उनीबाहेक सबै धमाधम कोरोना संक्रमित भए ।

गत वर्षको भन्दा धेरै संक्रामक र कडा निमोनिया बनाउने गरी परिवर्तित भएको कोरोना लागेका बिरामी दैनिक अस्पतालमा देखिरहेका डा. मण्डल आफ्नो परिवारका सबै सदस्य संक्रमित भएपछि एकछिन त छाँगाबाट खसेजस्तै भए । ‘अस्पतालमा दिनकै बिरामी मरेको देखिरा'छु,’ डा. मण्डल सुनाउँछन्, ‘आफ्नो घरका सबैलाई कोरोना देखियो भनेपछि त होसै उड्दो रै'छ ।’ अस्पतालमा बेड र अक्सिजनको हाहाकार भइरहेको समयमा उनले एउटै कामना गरिरहे, ‘अस्पताल ल्याउनुपर्ने अवस्था नहोस् !’

आखिरमा जे नहोस् भन्ने कामना गरेका थिए, त्यही भयो, बुबाआमालाई अस्पताल ल्याउनुपर्‍यो ।

मण्डलका बुबाआमा र बहिनी बुटवलमा बस्छन् । दाइभाउजू काठमाडौंको मैतिदेवीमा । आफूले गर्दा परिवारका सदस्यलाई कोरोना संक्रमण नहोस् भनेर उनी गत वर्ष पहिलो लहरमा पनि घर गएका थिएनन् । यस वर्ष पनि गएका छैनन् ।

चौबीस घण्टे ड्युटीमा खटिएका डा. मण्डल अस्पतालले उपलब्ध गराएका आइसाेलेसनमा बस्छन्, त्यहीँबाट ड्युटीमा जान्छन् । चौबीस घण्टा ड्युटी गरेपछि तीन दिन आराम गर्ने तालिका भए पनि उनी हरेक दिन अस्पतालमै हुन्छन् । ‘अस्पतालको आँगन, कोठाचोटा सबै बिरामीले भरिएको छ,’ डा. मण्डल सुनाउँछन्, ‘यस्तो अवस्थामा अस्पताल छाडेर जानै मन लाग्दैन ।’

गत वर्ष कोरोनाकाे पहिलो लहर आउँदा डा. मण्डलकी आमाको पिसाब नलीमा समस्या देखिँदा अप्रेसन गर्नुपरेको थियो । भाउजू गर्भवती थिइन् । बिरामी छाडेर उनी त्यतिखेर पनि भाउजू र आमालाई भेट्न घर जान सकेका थिएनन् । फोनबाटै सञ्चो-बिसञ्चो सोध्थे ।

आमा बिरामी र भाउजू सुत्केरी हुँदासमेत घर जान नसकेको पीडा सुनाउँदै उनले गत वर्ष भनेका थिए, ‘परिवारको हेरविचार गर्नुपर्ने समयमा पनि घर जान सक्या छैन ।’

पीपीई (व्यक्तिगत सुरक्षा उपकरण) र मास्क नै अभाव भएको समयमा उनी र उनको टिम पीपीई, मास्क जोगाउन भन्दै तोकिएभन्दा बढी समय ड्युटीमा खटिएकाे थियाे ।

गत वर्ष र यस वर्ष पनि उनी घरका मान्छेसँग दैनिक फोनमा कुराकानी गर्थे । कोभिडबाट जोगिने उपाय सुनाइरहन्थे । समुदायस्तरमै फैलिसकेको संक्रमणले उनको परिवारलाई पनि छोयाे । ६४ वर्षका बुबा र ५९ वर्षकी आमा संक्रमित भएको थाहा पाउँदा चिन्ता लागेकाे उनले बताए ।

दोस्रो लहरको संक्रमणले पाको उमेरका मानिस मात्र होइन, नौजवान पनि फिटीफिटी भएको देखेका उनले हरेक दिन आमाबुवाको स्वास्थ्य अवस्थाबारे फोनबाटै सोधपुछ गरिरहे ।

बुटवलमा डा. मण्डलका बुवाआमासँगै बहिनी पनि बस्छिन् । मण्डलकी बहिनी बुटवलकै बाल अस्पतालकी नर्स हुन् । बुटवलमा मण्डलकी बहिनी र उनका श्रीमानसमेत संक्रमित भएर होम आइसोलेसनमा बसेका छन् । ‘बहिनीको स्वास्थ्य त ठीक छ, कुनै समस्या देखिएको छैन,’ डा. मण्डलले भने ।

बुबाआमालाई कोरोना देखिएको केही दिनसम्म उनले अस्पताल ल्याउनेबारे सोचेका थिएनन् । आमाको अक्सिजन तहमा बारम्बार घटबढ हुन थालेपछि उनले बुटवलमै एक्स-रे गर्न लगाए । ‘एक्स-रेमा निमोनिया भइसकेको देखियो,’ डा. मण्डलले सुनाए, ‘अब अस्पताल भर्ना गर्नुको विकल्पै भएन ।’

उनका परिवारजनले बुटवलमै उपचार गर्न खोजेका थिए । तर, डा. मण्डलको मनले मानेन । अप्रेसनको समयमा समेत आमालाई भेट्न नपाएर पछुताइरहेका उनले यसपटक भने पछुताउन चाहेनन् । र, उनले बुबाआमा दुवैलाई एम्बुलेन्समा काठमाडौं झिकाए ।

बुबाआमालाई बोलाउने निर्णय गर्दासम्म अस्पतालमा बेड खाली थिएन । ‘यतिका बिरामीलाई त पिँढीमा राखेरै उपचार गर्‍यौँ,’ डा. मण्डल भन्छन्, ‘बाआमाका लागि बेञ्च, कुर्सी त मिलाउन सकिन्छ नि भनेर बोलाएँ ।’ बुटवलदेखि काठमाडौंसम्मको एम्बुलेन्स भाडा भने उनले चर्को तिर्नुपर्‍यो । लामो बार्गेनिङ गर्दा पनि उनले २० हजार रुपैयाँ तिर्नुपर्‍यो ।

अस्पतालको आँगनमा पुग्नेबित्तिकै बेड पाउने समय होइन यो । सजिलै, सहजै बेड पाइने भए, एम्बुलेन्समा अस्पताल चहार्दा-चहार्दै कसैकाे ज्यान जाने थिएन ।

संक्रमितले भरिएको टेकु अस्पतालको आँगनमा उभिएर टाउकोमा हात राख्दै उनै डा. मण्डलले केही दिनअघि खुइय सुस्केरा काढेका थिए, ‘हेर्नुस् त, हामी नै संक्रमित भइहाल्यौं भने पनि बेड पाइँदैन ।’

टेकु अस्पतालको नियमित प्रक्रियाजस्तै भइसक्यो, भित्र बेड खाली हुने प्रतीक्षामा कुर्नु । यही प्रक्रिया डा. मण्डलका बुबाआमाले पनि अपनाए । ‘विकल्पै छैन,’ डा. मण्डल भन्छन्, ‘भित्र खाली भएपछि बाहिरका सबैभन्दा गम्भीर बिरामीलाई पठाउनुपर्छ । सबैलाई पठाउन सकिँदैन ।’

आँगनमै बिरामीलाई असह्य भएपछि अस्पतालले गत वर्ष स्वाब संकलन गर्न निर्माण गरेको टहरोमा पनि बेड राखेर बिरामी राखेको छ ।

बेडको प्रतीक्षा सकिएपछि उनले आफ्ना बुबाआमालाई ‘पेसेन्ट’को सूचीमा दर्ज गरेर कोभिड वार्डमा पठाए । ‘साह्रै पीडा हुँदोरै'छ,’ सायद उनी शब्द खोज्दै छन् आफ्नो अनुभूति बयान गर्न, ‘त्यो अर्कै ठाउँमा पठाएजस्तो भयो । मुटुमा चसक्क घोच्याजस्तो हुनेरै'छ ।’

देशका अरु अस्पताल पनि कोरोना संक्रमितको उपचारमा अब्बल छन् । तर, कोरोना उपचारमा टेकुको छवि अरु अस्पतालको भन्दा बेग्लै छ । त्यसमाथि आफैँ पनि त्यहीँ कार्यरत रहेकाले उनले आफ्नै अस्पताल रोजे ।

‘अहिले पहिलेको जस्तो राम्रो आउटकम छैन,’ उनी थप प्रस्ट पार्छन्, ‘पहिलाजस्तो केही दिन बस्ने, निको भएर मख्ख परेर जाने अवस्था छैन । मृत्युको दर मात्र होइन, संक्रमणको समयमा बिरामीले भोग्ने अप्ठेरो पनि बढी छ ।’

मण्डल टेकुमै भए पनि उनी बुबाआमाको कुरुवा बस्न सक्दैनन् । ‘बुबाको कुरुवा आमा, आमाको कुरुवा बुबा,’ महामारीमा चिकित्सकको जिम्मेवारी सम्झिँदै उनी भन्छन्, ‘यस्तो बेला बिदा लिएर त बस्न मिलेन नि । बरु यसो फुर्सद पाएको बेला हेर्न जान्छु ।’ आफैँ काम गर्ने अस्पतालमा राखे पनि उनी मन लागेको बेला बुबाआमालाई भेट्न जान पाउँदैनन् ।

‘बाआमा माथि वार्डमा हुनुहुन्छ,’ डा. मण्डल सुनाउँछन्, ‘मैले यहाँ बिरामी छाडेर पटकपटक जान मिल्दैन ।’

त्यसमाथि वार्डमा जान पीपीई प्रयोग गर्नुपर्छ । उनी अनाहकमा पीपीई खर्च होस् भन्ने चाहँदैनन् । बरु सहकर्मीलाई नै बुबाआमाको हालखबर सोध्छन् ।

टेकुमा संक्रमित भएर आउने हरेक बिरामी त्यहाँका स्वास्थ्यकर्मीका लागि बाआमा, दाइभाइजस्तै हुन् । डा. मण्डल भन्छन्, ‘सबैलाई उस्तै प्रेमका साथ सेवा गर्छौं ।’

आफ्ना बुबाआमा मात्र होइन, टेकुको आँगन टेक्ने सबै बिरामी निको भएर जाऊन् भन्ने कामना गर्छन् स्वास्थ्यकर्मी । डा. मण्डललाई पनि लाग्छ, बाआमा पनि निको भएर घर जानुहुनेछ ।

लागेर के गर्नु ? सम्पूर्ण परिवार संक्रमित भएर, बुबाआमालाई अस्पताल नै भर्ना गर्नुपर्दा पिरले डा. मण्डल निदाउन पनि सकेका छैनन् । ‘इमर्जेन्सीको ड्युटीमा त्यसै पनि भनेको समयमा निदाउन पाइँदैन । परिवारका सबै संक्रमित भएपछि त झन् चिन्ताले निदाउन सकेको छैन,’ उनी भन्छन् ।

चिन्ता, पिर, दुःख, अप्ठ्यारा सबैलाई पार लगाउँदै र आँखासामुन्ने देखिने मृत्युका कारुणिक दृश्य सहँदै कोभिडसँगको यो युद्ध जित्ने आशा भने मण्डलले मारेका छैनन् । ‘म यति छिट्टै गल्ने मान्छे होइन,’ डा. मण्डल आत्मविश्वास प्रकट गर्छन्, ‘हामी यो युद्ध त जित्छौँ । हामी नै थाक्यौँ भने अरुको हालत के होला ?’

प्रकाशित मिति: बुधबार, जेठ ५, २०७८ २०:३८