नयाँ प्रविधिमा राउटेका रहर

A+ A A-

राउटे महामुखिया महिनबहादुर शाहीका छोरा शिवराज शाही ३१ वर्षका भए । उनीसँग कोसी, आरिखाट र मधुस बनाउने निखारिएको सीप छ । उनले यो सीप आफ्ना पुर्खाबाटै सिकेका हुन् ।

मुखिया वीरबहादुर शाहीका छोरा बिर्खबहादुर शाही उमेरले सानै छन् । तर, उनीसँग काठबाट विभिन्न सामग्री बनाउने गज्जबको कला छ । उनले पनि यो सीप बुबाबाटै सिकेका हुन् । राउटे युवा हिमराज शाही जंगलका कुकाठबाट आकर्षक भाँडाकुँडा बनाउँछन् । यी तीन युवा मात्र नभई राउटे जातिका पुरुषसँग काठका सामग्री बनाउने अब्बल कला छ । उनीहरुसँग भएको सीप परम्परागत हो ।

उनीहरु बन्चरो, बाँसुल्लो र छिनोले काठका भाँडाकुँडा बनाउने गर्थे । समुदायको परम्परागत सीप र व्यवसायको संरक्षण गर्दै आधुनिक औजारद्वारा काठका सामग्री बनाउने तालिम राउटे युवालाई प्रदान गरिएको छ । काठका भाँडाकुँडा बनाउने तालिम दिएमा जीविकोपार्जनमा सहज हुने भएकाले राउटे समुदायका १३ युवालाई तालिम दिइएको हो ।

सुर्खेतको गुर्माकोट नगरपालिका–१३ बेतेनीखोला किनारमा बसोबास गर्दै आएका राउटे युवा दैलेखको डुंगेश्वर गाउँपालिकामा आइपुगेका छन् । उनीहरु तालिम लिनकै लागि दैलेख आएका हुन् । गुराँस गाउँपालिका र डिभिजन वन कार्यालय दैलेखसँगको समन्वयमा सोसेक दैलेखद्वारा आयोजित तालिममा राउटे युवाले उत्साही भएर नयाँ प्रविधि सिकिरहेका छन् । उनीहरुलाई प्रशिक्षक झलककुमार विक र शेरबहादुर बयलकोटीले प्रशिक्षण दिइरहेका छन् ।

‘हामीले कहिल्यै पनि आरा, रन्दा प्रयोग गरेनौं,’ तालिम सिक्दै गरेका राउटे युवा शिवराज शाहीले भने, ‘बन्चरोले काठ काट्दा धेरैजसो काठ खेर जान्थ्यो । आरा प्रयोग गर्दा काठ खेर जाँदैन ।’

नयाँ प्रविधिले काठका भाँडाकुँडा र सामग्री बनाउँदा अझ राम्रो हुने र फाइदा पनि हुने शाहीले बताए । थप तालिम पनि आवश्यक पर्ने उनको भनाइ छ ।

प्रशिक्षक विकले राउटे युवामा नयाँ प्रविधिको तालिम सिक्ने इच्छा धेरै भएको बताए ।

‘ भर्खरका युवालाई सिक्ने तीव्र चाहना छ,’ प्रशिक्षक विकले भने, ‘राउटेले बनाउने सामानको पहिचान जोगाउँदै नयाँ प्रविधिको सीप सिकाइरहेका छौं ।’

‘उनीहरुले एउटा मुढाबाट तीन फट्टा निकाल्छौं भनेका थिए । हामीले त्यहीबाट १६ देखि २० फट्टा निकाल्छौं भन्दा अचम्म मानेर सिकिरहेका छन्,’ विकले भने ।

विगत नौ महिनादेखि राउटे समुदायको सशक्तीकरण र समुदायमा भएका नराम्रा व्यवहारलाई सुधार गर्दै समुदायको जीविकोपार्जनका लागि काम गर्दै आएको सोसेक दैलेखका अध्यक्ष हीरासिंह थापाले काठहरु धेरै खेर जाने र वनजंगल धेरै नासिने भएकाले आधुनिक प्रविधिको तालिम प्रदान गरेर एउटा रुखबाट धेरैभन्दा धेरै काठ प्रयोगमा ल्याउने उद्देश्यले तालिम प्रदान गरिएको बताए ।

राउटेको मौलिकतालाई ख्याल गरेर तालिम सञ्चालन गरिएको उनको भनाइ छ ।

बन्चरो, बाँसुल्लो र छिनोको प्रयोगबाट काठका भाँडाकुँडा बनाउँदै आएका उनीहरु आरा, रन्दालगायतका औजारबाट काठ काट्न सिकिरहेका छन् । राउटे आराद्वारा काठ चिर्ने, टुक्रा पार्ने, रन्दा लगाउने सीप सिकिरहेका छन् । उनीहरुलाई एकहप्ते तालिम अवधिभर किला ठोक्न पनि सिकाइनेछ । समय परिवर्तनसँगै राउटेले तालिमसँगै अन्य कुरालाई स्वीकार गर्न थालेका छन् । दैलेख, सुर्खेत, सल्यान, दाङलगायतका कर्णालीका जिल्लामा डुल्ने र अस्थायी बसोबास गर्ने गरेका फिरन्ते राउटे समुदायको अहिले १४६ जनसंख्या छ । (हिक्मतबहादुर नेपाली/रासस)

प्रकाशित मिति: बुधबार, जेठ ८, २०७६ १९:५२