अक्सिजन अभाव : बेड भएर पनि बिरामी राख्‍न नसक्ने अवस्थामा अस्पतालहरू

A+ A A-

अधिकांश कोभिड अस्पतालहरू यतिखेर बेड हुँदाहुँदै पनि भर्ना नलिने अवस्थामा पुगेका छन्– कारण हो, अक्सिजनको अभाव । हालसम्ममा मात्रै मेडिसिटी, ओम, मेडिकेयर, नेपाल–भारत मैत्री, हेल्पिङ ह्यान्ड, दीर्घायु, मध्यपुर, नेपाल मेडिकल कलेज, भैरवा मेडिकल कलेजलगायतका उपत्यकाका विभिन्न १० अस्पतालहरूले थप बिरामी लिन नसक्ने भन्दै विज्ञप्ति नै जारी गरिसकेका छन् ।

आखिर यसरी बेड हुँदाहुँदै पनि हात उठाउनुपर्ने स्थिति किन आयो त ?

कोभिड–१९ संकट व्यवस्थापन सञ्चालन केन्द्र (सीसीएमसी) को बैठकले अस्पताललाई दैनिक एक सय सिलिन्डर अक्सिजन मात्रै उपलब्ध गराउने गरी कोटा तोकेसँगै अक्सिजनको हाहाकार भएको अधिकांश अस्पतालहरूको भनाइ छ ।

अक्सिजन उत्पादनकर्ता तथा सप्लायर्सहरूबाट पर्याप्त अक्सिजन उपलब्ध भइरहेको अवस्थामा सीसीएमसीले कोटा निर्धारण गरिदिएपछि भने अक्सिजन अपुग भएको उनीहरूको भनाइ छ ।

त्यसो त हाल अस्पतालहरूले पनि केवल हाई फ्लो अक्सिजन दिनुपर्ने संक्रमितहरूलाई मात्रै लिन थालेका छन् । अन्य संक्रमितलाई परामर्श दिँदै होम आइसोलेसनमा बस्न अधिकांश अस्पतालले सुझाएका छन् ।

हाल अस्पतालमा अक्सिजन चाहिने बिरामीलाई मात्र राखिएको टिचिङ अस्पतालका प्रवक्ता डा. सन्तकुमार दास बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘पहिले प्रतिमिनेट ८० देखि ९० लिटर अक्सिजन दिइराखेको बिरामीलाई पनि अहिले हामीले अक्सिजन हाई फ्लोमा दिन पनि सकिरहेका छैनौँ । अहिले त बढीमा केवल १५ लिटरप्रतिमिनेटको दरमा अक्सिजन दिइरहेको छौँ ।’

त्यसो त टिचिङ अस्पतालसँग मात्रै तीनवटा अक्सिजन प्लान्ट छन् । टिचिङ अस्पताल प्राङ्गणमै रहेको मनमोहन कार्डियोभ्यास्कुर सेन्टरले उपलब्ध गराएको अक्सिजन प्लान्ट पनि टिचिङले प्रयोग गरिरहेको छ । डा. दास भन्छन्, ‘यसरी चारवटा अक्सिजन प्लान्टबाट हामीलाई २५०० लिटर प्रतिमिनेट दैनिक आपूर्ति हुन्छ । तर, हाम्रो अस्पतालको माग भने ७ हजार लिटर प्रतिमिनेट हो । त्यसैले सप्लायर्समा भर पर्नुपरेको छ ।’ तर सरकारले तोकेको कोटाले अस्पताललाई पर्याप्त अक्सिजन नपुगेको उनको भनाइ छ । डा. दास अक्सिजन भएको खण्डमा थप बिरामीलाई उपचार गराउन सकिने बताउँछन् ।

बिहीबार टिचिङ अस्पतालमा रहेका कोभिडका १३९ जना बिरामीमध्ये आईसीयूमा ५२, भेन्टिलेटरमा २४, एचडीयूमा १८ र बाँकी आइसोलेसनमा छन् । त्यसो त यसरी अक्सिजन अभावबाट गुज्रने टिचिङ अस्पताल मात्रै एक्लो अस्पताल भने होइन ।

दैनिक ५ सयवटा सिलिन्डरबराबरको अक्सिजन आवश्यकता रहेको मेडिसिटी अस्पतालको पनि हालत उस्तै छ । मेडिसिटीका प्रवक्ता डा. राज राणा भन्छन्, ‘सीसीएमसीले १०० सिलिन्डर मात्रै तोकिदिएको छ । हामीलाई दैनिक ५ सयवटा चाहिन्छ । हामीले कसरी उपलब्ध गराउने ?’

यसरी अन्य स्वास्थ्य सुविधा हुँदाहुँदै पनि अक्सिजन अभावकै कारण अस्पतालहरू बिरामी लिनै नसक्ने गरी निरीह सावित भएका छन् ।

पाटन अस्पतालका निर्देशक डा. रवि शाक्य सरकारले तोकेको कोटाबाट पनि पूरा अक्सिजन आपूर्ति नभएको बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘सीसीएमसीले ३ सय कोटा निर्धारण गरेको थियो । २ सय ४० वटा सिलिन्डर मात्रै पाएका छौँ ।’

हाल पाटन अस्पतालमा ३ सय बेड कोभिडका लागि छुट्याइएकोमा १८३ जना बिरामी मात्रै उपचाररत छन् । उनी भन्छन्, ‘अक्सिजन नभएकाले बिरामी राख्न सकिएको छैन ।’

त्यसो त केही समय पैँचो मागेरै पनि अक्सिजन सप्लाई सन्तुलन गर्ने प्रयास नगरेको भने होइन, पाटन अस्पतालले । ‘यसबीचमा हामीले बाहिर बनेपा, पोखराबाट पनि ल्याउने प्रयास गर्‍यौँ । अहिले हामीलाई ५०० सिलिन्डर आवश्यकता छ । ३०० सिलिन्डर मात्रै उपलब्ध भइरहेछ ।’ कोटा निर्धारण भएपछि गाह्रो हुन थालेको उनको भनाइ छ ।

सरकारले १५ दिनभित्र अक्सिजन प्लान्ट जडान गर्नुपर्ने उर्दी गरेपछि भने दैनिक प्रतिमिनेट १२०० लिटर अक्सिजन सप्लाई हुनेमा ढुक्क छन् डा. शाक्य । ‘त्यो भनेको २७० सिलिन्डर हो । अहिले त हामी इमर्जेन्सी वार्डमा २५ वटा अक्सिजन कन्सन्ट्रेटर प्रयोग गरेर धानिरहेका छौँ ।’

यसरी अक्सिजन अभाव हुन थालेपछि कुनै अस्पतालले अक्सिजन कन्सन्ट्रेटर प्रयोग गरेर पूर्ति गर्न थालेका छन् त कुनै अस्पतालले बिरामीलाई राउन्ड अफ नै गर्न थालेका छन् ।

बलम्बुमा रहेको एपीएफ अस्पतालले हाल बिरामीलाई हाई फ्लो अक्सिजन नचाहिनेबित्तिकै अर्को सामान्य बेडमा सिफ्ट गर्न थालेको छ । त्यसो त अस्पतालले दोस्रो लहरको प्रकोप बढेसँगै आफ्नै अक्सिजन प्लान्ट जडान गरेको थियो । एपीएफ अस्पतालका प्रवक्ता डा. प्रविन नेपाल भन्छन्, ‘१०० सिलिन्डरबराबरको अक्सिजन हामी आफैँले उत्पादन गरिरहेका छौँ । तर, त्यतिले पर्याप्त हुँदैन । अन्य ३०० वटा सिलिन्डर दैनिक हामी सप्लायर्सबाट उपलब्ध गराइरहेका छौँ ।’ हाल अस्पतालले २०० जना संक्रमितको उपचार गराइरहेको छ ।

साथै, निजी अस्पतालहरू पनि अक्सिजन अभावको प्रभावबाट टाढा हुन सकेका छैनन् । ओम अस्पतालका प्रवक्ता विनोद अधिकारी भन्छन्, ‘जब सीसीएमसीले कोटा निर्धारण गरिदियो, तब हामीले धान्न सक्ने बिरामी मात्रै लिएका छौँ ।’

अधिकारीको भनाइमा अस्पतालसँग भएको सिलिन्डरमा सप्लायर्सले अक्सिजन हालिदिने गरेको छ । हाल ओम अस्पतालले कोभिड ननकोभिड छुट्याएकोमा ४३ जना संक्रमितको उपचार गराइरहेको छ ।

अरु त अरु कोभिड १९ का लागि फोकल अस्पताल बन्न पुगेको शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग टेकु अस्पतालमा पनि हाल अक्सिजनको पूर्ति निर्वाहमुखी मात्रै भएको अस्पतालका निर्देशक डा. सागरराज भण्डारी बताउँछन् ।

त्यसो त कोभिड संक्रमितलाई लक्षित गरी अस्पतालमा आफ्नै अक्सिजन प्लान्ट जडान गर्ने पहिलो अस्पताल हो, टेकु अस्पताल । डा. सागर भन्छन्, ‘टेकु अस्पतालले आफैँ जडान गरेको लिक्विड प्लान्टले १५० सिलिन्डरबराबरको अक्सिजन दिन्छ ।

‘लिक्विड प्लान्ट चलेको बेला १५० सिलिन्डरबराबर काम दिन्छ । नचलेको बेला १ घण्टामा ११ सिलिन्डर अर्थात् दैनिक ४०० सिलिन्डरको खपत हुन्छ’, उनले भने ।

आकस्मिक बिरामीका लागि र प्लान्टले नपुग्दा सप्लायर्समार्फत दैनिक १५० सिलिन्डरसम्म उपलब्ध गराउनुपर्ने स्थिति रहेको अस्पतालको भनाइ छ । बिहीबार टेकु अस्पतालमा १०२ जना कोभिड संक्रमितको उपचार भइरहेको छ ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, वैशाख ३०, २०७८ २०:३६