‘राम्रो फिल्म बनाउनुस्, निर्माता पछि परेर सोध्छन्- तपाईं कस्तो फिल्म बनाउन चाहनुहुन्छ ?’

‘राम्रो फिल्म बनाउनुस्, निर्माता पछि परेर सोध्छन्- तपाईं कस्तो फिल्म बनाउन चाहनुहुन्छ ?’

A+ A A-

बलिउड फिल्म क्षेत्रमा कहलिएका निर्देशक हुन्, अनुराग काश्यप । काश्यपको निर्देशनमा बनेका फिल्महरू दर्शकको रोजाइमा पर्छन् ।

लेखकको रूपमा बलिउड प्रवेश गरेका काश्यप ‘ग्याङ्स अफ वासेपुर’ निर्देशन गरेर चर्चामा आएका थिए । दर्जनभन्दा बढी फिल्म निर्देशन गरिसकेका उनले धेरै फिल्म निर्माणसमेत गरेका छन् ।

मध्यमवर्गीय परिवारमा जन्मिएका काश्यपको फिल्म करिअर सजिलो कहाँ थियो र ? धेरै पटक ‘रिजेक्ट’ भएपछि मात्र उनले फिल्मक्षेत्रमा आफूलाई स्थापित गर्न सकेका हुन् । अहिले चलिरहेको नेपाल अन्तर्राष्ट्रिय फिल्म फेस्टिबल ‘निफ’मा अनुरागले आफ्नो फिल्मयात्राको विषयमा बताएका छन् ।

अनुराग छ/सात वर्षका थिए । त्यो समय उनले स्कुलबाट प्रकाशन हुने म्यागजिनका लागि एउटा कथा लेखेका थिए । तर, त्यो कथा पढेपछि हिन्दी पढाउने शिक्षकले अनुरागलाई गलत परिभाषा दिए । त्यति मात्र होइन, स्कुलका प्रिन्सिपलले नै अनुरागलाई प्रश्न गरे- 'किन यस्तो लेखेको ?’

अनुरागले भनेका छन्, ‘त्यो समयमा सन्देशमूलक कथा लेख्ने भन्ने हुन्थ्यो । तर, मेरो कथा वास्तविक जीवनसँग नजिक थियो । मेरो बुबाले दाह्री पालेर गरिरहनुभएको संघर्ष मैले देखेको थिएँ । मेरो कथा त्यस्तै नै थियो ।’

केही वर्षपछि अनुरागले फिल्महरू हेर्न थाले । जुन कुरा उनले लेख्न चाहेका थिए, त्यो त फिल्ममा पहिला नै आइसकेको रहेछ । अनि आफैँलाई प्रश्न गरे- ‘म कहाँ गल्ती थिए त ?’

अब उनको ध्यान झनै फिल्म र कथाहरूले खिच्न थाले । उनको लक्ष्य नै लेख्ने र फिल्म बनाउने भयो ।

मध्यमवर्गीय परिवारका अनुरागलाई घरबाट फिल्ममा काम गर्ने अनुमति थिएन । परिवार त अनुरागलाई जागिरे भएको हेर्न चाहन्थ्यो । अनुराग भन्छन्, ‘सायद जोकोही मध्यमवर्गीय परिवारका मान्छेहरूले यही चाहनुहुन्छ होला । मेरो परिवारले पनि जागिर खाएर पैसा कमाओस् भन्ने चाहन्थ्यो ।’

तर, अनुरागको लक्ष्य नै 'फिल्म' बनिसकेको थियो । त्यसैले उनले परिवारको कुरा सुनेनन् । उनी फिल्मको कथालेखनमा लागे ।

सुरुवाती दिनमा अनुराग धेरै ठाउँबाट ‘रिजेक्ट’ भए । उनका कथाहरू रुचाइएनन् । अनुरागको एउटै कुरा जसले उनलाई सफलता दिलायो, त्यो हो- निरन्तरता ।

‘मेरो एउटा मात्रै कुरा के हो भने मैले काम गर्न रोकिनँ’, अनुराग भन्छन्, ‘जब म रिजेक्ट हुन्थेँ, म फेरि लेख्न थाल्थेँ । मलाई यति थाहा थियो, एक दिन मैले पक्कै राम्रो लेख्नेछु ।’

अनुरागले फिल्म निर्देशन गरे । तर, उनका फिल्महरू हलमा रिलज हुन पाएका थिएनन् । त्यो बेला भने अनुरागले केही एक्लो महसुस गरेका थिए । फिल्मक्षेत्रमा त म फिट नै हुन्नँ कि भन्नेसम्मको सोच उनमा आइसकेको थियो । तर, उनले सपनालाई मर्न दिएनन् । फिल्मलाई नै निरन्तरता दिए ।

अनुराग आफूले करिअर सुरु गर्दा पैसा तथा अन्य कुरालाई नसोचेको बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘मलाई लेख्न मन पर्थ्यो । लेख्थेँ मात्र । म लेख्ने कामलाई खुसीसाथ स्वीकार्थें । अभ्यास पनि गर्थें । किनभने म फिल्म स्कुल गएको छैन । राम्रो गर्नलाई अभ्यास चाहिन्छ भन्ने मैले बुझेको थिएँ ।’

सेसनको बीचमा सहजकर्ता उत्पल झाले अनुरागलाई प्रश्न गर्छन्, 'किन फिल्म ?’

‘मलाई थाहा छैन’, अनुरागले हाँस्दै जवाफ फर्काउँछन् । अनुराग आफ्नो रुचि नै यही भएकाले फिल्ममा आएको आशयमा तर्क गर्छन् । आफूले चाहेको क्षेत्र भएकै कारण यसमा धेरै संघर्ष गरेको पनि पत्तो नपाएको उनको भनाइ छ ।

‘जहाँ तपाईंको प्यासन छैन, त्यहाँ स्ट्रगल महसुस हुन्छ । मैले फिल्मक्षेत्रमा स्ट्रगल गरेको महसुस नै गरिनँ’, अनुराग थप्छन्, ‘मलाई फिल्म नै गर्नु थियो, त्यसैले मलाई गाह्रो भएन । सायद यही रुचिले मलाई फिल्ममा ल्यायो ।’

निर्देशक वा लेखक नभएको भए पनि आफू कुनै न कुनै रूपमा फिल्मकै वरिपरि रहने अनुराग बताउँछन् । ‘यदि मैले फिल्म लेख्नतिर लागेको थिइनँ भने फिल्म हेर्थें, नाटक हेर्थें, जुनियर आर्टिस्ट भएर काम गर्थें । तर, जे गर्थें फिल्मकै लागि गर्थें’, अनुरागले भने ।

अनुरागलाई फिल्म बनाउँछु भन्ने थाहा थियो । तर, कस्तो फिल्म बनाउने भन्ने पत्तै थिएन । उनको मुख्य संघर्ष नै यहाँ भयो ।

करिअरको सुरुवाती दिनमा अनुराग बलिउडको मूलधारमा प्रवेश पाएनन् । बाहिरी देशका फेस्टिबलहरूले उनका फिल्मलाई आर्ट फिल्मको रूपमा स्वीकारेनन् । त्यो बेला उनले आफैँलाई प्रश्न गरेका थिए, ‘मेरो स्थान खोइ त ?’

अनुराग भन्छन्, ‘मलाई आफ्नो स्थान खोज्न संघर्ष गर्नुपर्‍यो । तर, मलाई थाहा थियो कि, मैले निरन्तर फिल्म बनाएँ भने दर्शक पाउँछु । आखिर पाएँ पनि ।’

नयाँ पुस्ताले बलिउडमा प्रवेश गरेसँगै अनुरागमाथि थप राम्रो गर्नुपर्ने चुनौती थपिएको छ । जुन कुरालाई अनुरागले महसुस गरेका छन् । उनी भन्छन्, ‘मेरो मुख्य चुनौती म आफैँलाई फराकिलो पार्ने भन्ने छ ।’

नयाँ पुस्ताका फिल्ममेकरहरूले बनाएका फिल्म हेर्दा लोभिन्छन्, अनुराग । अनि आत्मगन्थन गर्छन्, ‘मैले पनि भन्नुपर्ने कथाहरू धेरै छन्, जसलाई मैले भन्न पाएको छैन ।’

अनुराग भन्नैपर्ने र भन्न सक्ने कथालाई फिल्ममा उतार्ने प्रयास गरिरहेको बताउँछन् ।

०००

कोरोनाको कहर सुरु हुनुपूर्व अनुराग काश्यप एक फिल्मको छायाङ्कनमा थिए । फिल्मको छायाङ्कन लगभग ९० प्रतिशत सकिइसकेको थियो । तर, भारतमा लकडाउन भएपछि उनले फिल्मलाई रोक्नुपर्‍यो ।

घरमा थुनिएर बस्नुपर्दा अनुरागले फिल्मको स्क्रिप्ट लेख्न सुरु गरे । पहिलो स्क्रिप्ट चित्तबुझ्दो बनेन । दोस्रो स्क्रिप्ट लेखे । उनले ७ सय पेजको तेर्स्रो स्क्रिप्ट पनि तयार गरिसकेका छन् । केही दिनअगाडि मात्रै चौथो स्क्रिप्टको ड्राफ्ट पनि सकेको अनुराग बताउँछन् ।

उनी भन्छन्, ‘अहिले फिल्म रिलिज भएको छैन । यस्तो संकटको अवस्था छ भनेर चुप बस्नु भएन नि । मलाई लेख्नका लागि त के कुराले बाधा पुर्‍याएको छ र ? त्यसैले म लेखिरहेको छु ।’

अब भने अनुराग आफूलाई लेख्न पुगेको बताउँछन् । ‘अब भने पुग्यो । कोरोनाको लहर साम्य हुनासाथ फ्लोरमा जानका लागि तयार भएर बसेको छु’, अनुरागले भने ।

नेपाल र नेपाली फिल्म

कुराकानीकै क्रममा सहजकर्ताले अनुरागलाई नेपालका बारेमा प्रश्न गर्छन्- ‘तपाईंलाई नेपालमा फिल्म खिच्ने रहर छ ?’

जवाफमा उनले आफूलाई नेपालमा फिल्म खिच्ने रहर भएको बताए । उनले भने, ‘मलाई नेपालमा फिल्म खिच्न मन पर्छ । आस गर्छु चाँडै नेपालमा फिल्म खिच्नेछु ।’

केही वर्षअगाडि काठमाडौं आएका अनुरागले सगरमाथाको बेसक्याम्पमा जाने रहर भएको समेत सुनाए । उनले भने, ‘मेरो एउटा फिल्मको कथा अग्लो हिमालमा खिच्नुपर्ने छ । सायद, त्यसलाई सगरमाथामा नै खिच्नेछु ।’

अनुरागले दुईवटा नेपाली फिल्म हेरेका छन् । पहिलो- दीपक रौनियारको निर्देशनमा बनेको ‘सेतो सूर्य’ र दोस्रो- मीन भामको निर्देशनमा बनेको ‘कालो पोथी’ ।

अझ ‘कालो पोथी’को डीभीडी अमेरिकाबाट खरिद गरेर ल्याएको उनले बताए । उनले भने, ‘कालो पोथीको डीभीडी अमेरिकाबाट किनेको थिएँ । अमेरिकामा नेपाली फिल्मको डीभीडी देख्दा मलाई खुसी लागेको थियो ।’

‘सेतो सूर्य’ र ‘कालो पोथी’ दुवै फिल्मको तारिफ गर्दै उनले आफूलाई मन पर्ने फिल्ममेकरको सूचीमा दीपक र मीन भामको पनि नाम लिएका थिए ।

एउटा राम्रो फिल्मले फिल्मक्षेत्रलाई नै विश्वमाझ परिचित गराउने भन्दै नेपालका लागि पनि त्यस्तै एक फिल्मको जरुरी रहेको अनुरागले बताए । उनले भने, ‘हामी फिल्ममेकरमा एउटा गिफ्ट छ, हाम्रो काम विश्वले हेर्न सक्छ । यदि हामीले एउटा मात्रै राम्रो काम गर्‍यौँ भने चलचित्र उद्योग नै अर्कै हुन्छ ।’

धेरै देशहरूमा फिल्मक्षेत्र नै नभइरहेको अवस्थालाई हेर्दा त नेपाली फिल्मक्षेत्र सन्तोषजनक नै रहेको अनुरागले थपे ।

अहिले नेपाली फिल्मका लागि पनि लगानी जुटाउन गाह्रो नहुने अनुरागको भनाइ छ । उनी भन्छन्, ‘तपाईं राम्रो लेख्नुस्, तपाईंको स्क्रिप्टका लागि फण्डिङ जुटाउन गाह्रो छैन । विश्वभरबाट नै तपाईंको स्क्रिप्टमा पैसा हाल्न तयार हुन्छन् मान्छेहरू ।’

अनुराग आग्रह गर्छन्, ‘तपाईं एउटा राम्रो छोटो फिल्म बनाउनुस् कि, प्रोड्युसरहरू तपाईंको पछि लागेर सोध्नेछन्– तपाईं कस्तो फिल्म बनाउनु चाहनुहुन्छ ?’

प्रकाशित मिति: बिहीबार, वैशाख २३, २०७८ १९:३५