जोखिममा गर्भवती : अत्यावश्यकबाहेक अस्पताल नजान चिकित्सकको सुझाव

A+ A A-

२०७७ सालकाे जेठ ।

झमझम पानी परिरहेको थियो । कोरोना महामारीका कारण मलुकभर लकडाउन थियो । सामान्य अवस्थामा गुल्जार हुने शहरहरूमा सन्नाटा छाएको थियो । त्यही बेला एकाएक सुनसान मध्यरातमा सबिना थापाको चिच्याहट सुनिन थाल्यो । । उनलाई छटपटी सुरु भयो । कारण, उनी आमा बन्न लाग्दै थिइन् ।

सामान्य समय थियो भने सबिना अघिल्लै दिन प्रसूतिगृहमा हुन्थिन् । तर, कोरोना महामारी फैलिएकाले अस्पताल जान डराएको उनी बताउँछिन् । ‘कोरोनाले गर्दा अस्पताल जान डरमर्नु थियो,’ उनी भन्छिन्, ‘आमाले त हामीलाई गाउँको घरमै जन्माइन् भने मैले किन नसक्ने भन्ठानेर घरै बसेँ ।’

तर, ३४ वर्षीया सबिनाको केही जोर चलेन । अन्ततः घरमा बच्चा जन्माउन नसकेपछि उनलाई अस्पताल लग्नुपर्‍यो । मध्यरातमा अस्पताल जान पनि त्यति सहज थिएन । एम्बुलेन्स खोज्नै करिब २ घण्टा लागेको उनका श्रीमान् तीर्थ थापाले बताए ।

चाबहिलमै बस्ने उनको नजिकैको ओम अस्पताल पुगेर अप्रेसन गरेपछि बच्चा जन्मियो । तर, जन्मिएको साता दिनमै यो दम्पतिले छोरा गुमाउनुपर्‍यो । अन्ततः जे कुराको डर थियो, त्यही भयो । आमा र बच्चा दुवैलाई कोरोना संक्रमण भएछ । आफू निको भए पनि छोरा गुमाउनुपरेकोमा भने उनी चिन्तित छिन् । ‘चार महिनादेखि यही कोरोना लाग्ला भन्ने डरले अस्पताल नगईकन घरमै बसेको थिएँ । तर, जे कुराको डर थियो, त्यही भयो । मैले छोरो बचाउन सकिनँ’, उनी भावुक भइन् ।

सबिना त एक प्रतिनिधि घटना मात्र हुन् । अन्य थुप्रै महिलाले कोरोना महामारीमा यस्तो समस्या झेल्नुपर्‍यो, जुन अहिले पनि झेलिरहेका छन् । पहिलो लहरमा देखिएको उक्त समस्या दोस्रो लहरको फैलावटसँगै फेरि देखिन थालेको छ ।

kumari bank — पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अस्पतालले बनाएकाे डिकेन्टिङ भवन । तस्वीर: अनुप पाैडेल

चाबहिलको भत्केको पुलमा बस्ने अञ्जना श्रेष्ठ पनि आफ्नो स्वास्थ्यलाई लिएर चिन्तित छिन् । उनको गर्भमा पाँच महिनाको बच्चा छ । सो बच्चा र आफ्नो स्वास्थ्य परीक्षण गर्न नियमित अस्पताल धाइरहने अञ्जनाको त्यो क्रम आजभोलि टुटेको छ । अस्पताल जाँदा कोरोना सर्ने जोखिम भएकाले जान छोडेको उनी बताउँछिन् ।

‘अस्पताल जाँदा कोरोनाको डर छ, नजाँदा फेरि केही भइहाल्छ कि भन्ने डर,’ उनी भन्छिन्, ‘घरबाटै डाक्टरसँग परामर्श लिएर ख्याल त गरिरहेकै छु । बाँच्नै लेख्या रै'छ भने बाँचिएला । भाग्य त कसले देख्या'छ र ?,’ उनी भन्छिन् ।

नियमित जाँचमा अस्पताल आउने गर्भवती घटे

थापाथलीको परोपकार प्रसूति गृह तथा स्त्री रोग अस्पतालमा गर्भवती महिलाहरू कम आउन थालेको अस्पतालकी सुपरभाइजर नानीमैया कवेले बताइन् । उनका अनुसार कोरोनाको दोस्रो लहर फैलिएसँगै सामान्य समयमा भन्दा बिरामीको संख्या कम भएको हो । तर, अस्पतालले भने कोरोना जोखिमलाई ध्यानमा राख्दै सेवा दिइरहेको उनको दाबी छ ।

गर्भवती महिलालाई स्क्रिनिङ गरेर मात्र उपचारमा पठाइने गरेको कवेले बताइन् । ‘यदि बिरामीमा कोभिडसम्बन्धी कुनै लक्षण देखिए पीसीआर परीक्षण गर्छौँ, नत्र सामान्य अवस्थामा झैँ उपचार गर्छौं,’ उनले भनिन्, ‘कोरोना पोजिटिभ देखिएका बिरामीका लागि पनि कुपन्डोलमा छुट्टै व्यवस्थापन गरिसकेका छौँ ।’

उनका अनुसार उक्त अस्पतालले कोरोना संक्रमितका लागि भन्दै ५० एचडीयू बेड भएको छुट्टै अस्पताल खोलेको छ । जहाँ महिलाले मात्र उपचार गर्न पाउने व्यवस्था छ । उक्त एचडीयूमा २० वटा बेड गर्भवती महिलालाई छुट्याइएको छ । जसका लागि अस्पतालले १० जना नर्स र चार जना डाक्टर खटाएको छ ।

अस्पताल आउन गाह्रो भएको अवस्थामा फोनमार्फत परामर्श लिन अस्पतालले टोलफ्री नम्बर उपलब्ध गराएको कवेले बताइन् । उनका अनुसार टोलफ्री नम्बर १६६००१०००४६ मा सम्पर्क गरेर गर्भवती महिलाले आवश्यक परामर्श लिन सक्नेछन् ।

त्यस्तै, काठमाडौंबाहिरको हकमा पनि गर्भवती महिलाहरू पहिलेजस्तो अस्पताल आउन छाडेका छन् । पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अस्पताल पोखराका सूचना अधिकारी नारायण आचार्यका अनुसार सामान्य समयमा भन्दा अहिले गर्भवती महिलाहरू कम आउने गरेका छन् ।

उक्त अस्पतालले पनि कोरोना लागेका बिरामीका लागि छुट्टै डिकेन्टिङ भवन (कोभिडका बिरामी उपचारका लागि बनाइएकाे छुट्टै भवन) काे व्यवस्था गरेको छ । त्यसैले अन्य ननकोभिड बिरामीका लागि समस्या नहुने आचार्यले बताए ।

घरमै बस्दा गर्भवती महिलाले के गर्ने ?

गर्भ बोकेको अवस्थामा महिलाको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता कम हुने भएकाले उनीहरूका लागि यो संवेदनशील अवस्था भएको तर्क गर्छन्, स्त्रीरोग विशेषज्ञ डा. भोला रिजाल । त्यसैले अत्यावश्यकबाहेक अस्पताल नजान उनी सुझाउँछन् ।

‘जति कोभिड र ननकोभिड छुट्याएको भने पनि बिरामीहरू आइरहने भएकाले जोखिम उत्तिकै हुन्छ,’ उनी भन्छन्, ‘त्यसैले सकेसम्म घरमै बसेर ख्याल गर्दा राम्रो ।’ केही आवश्यक परेमा फोनबाटै डाक्टरसँग परामर्श लिन रिजालको सुझाव छ । महामारी साम्य नहुञ्जेल स्वास्थ्य मापदण्ड अपनाएर घरभित्रै बस्दा उत्तम हुने उनी बताउँछन् ।

‘घरभित्रै तलमाथि हिड्ने, व्यायाम गर्ने । बेलाबेलामा तातोपानी खाने, बाफ लिने गर्नु नै उत्तम हुन्छ,’ उनी भन्छन्, ‘यो अवस्था साम्य नहुञ्जेल जसरी हुन्छ, घरभित्रै भुलिन कोसिस गर्नुपर्छ ।’

रिजालका अनुसार गर्भवती भएको बेलामा आइरन कमीको जोखिम हुने भएकाले डाक्टरको सल्लाहबमोजिम आइरन चक्की खानुपर्छ । त्यस्तै चामल, कोदो, फापर, मकै, गहुँ, आदिका परिकार अनि गेडागुडी, माछामासु, सिलाम, तिल, आलस आदि प्रशस्त खानुपर्ने डा. रिजालको सुझाव छ । जंकफुड भने गर्भवती महिलाले खान नहुने उनी बताउँछन् ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, वैशाख २३, २०७८ १८:१६