कमिसन नपाएकाे झाेकमा खाेप ल्याउन राेक्ने हुकम डिस्ट्रिब्युटर्सलाई नै खोप ल्याउन अनुमति

कमिसन नपाएकाे झाेकमा खाेप ल्याउन राेक्ने हुकम डिस्ट्रिब्युटर्सलाई नै खोप ल्याउन अनुमति

A+ A A-

सिरम इन्स्टिच्युट अफ इन्डियाले उत्पादन गरेको कोभिसिल्ड खोप ल्याउन हुकम डिस्ट्रिब्युटर्स एन्ड लजिस्टिक प्रालिले अनुमति पाएको छ ।

याे त्यही कम्पनी हाे, जसले कमिसन नपाएकाे झाेकमा भाँजाे हालेकाले यसअघि आइसक्नुपर्ने खोप नेपाल आउन सकेन । औषधि व्यवस्था विभागले त्यसैलाई बुधबार अनुमति दिएको हो । त्यस्तै भारतमै उत्पादन भएको कोभ्याक्सिन खोप ल्याउनका लागि इब्राल्ड फर्माले पनि अनुमति पाएको छ । विभागका प्रवक्ता सन्तोष केसीले दुवै कम्पनीलाई अनुमति दिएको पुष्टि गरे ।

‘उनीहरूले खोप ल्याउन पाउँछन् । ल्याएको मूल्य र खोप सेवा दिने शुल्कसहित बढीमा १० प्रतिशत नाफा लिन सक्छन्’, उनले भने । कोभिसिल्ड खोप नेपालमा प्रयोग भइसकेको छ भने कोभ्याक्सिन खोप नेपालमा प्रयोग भएको छैन । आपत्कालीन प्रयोगका लागि विभागले अनुमति दिएको हाे ।

जसले खोप रोक्यो, त्यसैलाई स्वीकृति

भारतले पहिलो चरणमा नेपाललाई १० लाख डोज कोभिसिल्ड खोप उपलब्ध गराएको थियो । लगत्तै सरकारले कोभिसिल्ड खोप नै खरिद गर्ने प्रक्रिया अगाडि बढायो । सरकार र सिरमबीच ४ डलर प्रतिडोजमा २० लाख डोज खोप खरिद गर्ने सहमति भयो । जसअन्तर्गत १० लाख डोज खोप नेपाल आयो । खोपका लागि सरकारले ८० प्रतशित रकम भुक्तानी गरिसकेको थियो ।

रकम भुक्तानी गरे पनि सिरमले बाँकी १० लाख डोज खोप उपलब्ध गराउन आनाकानी गर्‍यो । कारण थियो एजेन्ट । मन्त्रालय स्रोतका अनुसार ती एजेन्ट सुरज वैद्य र विजय दुगड रहेका छन् । वैद्य र दुगड हुकुम डिस्ट्रिब्युटर्स एन्ड लजिस्टिक प्रालिसँग जोडिएका छन् । ‘खरिद ऐनमा ८० प्रतिशत एड्भान्स दिने व्यवस्था थिएन । मन्त्रिपरिषद्ले गाँठो फुकाएपछि पैसा तिरेर २० लाख डोज खरिद गर्ने सहमति भएको हो’, स्वास्थ्य मन्त्रालय स्रोतले भन्यो, ‘१० लाख डोज आएपछि सिरमका एजेन्ट (हुकम)ले हामी ल्याउँछौँ भनेर आए । एजेन्टलाई हामीले ८० प्रतिशत एड्भान्स दिन सकेनौँ ।’

मन्त्रालय स्रोत भन्छ, ‘सरकारले एजेन्टलाई ८० प्रतिशत एड्भान्स नदिँदा खोप ल्याउन ढिलो बनाउने कोसिस गरेको हो । जसले गर्दा बाँकी आउनुपर्ने १० लाख डोज खोप पनि आएन ।'

‘खरिद ऐनमा २० प्रतिशतभन्दा एड्भान्स दिन मिल्दैन । सिरमले डिलर (एजेन्ट)लाई शतप्रतिशत रकम मागेको थियो । नियमअनुसार सरकारले २० प्रतिशत दिँदा एजेन्टले ८० प्रतिशत हाल्नुपर्ने भयो’, स्रोतले भन्यो ‘त्याे रकम नपाएपछि एजेन्टले खोप ल्याउनमा भाँजाे हाले ।’

एजेन्ट र भारतमा बढेको संक्रमणका कारण अहिलेसम्म खोप नआएको मन्त्रालय स्रोत बताउँछ । ‘एजेन्टले ढिला बनाउन भूमिका खेले । पछि भारतमा संक्रमण बढ्यो । आफ्ना नागरिकलाई प्राथमिकतामा राखेकाले अरु देशले खोप पाएनन्,’ स्रोतले भन्यो । एजेन्ट घुसेपछि थप ५० लाख डोज खोप खरिद गर्ने प्रक्रिया रोकिएको हो ।

बंगलादेशले पायो, नेपालले पाएन

सिरमले चाहेको भए १० लाख खोप नेपाललाई उपलब्ध गराउन सक्थ्यो । यही बीचमा बंगलादेशले खोप पाएको छ तर नेपालले नपाउनु आश्चर्य भएको मन्त्रालयका एक अधिकारी बताउँछन् । ‘सिरमका लागि १० लाख दिनु ठूलो कुरा थिएन । नेपालले १० लाख डोज खोप पाएपछि बंगलादेशले अरु खोप सिरमबाट लगेको छ । तर, नेपाललाई दिएन’, स्वास्थ्य मन्त्रालयका ती अधिकारीले भने ।

अब हुकमले खोप ल्याउँछ त ?

बुधबार हुकमले कोभिसिल्ड खोप ल्याउन स्वीकृति पाएकाे छ । तर, के उसले खोप ल्याउला त भन्ने प्रश्न उठेको छ । स्वास्थ्य मन्त्रालय नै हुकमले खोप ल्याउँछ भन्नेमा विश्वस्त छैन । ‘ल्याउन सके राम्रो हो तर गाह्रो छ’, मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. जागेश्वर गौतमले भने, ‘ल्यायो भने खरिद गरेको मूल्यको १० प्रतिशत नाफा राख्न सक्छ ।’

कति खोप आयो ?

पहिलो चरणमा भारतले उपलब्ध गराएको १० लाख डोज, खरिद गरिएको कुल २० लाख डोजमध्ये १० लाख डोज, चीनले उपलब्ध गराएको ८ लाख डोज र कोभ्याक्स सुविधाबाट ३ लाख ४८ हजार डोज खोप आएको छ । कोभ्याक्स सुविधाबाट आउनुपर्ने खोप पनि पूरा आएको छैन । २० प्रतिशत नागरिकका लागि कोभ्याक्स सुविधाबाट खोप आउनुपर्ने हो ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, वैशाख २३, २०७८ १२:४०