लकडाउनले ज्यालादारी मजदुर समस्यामा, भन्छन्- राेगबाट जाेगिए नि भाेकबाट मुस्किल भाे

लकडाउनले ज्यालादारी मजदुर समस्यामा, भन्छन्- राेगबाट जाेगिए नि भाेकबाट मुस्किल भाे

A+ A A-

कोरोना भाइरसको दोस्रो लहर सुरु भएसँगै चितवनमा पनि निषेधाज्ञा लगाइएको छ । सरकारले लगाएको निषेधाज्ञाका कारण दैनिक ज्यालादारीका मजदुर समस्यामा परेका छन् ।

एकातिर रोग लाग्ने डर छ भने अर्कोतिर खान नपाइने हो कि भन्ने चिन्ता । गरिखाने वर्गलाई कोरोना पिरैपिर लिएर आएको मजदुर तथा चोकचोकमा चटपटे व्यापार गर्नेहरू बताउँछन् ।

०००

तारादेवी परियारको जीवन निर्वाहको पेसा हो पानीपुरी/चटपटे व्यापार । निषेधाज्ञा जारी भएसँगै तारादेवीको एउटै चिन्ता छ– के खाने ? कसरी बिहान-बेलुकाको गुजारा टार्ने ? चितवनमा निषेधाज्ञाको अघिल्लो दिन भेटिएकी उनी बेचैन देखिन्थिन् ।

धादिङ घर भएकी तारादेवीको परिवार २०७० सालदेखि नारायणगढमा डेरामा बस्दै आएको छ । परिवारमा एक छोरा, श्रीमान् र उनी छन् । तारादेवी र उनका श्रीमान् मिलेर नारायणी तीरमा चटपटे बेच्छन् ।

अघिल्लो वर्षको लकडाउन अगाडिसम्म चटपटे बेचेरै पनि उनको परिवार आरामसँग चलिरहेको थियो । लकडाउनकै समयमा आमाछोरा नै बिरामी भएपछि ४ लाख ऋण लाग्यो । लामो समयको लकडाउनपछि विस्तारै ऋण तिर्दै गुजारा चलाउँदै थिए । एक्कासि निषेधाज्ञाको खबर सुनेपछि तारादेवीको मन पोलेको छ ।

‘हाम्लाई त बिहान बेलुकाको छाक टार्नै समस्या छ । व्यापार नै बन्द भएपछि त भोकै मर्नुपर्छ’ उनले सुनाइन्, ‘पोहोरको लकडाउमा बिरामी भएर लागेको ऋण तिरेर सकिएको छैन । जसोतसो चल्दै थियो, फेरि कोरोनाको दोस्रो लहर आयो ।’

गाउँमा पनि मजदुरी नै गरेर खानुपरेपछि बरु शहरमै गएर दु:ख गरे केही हुन्छ कि भनेर आएका उनीहरू अहिले दाेधारमा छन् । 'गाउँ फर्केर जाऊँ भने वर्षौंदेखि छाडेको घरमा कसरी फर्किने ? कमाइ खाने जग्गाजमिन छैन । शहरमै बसौँ भने रोग र भोकको चपेटामा दैनिक लड्नुपर्ने स्थिति छ,' तारादेवी भन्छिन्, ‘यो बन्दमा केही ज्यालादारी काम पाए नि गर्न हुन्थ्यो ।'

फेरि सुस्केरा हाल्दै उनी आफ्नै सुरमा भन्छिन्, ‘फेरि यस्तो कोरोनाको डर छ । बन्द छ, के काम पाउनु ? सरकारले राहत नि के देला र खै !’

०००

२०७२ को भूकम्पले घर भत्काएपछि गोरखाकी सीता सापकोटाको गाउँमा बस्न सक्ने स्थिति रहेन । शहरमै सानोतिनो पसल थापौँला, जसोतसो जिविकाे चल्ने ठानेर उनी चितवन झरिन् । चितवनमा उनले फुटपाथमा फलफूल बेच्ने व्यवसाय रोजिन् ।

‘कहिले नगरपालिकाले लखेट्छ, कहिले कोरोनाले । खै अघिल्लो वर्ष नि यस्तै भयो अब त गर्न पाइन्छ कि भनेको मुस्किल पर्‍यो' उनी सुस्केरा हाल्दै भन्दै थिइन्, ‘दुई/चार दिन त जसोतसो खाइएला, अर्को दिनबाट के खाने ? कसो गर्ने ?'

सीतालाई लामो समयसम्म निषेधाज्ञा हुने हो कि भन्ने पिरलो छ । एकातिर रोगबाट ज्यान कसरी जोगाउने भन्ने चिन्ता, अर्कोतर्फ व्यापार भएन भने के खाने भन्ने चिन्ता ।

तारादेवी र सीताजस्ता जो गाउँको विकल्प खोज्दै शहर पसेका छन्, उनीहरू कोरोना महामारीजस्तो विपद्ले जीवन निर्वाहकै लागि लड्नुपरेको स्थिति छ ।

०००

यस्तै कथा बोक्नेमा अर्का छन्, मानबहादुर हमाल । घर जाजरकोट, बस्ने नवलपुर गैंडाकोट । जो अटो रिक्साचालक हुन् । अघिल्लो वर्षको कठिन स्थिति अहिले पनि आउने हो कि भन्ने डर उनमा पनि छ । जीवन निर्वाहका लागि किस्ताबन्दीमा किनेकोे अटो रिक्साको किस्ता चुक्ता गर्न अझै बाँकी छ ।

‘बैंकको किस्ता छ । तीन महिनासम्म तिरेन भने त गाडी नै थुत्दिन्छ । १५ दिनसम्म भए त जसोतसो चल्ला, त्यसपछि त गाह्रो छ,' उनले अघिल्लो वर्षको लकडाउन सम्झिँदै भने, ‘अघिल्लो वर्ष त खानै नपाउने स्थितिसम्म आयो । सुरुसुरुमा त जसोतसो चलियो । पछिपछि धेरै नै गाह्रो पर्‍यो । अघिल्लो वर्षको घरभाडा अहिलेसम्म तिर्न सकिएको छैन ।'

०००

नारायणगढ कमलनगरमा बस्ने ललिता श्रेष्ठको दुःख पनि उस्तै छ । अघिल्लो वर्षको लकडाउन अवधिको पसलको भाडा तिर्न नसकेपछि एक महिनाअघिदेखि फुटपाथमा कपडा बेच्न थालेकी उनी निषेधाज्ञाको खबरसँगै निराश छिन् ।

उनी भन्छिन्, ‘लकडाउन गर्नु पनि ठीकै हो । रोग फैलिन्छ कि भन्ने चिन्ता छ । त्याे भन्दा धेरै भाेककै चिन्ता छ । अर्कोतर्फ खान पर्‍यो, घरभाडा तिर्नैपर्‍यो, सरकारले राहतको केही व्यवस्था गरे नि हुन्थ्यो ।'

निषेधाज्ञाले गर्दा जीविकोपार्जनको स्रोत नै बन्द हुनाले गरीखाने वर्ग आहत बनेका छन् । यस्तो अवस्थामा स्थानीय सरकारले कुनै राहतको योजना नै नबनाई निषेधाज्ञा लगाएकोमा भने उनको गुनासो छ ।

भरतपुर महानगरपालिकाका प्रवक्ता एवम् वडा नं १० का वडाअध्यक्ष अरुण पीडित भण्डारीले रोजगारी गुमाएका गरिखाने वर्गका लागि महानगरले कुनै राहतको व्यवस्था गर्न नसक्ने र त्यसका लागि कुनै योजना पनि नभएको स्पष्ट पारे । उनले भने, ‘राहातको योजना हामीसँग अहिले छैन र हामी राहत बाँड्न पनि सक्दैनौँ ।’

प्रकाशित मिति: मंगलबार, वैशाख २१, २०७८ ०८:४१