'भारी नबोकी खान पुग्दैन, हामीलाई मे दिवस मनाउँदै हिँड्‌ने फुर्सद छैन'

A+ A A-

मोरङकी संगिता चौधरी प्रत्येक बिहान हतारमा हुन्छिन् । खाना खानासाथ काममा जाने चटारोले उनलाई छोपिसकेको हुन्छ ।

'खाना खाएर जहिले ८ बजे काम गर्ने ठाँउमा पुग्नुपर्छ,' संगिता भन्छिन्, 'हामी जस्तो तल्लो वर्गका श्रमिक मे दिवस मनाएर बस्न भ्याउँदैनौँ ।'

पाँच वर्षअघि माओवादी कार्यकर्ता हुँदा पार्टीको काममा दौडधूप गरेको अझै सम्झना संगितालाई । ‘श्रीमान् फर्निचरमा काम गर्नुहुन्छ । तीन जना बच्चा दुई जनाको कमाइले पढाउँदैछौँ,’ उनले भनिन्, ‘पार्टीको आन्दोलनमा कति हिडियो । अन्तिममा सडकमै आएर काम गर्नुपर्छ । भारी नबोकी खान पुग्दैन ।’

तत्लो वर्गका श्रमिकले भाषण सुन्नबाहेक केही नपाउने भएपछि संगिताले यस्ता दिवसको चासो राख्न छाडिन् । उनी निर्माण क्षेत्रमा काम गर्छिन् । पुतलीसडकमा मजदुरी गरेर दैनिक १२ सय कमाउने गरेको उनले बताइन् ।

०००

काठमाडौंस्थित घट्टेकुलो क्षेत्रको सडक निर्माणमा काम गर्ने गोरखाका दीपेन्द्र कार्कीले पनि मे दिवसका बारेमा आफूलाई जानकारी नभएको बताए । गत वर्षको लकडाउन र यस वर्षको निषेधाज्ञाले पनि उनको मजदुरीमा खासै असर गरेको छैन ।

‘एक दिन दिवसमा रमाइलो गरेर के गर्नु ? छाक टार्न काम गर्नैपर्छ । एकतिर कोरोना भाइरसका कारण काम पाइँदैन । अर्कोतिर परिवार कसरी पाल्ने भन्ने चिन्ता छ,’ कार्कीले भने, ‘भोलिदेखि भारी नबोकी, कोदालो नचलाई चुलो बल्दैन । मजदुर दिवस मनाउने भन्दै हिँड्न थाल्यो भने एक दिनको कमाइ पनि जान्छ ।’

सडक, घर निर्माणमा सिमेन्ट मिस्त्रीको काम गर्ने कार्की दिनको १५ सय कमाई हुने गरेको बताउँछन् ।

०००

कोरोनाका कारण कतिबेला रोजगारी गुम्ने हो भन्ने चिन्ताले सताएको छ धादिङकी सरिता तामाङलाई । त्यसैले मे दिवसभन्दा काम नै प्यारो छ उनलाई ।

आफूले घर निर्माणका क्षेत्रमा काम गर्न थालेको ५ वर्ष भइसकेको बताउँछिन् सरिता । श्रीमानले छाडेपछि मजदुरी गरेर दुई छोरीको पालनपोषण गर्छिन् उनी ।

‘घर बनाउने ठाउँमा काम गरेको पाँच वर्ष भयो । अहिलेसम्म मे दिवस मनाएको छैन । हामीजस्ता काम गर्ने मजदुरले किन मनाउनुपर्‍यो यो दिवस,' सरिता भन्छिन्, ‘आजसम्म त बल छ, काम गरिरहेको छु । भोलि के हुन्छ, थाहा छैन । काम नगरी छाक टार्न मुस्किल हुन्छ । हामी जस्तालाई सरकारले पनि हेर्दैन ।'

चुनावका बेला नेताले दिएको आस्वासन उनले अझै बिर्सिएकी छैनन् । 'मजदुरका लागि पनि काम गर्छौँ भन्थे, अहिले केही गरेजस्तो लाग्दैन,' उनले भनिन् ।

बालुवा, इटाँ र भारी बोकेर पालिएको छ सरिताको परिवार । मे दिवस र कोरोना भनेर लुक्न थाल्यो भने यो काम पनि गुम्ने चिन्ता छ उनलाई ।

०००

विभिन्न निकायले महत्वका साथ यो दिवसको प्रचार गरे पनि वास्तविक मजदुरलाई भने त्यसले खासै असर पारेको देखिँदैन । काठमाडौँ उपत्यकाका विभिन्न स्थानमा भेटिएका अधिकांश मजदुरहरू भन्छन्- किन मनाउनुपर्‍यो मे दिवस ? के गर्छ यसले ? हामीलाई यस्ता दिवस मनाउँदै हिँड्ने फुर्सद छैन ।

हरेक मजदुरलाई सामाजिक सुरक्षा कोषको दायरामा ल्याउने भन्दै सरकारले दिवस मनाइरहँदा कतिपय मजदुर भने यसबारेमा अनभिज्ञ छन् ।

श्रमिकलाई कोरोना भाइरसको भन्दा ठूलो चिन्ता रोजगारीको छ । उनिहरू निषेधाज्ञामा पनि काम गरिरहेका छन् । सरकारी र निजी गरी देशभर करिब ७५ लाखभन्दा बढी श्रमिक रहेको अनुमान छ । त्यसमध्ये २० लाखभन्दा धेरै ज्यालादरी मजदुरहरू छन् ।

मे दिवसमा विकसित देशले श्रमिकका सेवा सुविधा परिमार्जन र वृद्धि गर्ने गरेका छन् । तर, नेपालमा मे दिवस मनाइए पनि मजदुरका लागि त्यस्ता सेवा सुविधामा वास्ता हुँदैन । विगतदेखि नै श्रमिकमैत्रीभन्दा पनि राजनीतिक दल केन्द्रित हुने गरेकाले वास्तविक मजदुर यो दिवसप्रति उत्साही छैनन् ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, वैशाख १८, २०७८ १३:२३