स्थलगत : धनगढीमा नियन्त्रणबाहिर जाँदै कोरोना संक्रमण, चिकित्सक भन्छन्– अवस्था जटिल भइसक्यो

स्थलगत : धनगढीमा नियन्त्रणबाहिर जाँदै कोरोना संक्रमण, चिकित्सक भन्छन्– अवस्था जटिल भइसक्यो

A+ A A-

कैलालीको धनगढीस्थित ४५ शय्याको कोरोना अस्थायी अस्पताल भवनको वरिपरि अक्सिजनका सिलिन्डर ठड्याइएका छन् । भित्र रहेका कोरोना संक्रमितको ज्यान जोगाउने एक मात्र उपाय हो अक्सिजन ।

अक्सिजनको भरमा बाँचिरहेका श्रीमान्‌को कुरुवा बनेर कोभिड अस्पतालमा खटिएकी छिन् कल्पना चौधरी । घोडाडोघी नगरपालिका- १२ की कल्पनाका श्रीमान्‌लाई डाक्टरले आईसीयूमा राख्नुपर्छ भनिसकेका छन् । ‘यहाँ आईसीयू खाली छैन भन्या छन्,’ उनले भनिन्, ‘नेपालगञ्ज, महेन्द्रनगरमा पनि खाली छैन रे ।’

आईसीयूमा राख्नुपर्ने उनका श्रीमान्‌को उपचार नर्मल वार्डमा अक्सिजनको भरमा भइरहेको छ । ‘उठ्न, बस्न सक्दैनन्,’ श्रीमान्‌को अवस्था सुनाउँदै कल्पनाले भनिन्, ‘खाली हुनेबित्तिकै राख्छौँ भन्या छन् ।’ कल्पनाका श्रीमान्‌लाई आईसीयूमा राख्नुपर्छ भनेको तीन दिनअगाडि नै हो ।

कल्पना आफैँ पनि कोरोना संक्रमित हुन् । उनी आफैँलाई पनि बेला-बेला अक्सिजनको सहारा चाहिन्छ । कोरोना अस्पतालमा श्रीमान्‌सँग बसेकै कारण उनी पनि संक्रमित भइन् । अस्पतालमा बेला-बेलामा अक्सिजन अभाव भइरहन्छ । त्यसपछि उनी दौडिँदै बाहिर आएर सुरक्षा गार्डलाई भनेर अक्सिजनको सिलिन्डर फेर्न लगाउँछिन् ।श्रीमान्‌को मुखमा अक्सिजन जोडिएपछि बल्ल उनी राहतको लामो श्वास फेर्छिन् ।

अस्पतालमा संक्रमित आफन्तसँगै सुत्न र बस्न बाध्य छन् कुरुवा । कैलाली जानकी गाउँपालिकाका ६० वर्षीय गंगाराम रिमाल संक्रमित श्रीमतीको कुरुवा भएर बसेका छन् ।

स्वास्थ्यकर्मीहरू पीपीई लगाएर छिर्ने ठाउँमा उनी एउटा सामान्य मास्कको भरमा बसेका छन् । ‘डर मानिकन क्या अर्नु, अब लसपस भइसक्यो,’ अस्पतालको झ्यालमा उभिँदै उनले भने, ‘परिवार बचाउनै पर्‍यो ।’

अवस्था कस्तोसम्म छ भने संक्रमितको सम्पर्कमा आएका उनी औषधि र खानेकुरा किन्न बजारसम्म जानुपर्छ । ‘अर्को मान्छे छैन, अस्पतालमा सबै चीज दिँदैनन्,’ उनले भने । संक्रमित श्रीमतीसँगै अस्पतालभित्र बसे पनि उनले अझै कोरोना जाँच गराएका छैनन् ।

धनगढीस्थित अस्थायी कोरोना अस्पतालमा संक्रमितसँगै बस्ने गंगाराम एक्ला होइनन् । अधिकांश बिरामीका कुरुवा संक्रमितसँगै बस्न बाध्य छन् । अस्पतालका प्रवक्ता दिलीप श्रेष्ठका अनुसार धनगढीमा १३ वर्षदेखि ५० वर्ष उमेर समूहका मानिसमा अत्यधिक संक्रमण देखिएको छ । कोरोना समुदायस्तरमै फैलिसकेको छ । सेती अञ्चल अस्पतालमा कोरोना संक्रमितका लागि छुट्याइएका पाँचवटा भेन्टिलेटर, १० वटा आईसीयू र ४५ वटा सामान्य बेड सबै संक्रमितले भरिएका छन् ।

स्वास्थ्यकर्मी भन्छन्- हामी थाकिसक्यौँ

आईसीयू वार्डमा डा. निराजन शर्मा पौड्याल एउटा एक्सरे नियाल्दै छन् । बारम्बार आइरहने फोन उठाउँदै उनी बेड खाली नभएको बताइरहेका छन् । कोभिड वार्ड सम्हालिरहेका उनी यतिखेर सेती अस्पतालको आईसीयू वार्डमा छन् ।

कोभिड वार्ड, आईसीयू, सामान्य वार्ड र आकस्मिक कक्ष सबैतिर उनी नै दौडिनुपर्छ । ‘सबै स्टाफ नै कोभिड वार्डमा छन् । इमरजेन्सी, वार्ड, आईसीयू पनि तिनै स्टाफले धान्नुपरिरहेको छ,’ उनले भने ।

एक्सरे नियाल्दै उनले भने, ‘पहिलेको भेरियन्टले फोक्सोको एउटा भाग त्यो पनि बीचमा मात्र असर गर्थ्यो । तर, अहिलेको भेरियन्टले दुवै साइडको फोक्सोको तल्लो भागमा आक्रमण गर्छ ।’ जसका कारण अधिकांश संक्रमितलाई अक्सिजन चाहिन्छ ।

निराश हुँदै उनले भने, ‘मैले नै हिम्मत हारेँ भने मेरो टिम डराउँछ । तर, तपाईं पत्याउनुहोस्, धनगढीमा कोरोना संक्रमण नियन्त्रणबाहिर गइसक्यो । अवस्था झन् जटिल हुँदै छ । ’

कोभिड वार्डभन्दा बाहिर सामान्य वार्डमा राखिएका अधिकांश बिरामीमा पनि कोरोना देखिएको उनी दाबी गर्छन् । ‘सामान्य वार्डमा राखिएका पनि अधिकांश संक्रमित छन्,’ उनी भन्छन्, ‘उनीहरूलाई पोजिटिभ देखाएको छैन । तर, एक्सरे र सीटी स्क्यान हेर्दा अधिकांशको फोक्सो एउटै प्रकृतिले ड्यामेज भएको देखिन्छ ।’

जतिसक्दो छिटो थप भेन्टिलेटर, आईसीयू र जनशक्ति उपलब्ध नभए अवस्था नियन्त्रणबाहिर जाने चेतावनी दिन्छन् डा. निराजन ।

‘कोरोनाका लागि ४५ वटा बेड छन् यहाँ । सुदूरपश्चिमका नौवटा जिल्लाको रेफरल सेन्टर हो यो । यति थोरै जनशक्ति र पूर्वाधारले त धान्नै सक्दैन,’ उनले भने ।

अवस्था कति जटिल भइसकेको छ भने अस्पतालको आफ्नै प्लान्टबाट उत्पादित अक्सिजनले नधानेर अक्सिन खरिद गर्नुपरिरहेको छ । एक दिनमा ४७ किलोका ७४ वटा अक्सिजन सिलिन्डर उत्पादन अस्पतालकै प्लान्टबाट हुन्छ । तर, त्यतिले नपुगेर थप १ सयजति अक्सिजन सिलिन्डर दैनिक खरिद गर्नुपरिरहेको छ ।

गत वर्ष माघमा कोरोना संक्रमितको संख्या घट्न थालेपछि कोरोनाका लागि भनेर राखिएका जनशक्ति पनि अन्यत्र पठाइएपछि अहिले धान्न नसकिएको बताउँछन् अस्पतालका प्रवक्ता श्रेष्ठ । उनले भने, ‘सीमित जनशक्तिले यता अस्पताल र उता कोभिड अस्पताल पनि धान्नुपर्दा अहिले त हामी अस्तब्यस्त छौँ ।’

दैनिक ५० जनाभन्दा बढी संक्रमितलाई बेड छैन भन्दै फर्काउनुपरेको बताउँछन् डा. निराजन । ‘आईसीयू कतिखेर खाली होला र आफ्नो मान्छे राखौँला भनेर कुरिरहेका छन्,’ डा. निराजन भन्छन्, ‘यही हिसाबले हो भने त धान्न सकिँदैन ।’

अहिले अस्थायी कोरोना अस्पतालसँगै ५० बेडको अर्को अस्पताल पनि निर्माण सुरु भएको छ । तर, त्यो अस्पताल तयार हुन कम्तीमा पनि एक महिना समय लाग्नेछ ।

क्वारेन्टाइन र आइसोलेसनको अभावमा लक्षण नदेखिएका तर, संक्रमण पुष्टि भएकाहरूलाई होम आइसोलेसनमा बस्न भनिएको छ । त्यसरी होम आइसोलेसनमा राखिएकाहरूबाट नै समुदायमा कोरोना संक्रमण फैलिरहेको बताउँछन् डा. निराजन ।

‘भित्रभित्रै महामारीले ठूलो रूप लिइसक्यो । क्वारेन्टाइनमा राख्नुपर्ने संक्रमितहरू गाउँ-गाउँ डुलिरहेका छन्,’ उनले भने, ‘यस्तै हो भने हाम्रो अवस्था पनि दिल्ली र नेपालगञ्जको जस्तो हुन्छ ।’

एकातिर जनशक्ति अभाव छ । अर्कोतिर भएका जनशक्तिले गत वर्ष नै सरकारले घोषणा गरेको जोखिम भत्ता अझै पाएका छैनन् । ‘भएका जनशक्ति पनि कामको चापले डिमोटिभेटेड होलान्‌जस्तो भइसक्यो,’ डा. निराजनले भने ।

अस्पतालमा अन्य रोगको उपचार गर्न आएका बिरामीहरूलाई जाँच गर्दा पनि कोरोना संक्रमण देखिन थालेको छ । अवस्था यस्तै रह्यो भने सम्पूर्ण अस्पताललाई नै कोभिड अस्पतालमा बदल्नुपर्ने अवस्था आउन सक्छ । कोभिड वार्डमा भर्ना भएकी कञ्चनपुर झलारीकी ६० वर्षीया नन्दा लावड अरु नै रोगको उपचार गराउन आएकी थिइन् । तर, उनमा कोरोना संक्रमण देखियो ।

घरबाट बाहिर ननिस्केको मानिसमा पनि संक्रमण देखिँदा कोरोना समुदायस्तरमै फैलिइसकेको बताउँछन् डा. निराजन ।

तस्वीरहरू : सागर चन्द/शिलापत्र

प्रकाशित मिति: सोमबार, वैशाख १३, २०७८ ११:५५