भारतीय नागरिकका पीडा : विदेश जान विदेशकै भूमिमा लाइन

A+ A A-

लैनचौरस्थित भारतीय दूतावास छिर्ने पर्खाइमा छन् निजामुद्धिन शेख । बिहान १० बजेदेखि बाहिर लाइनमा उभिएका ५८ वर्षे शेखले अपरान्ह ४ बजिसक्दा पनि दूतावासमा प्रवेश पाएका छैनन् ।

कोरोनाको कारण देखाउँदै ३ फेब्रुअरी २०२१ मा साउदी अरेबियाले भारतसहित अन्य १९ देशसँगको हवाई सम्बन्ध बिच्छेद गर्‍यो । आफ्नै भूमिबाट उडान बन्द भएपछि शेखजस्ता थुप्रै भारतीय नागरिक नेपालको बाटो भएर साउदी अरेबिया पुग्न नेपाल आइरहेका छन् ।

शेख १५ दिनअघि मात्र दिल्ली हुँदै नेपाल छिरेका हुन् । ३२ वर्षदेखि साउदीमा सवारीचालकको काम गरिरहेका शेख पहिलो पटक तेस्रो मुलुकको बाटो हुँदै साउदी जान लागेका हुन् । पासपोर्टले आँखामा परेको घाम छेक्दै शेखले भने, ‘पहली दफा नेपाल से जा रहा हुँ ।’

नेपाल छिरेसँगै १४ दिन उनी होटलमा क्वारेन्टाइनमा बसे । १६ अप्रिलका लागि टिकट लिएका उनले जसरी पनि आजै भारतीय दूतावासबाट ‘नो अब्जेक्सन लेटर’ लिनुपर्नेछ ।

तर, आजै आफ्नो पालो आउनेमा उनलाई शंका छ । चिन्तित हुँदै उनी भन्छन्, ‘पालो आउँछ कि आउँदैन थाहा छैन । आज पालो आएन भने मेरो भोलिको उडान छुट्छ । मेरो हालत साह्रै खराब हुने भो ।’

गुजरातका शेख आफूसँग भएको पैसा पनि सकिन लागेको बताउँछन् । ‘पैसाको समस्या भइरहेको छ,’ होटलकै चप्पल लगाएर आएका उनी भन्छन्, ‘अब घर पनि कसरी जानु ? पैसा छैन ।’

साउदी अरेबियाले सन् २०२० मा पनि भारतसँगको उडानमा प्रतिबन्ध लगाएको थियो । दूतावासबाट नो अब्जेक्सन लेटर लिएर आउनेहरूलाई उडान गर्न दिन भारतीय दूतावासले अनुरोध गरेसँगै दुबईलगायतका देशमा रोकिएका भारतीय नागरिक पनि नेपाल आएर साउदी अरेबिया जाने लाइनमा छन् ।

भारत बिहारका समसुल हक साउदी जानका लागि दुबई पुगेका थिए । तर, त्यहाँबाट पनि साउदी छिर्न नदिएपछि उनी नेपाल फर्किए । साउदीमा कार्पेन्टरको काम गर्ने ५२ वर्षीय हक आफूलाई कम्पनीले छिटो आइज भनेर ताकेता गरिरहेको सुनाउँछन् । तर, दुबई र नेपाल ओहोरदोहर गर्दा गर्दै आफूसँगै पैसा रित्तिइसकेको बताउँदै उनी भन्छन्, ‘यस्तो दःख जीवनमा पहिलोचोटी हुँदै छ । सबै पैसा टिकटमा सकियो ।’

हकले सुनाएअनुसार बिहारमा उनको नौ जनाको परिवार छ । परिवारमा आम्दानी गर्ने उनी एक्ला हुन् । उनकै खर्चमा नौ जनाको परिवार चल्छ । बहराइन, मलेसियालगायतका देशबाट पनि भारतीय नागरिक साउदी गइरहेको उनले सुनाए ।

तर, ती देशमा जानका लागि भिसा लगाउनुपर्ने हुन्छ । नेपाल आउनका लागि भारतीयले भिसा लगाउनुपर्दैन् । त्यसैले धेरै भारतीयले खाडी मुलुक जान नेपाली बाटो छानेका छन् ।

अध्यागमन विभागको तथ्यांकअनुसार पछिल्ला १२ दिनमा मात्र करिब १७ सय भारतीय नागरिक नेपालको विमानस्थल हुँदै साउदी अरब उडे । जबकि तीन महिनाअघि साउदी उड्ने भारतीय एक जना मात्र थिए ।

भारतको केरला, बिहार, उत्तर प्रदेश, महाराष्ट्र लगायतका क्षेत्रबाट आएकाहरू दूतावासअगाडि लाइनमा बसेका छन् । दुई दिनअगाडि त प्रहरीले भीड नियन्त्रण गर्न धरपकड नै गर्नुपरेको थियो । राजस्थानका आसिफ खान भन्छन्, ‘कोभिडका कारण साउदीले उडान रोक्यो । तर, यो भीड देख्दा त यहीँबाट कोभिड लाग्लाजस्तो छ ।’

लाइनमा उभिएका अधिकांश भारतीय नागरिक नेपाल आउँदा पीसीआर जाँच गरेर आएको बताउँछन् । नेपाल आएर पनि १४ दिन क्वारेन्टाइनमा बसेको दाबी गर्छन् । ग्लोबल मिडिया इन्साइटका अनुसार साउदी अरेबियामा १५ लाखभन्दा बढी भारतीय नागरिक काम गर्छन् ।

भारत सरकारले आफ्ना नागरिकको रोजगारीका लागि उपयुक्त प्रबन्ध नगरेको गुनासो गर्छन्, सम्साद अली । केरला राज्यका अली आफ्ना प्रधानमन्त्री नरेन्द्र दामोदर दास मोदीसँग गुनासो गर्दै भन्छन्, ‘अरे, वो तो सिर्फ बात करते हैँ, कभि मनकी बात तो कभि विकासकी बात । हमारी बात तो कोही नही करता ।’ (मोदीजी त खाली कुरा मात्र गर्छन् । कहिले मनको कहिले विकासको कुरा । तर, हाम्रो कुरा त गर्दैनन् ।)

‘मनकी बात’ भारतीय प्रधानमन्त्री मोदीले नागरिकसँग संवाद गर्ने एक कार्यक्रमको नाम हो । ३० वर्षे अली २० दिनअगाडि नेपाल आएका थिए । २० दिनपछि बल्ल दूतावासको गेटनजिक पुगेका उनी आफूले आजै ‘नो अब्जेक्सन लेटर’ पाउनेमा विश्वस्त छन् ।

लाइनमै उभिएर भए पनि १३ अप्रिलबाट सुरु भएको रमजानको रोजा पालना गरिरहेका छन् मोहम्मद असगर । बिहानैदेखि लाइनमा बसेका उनले रोजा (रमजान व्रत) तोड्नुपर्ला भनेर हातमा पानीको बोतल, पाउरोटी बोकेका छन् । सर्टको खल्तीमा पासपोर्ट छ ।

उनी पनि दुबईबाट नेपाल आएका हुन् । साउदीमा मेकानिकको काम गर्ने उनी आफूलाई एजेन्ट (म्यानपावर कम्पनी) ले धोका दिएको गुनासो गर्छन् । ‘एजेन्टले मलाई धोका दियो,’ उनले सुनाए, ‘टिकटको पैसा लियो तर टिकट दिएन ।’

आफू ठगिएको बताउने असगरले भारतमा रहेको परिवारलाई भनेर ऋण निकाल्न लगाएर टिकट किनेको सुनाए । ‘अहिले मैले ३५ हजार पर्ने टिकट ६५ हजारमा किन्नुपर्‍यो,’ उनी सुनाउँछन्, ‘होटलमा नि पैसा दिनुपर्छ । हामीलाई कोरोनाले डुबाइदिहाल्यो ।’

भारतमा अहिले दैनिक २ लाख मानिस कोरोना संक्रमित भइरहेका छन् । भारतका कतिपय राज्यमा त कर्फ्यु पनि लगाइएको छ । तीव्र गतिमा संक्रमण बढिरहँदा भारतीय नागरिकले नेपालको बाटो भएर यात्रा गर्ने अनुमति दिँदा नेपालमा पनि संक्रमणको जोखिम बढ्न सक्ने विज्ञहरू चिन्ता गरिरहेका छन् ।

नेपालको बाटो हुँदै साउदी अरब र अन्य खाडी मुलुक जाने पर्खाइमा रहेका अधिकांश भारतीय कमजोर आर्थिक अवस्थाका हुन् ।

अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चारमाध्यमका अनुसार गत वर्ष भारतमा भएको लकडाउन सबैभन्दा कठोर र लामो थियो । जसका कारण सबैभन्दा मारमा मजदुर परेका थिए ।

दूतावासबाट ‘नो अब्जेक्सन लेटर’ लिने लाइनमा उभिएका बाबु अली घरमा खानै मुस्किल भएपछि नेपालको बाटो भएर साउदी जान लागेको सुनाउँछन् । भारतमा भएको लकडाउनकै बीचमा राजस्थानस्थित आफ्नो घर आएका उनले भने, ‘म साउदी गइनँ भने घरका सारा मानिस भोकले मर्छन् ।’ उनको घरमा आठ जना छन् ।

गत फेब्रुअरीमा साउदीले भारतबाट हुने उडान बन्द गरेपछि दैनिक नेपाली बाटो भएर साउदी जाने भारतीयको संख्या बढ्दो छ ।

तस्वीर: सुशील श्रेष्ठ

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, वैशाख ३, २०७८ ०७:१५