के हुँदै छ सेफ्टी पिन अपरेसन ?

A+ A A-

विनिता चौधरी काठमाडौंमा हरेक दिन सार्वजनिक यातायातमार्फत यात्रा गर्छिन् । कैलालीबाट कामको सिलसिलामा काठमाडौं आएकी विनितालाई सार्वजनिक यातायातभित्रको भीडभाड, असुरक्षा, र दुर्व्यवहारले दिक्क बनाउँछ ।

विनिता भन्छिन्, ‘सार्वजनिक यातायातमा हिँड्नै मन लाग्दैन । तर, नहिँडी पनि सुखै छैन ।’ विनितालाई प्रहरीले सञ्चालन गरेको सेफ्टी पिन अपरेसनबारे ज्ञान नहुँदा उनले गुनासो गर्न पनि सकेकी छैनन् ।

काठमाडौंकै रश्मि न्यौपानेको पनि उस्तै दुखेसो छ । सार्वजनिक यातायातमा रश्मिले पनि असुरक्षा र दुर्व्यवहार भोगेकी छन् । प्रहरीको अभियानबारे रश्मिलाई जानकारी छ । तर पनि उनी सार्वजनिक यातायातमा असुरक्षित महसुस गर्छिन् ।

सार्वजनिक यातायातमा यात्रा गर्ने अधिकांश महिलाले विनिता र रश्मिले र्झै समस्या भोगिरहेकै हुन्छन् । सार्वजनिक सवारीमा कोचिएरै यात्रा गर्दा शरीर र सामानको सुरक्षा हुँदैन ।

बसमा कोचिएर उभिँदा युवतीलाई घचेट्ने, छुन खोज्ने, संवेदनशील अंगमा नियालिरहनेजस्ता गतिविधि गरिन्छ । तर, बेइज्जत हुने डरले युवतीहरु प्रतिकारमा नउत्रिने महानगरीय प्रहरी कार्यालय रानीपोखरीका प्रवक्ता श्यामलाल ज्ञवाली बताउँछन् ।

सार्वजनिक यातायातमा महिलामाथि हुने यौनहिंसा र दुर्व्यवहार न्यूनीकरण गर्न प्रहरीले गत वर्षको पुसमा ‘सेफ्टी पिन स्ट्रिङ अपरेसन’ सुरु गर्यो । डेढ वर्षदेखि प्रहरीले यस्तो अभियान सञ्चालन गरे पनि सार्वजनिक यातायातमा त्यस्ता क्रियाकलाप हुँदै आएका छन् । प्रहरीले यस अवधिमा केही सफलता हात पारेको छ । अभियानका कारण त्यस्ता क्रियाकलापमा कमी आएको ज्ञवाली बताउँछन् ।

सार्वजनिक सवारीसाधनभित्र महिला यात्रुमाथि यौन दुर्व्यवहार हुने गरेको गुनासो बढ्न थालेपछि प्रहरीले अभियान सञ्चालन गरेको हो ।

कति परे कारबाहीमा ?

सेफ्टी पिन अपरेसनअन्तर्गत २ सय ४ जना कारबाहीमा परेका छन् । अश्लील हर्कत गर्ने ४६, शारीरिक यौनजन्य दुर्व्यवहार गर्ने ३३, अश्लील गालीगलौज गर्ने १२, पाकेटमार ६९ र अन्य ४४ जना कारबाहीमा परेका हुन् । कारबाहीमा पर्नेमा १४ वर्ष देखि ४५ वर्ष उमेर समूहका किशोर तथा पुरुष छन् ।

कहाँ खटिन्छन् प्रहरी ?

उपत्यकाभित्र चल्ने सार्वजनिक यातायातमाका सादा पोसाकमा प्रहरी खटिएका हुन्छन् । प्रहरीका अनुसार बालाजु बसपार्क, रत्कपार्क, कलंकी, गौशाला, कोटेश्वर क्षेत्रमा सादा पोसाकका प्रहरी बढी खटाइएको छ ।

‘सबै सार्वजनिक सवारीमा प्रहरीको टोली राख्न सम्भव छैन । एउटा सार्वजनिक साधनभित्र सादा पोसामा एक महिला प्रहरी र दुई पुरुष प्रहरी परिचालन गरेका छौं । यो क्रम अझै जारी रहनेछ,’ ज्ञवालीले भने । यसरी खटिएका प्रहरी कर्मचारीको विभिन्न समयमा रुट परिवर्तत हुने उनको भनाइ छ ।

उजुरी दिन मान्दैनन् पीडित

सार्वजनिक सावरीसाधनमा आफूमाथि भएको हिंसाबारे पीडितले उजुरी दिन नमान्ने प्रहरीको भनाइ छ । दुर्व्यवहारमा परेकाहरु प्रहरीमा उजुरी गर्न जाँदा आफू सार्वजनिक भइने र आफ्नो बेइज्जत हुने डरले उजुरी दिन नआउने ज्ञवालीले बताए ।

त्यस्तै, प्रहरीले दुर्व्यवहार गर्नेलाई पक्राउ गरे पनि पीडित सम्पर्कमा नआउँदा कारबाही गर्न असहज हुने ज्ञवालीको भनाइ छ ।

कसरी बच्ने ?

चालक, सहचालक तथा यात्रुलाई सार्वजनिक सवारीसाधनमा यौनजन्य भएमा तत्काल नेपाल प्रहरीको हटलाइन १०० नम्बरमा जानकारी गराउनुपर्ने ज्ञवाली बताउँछन् । सार्वजनिक यातायातमा यात्रा गर्दा आफू असुरक्षित रहेको महसुस भएमा अन्य यात्रुसँग सेयर गर्नुपर्ने ज्ञवाली बताउँछन् ।

सामान्य खालका यौनहिंसा सहने बानीले बिस्तार गम्भीर प्रकृतिका यौनहिंसा पनि लुकाएर स्वयं पीडितले नै पीडकलाई उन्मुक्ति दिँदै जाने आदत विकास हुनाले प्रहरीको अभियान सफलसमेत नहुने ज्ञवालीको भनाइ छ ।

ज्ञवाली भन्छन्, ‘अझै पनि अधिकांश सर्वसाधारण महिलालाई सामान्य खालका यौनहिंसा भनेको के हो ? सामान्य खालका यौनहिंसा कसरी हुने गर्छन् ? सामान्य खालका यौनहिंसा को कोबाट, कस्तो अवस्थामा हुने गर्छन् भन्ने नै थाहा नभएकाले महिलाहरू सामान्य खालका यौनहिंसाबाट पीडित भइरहेका छन् । त्यसैले यस्ता विषयमा सचेतना जगाउनु आवश्यक छ ।’

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, जेठ ३, २०७६ ०४:१७