मिहिनेत गरेर बुनेको गुन्द्रीले बजार पाउनै छाड्यो

A+ A A-

धनगढी उपमहानगरपालिका- ६, जालीमा बस्ने ४५ वर्षीया तुल्सीदेवी सार्की गुन्द्री बुन्नेर बेच्ने काम गर्ने गर्छिन् । जालीमा रहेको शिवनगरमा करिब ५५ घरधुरी दलित परिवार प्राय: सबै गुन्द्री बुन्ने काम गर्छन् । सार्की समुदायका उनीहरूको मौलिक सीप भनेको गुन्द्री बुन्नु हो । तुल्सीदेवीले आफ्नो घर खर्च गुन्द्री बुनेरै चलाउने गरेको बताउँछिन् ।

पछिल्लो समय गुन्द्रीले बजार नपाउँदा समस्या भएको तुल्सीदेवीको गुनासो छ । दिनभरमा चार/पाँचवटासम्म गुन्द्री बिक्री भएमा मिहिनेतअनुसारको कमाइ हुने उनी बताउँछिन् । कहिले दिनभर घुम्दा एउटा पनि बिक्री नहुने गरेको उनको भनाइ छ ।

उनका अनुसार गुन्द्री बुन्नका लागि कच्चा पदार्थकाे रूपमा पटेरो (एक प्रकारको घाँस)को आवश्यक पर्छ । पटेरालाई सुकाएपछि मात्रै त्यो गुन्द्री बुन्नका लागि तयार हुन्छ ।

'पटेरो पाउन त्यति सजिलो छैन । केही दिन जंगलमै बसेर मात्रै पटेरो ल्याउन सकिन्छ । सबै जना समूहमा पटेरो काट्न जान्छन्,' तुल्सीदेवीले सुनाइन्, 'पटेरो पानी जम्ने ठाउँ नदीको छेउछाउमा हुने हुँदा यो बर्खामा नभई हिउँदमा काट्न जानुपर्छ ।'

पटेरोका गुन्द्रीको व्यापार करिब छ महिनासम्म गर्न सकिने उनी बताउँछिन् । कात्तिकदेखि सुरु गर्न सकिने यसको व्यापार चैतसम्म गर्न सकिन्छ । पटेरोको पैसा तिरेर जंगलबाट ल्याउने गरेको उनले बताइन् । जंगलबाट काटेर ल्याएको पटेरोलाई करिब एक हप्तासम्म सुकायो भने त्यो गुन्द्री बुन्न तयार हुने उनले बताइन् ।

आफूहरूको उत्पादनले बजार नपाएपछि समस्या भएको उनको भनाइ छ । मिहिनेत गरेअनुसार बिक्री नहुँदा घर खर्च चलाउन समस्या हुने गरेको तुल्सीदेवी बताउँछिन् । भन्छिन्, ‘दिनभर घुम्दा पनि गुन्द्री बिक्री नहुँदा घर खर्च चलाउन समस्या हुन्छ ।’

शिवनगरमा धेरैका घरमा युवा कमाउन भारतमा छन् भने अलि उमेर पुगेका पुरुषहरू अरूको खेतमा अधिया गर्ने गर्दछन् । यहाँका अधिकांश महिला भने गुन्द्री बुनेर घर खर्च जुटाउने गर्छन् ।

तुल्सीदेवीजस्तै सुनिता सार्कीले पनि विगत लामो समयदेखि नै गुन्द्री बुन्दै आएकी छन् । उनको पनि गुनासो तुल्सीदेवीको जस्तै छ । ‘गुन्द्री बेच्न दिनभर हिँडेपछि मात्रै एक/दुईवटा बिक्री हुन्छ । मिहिनेत धेरै भए पनि गुन्द्रीले बजार नपाउँदा समस्या भइरहेको छ ।'

उनले गाउँघरमै १५० देखि २ सय रुपैयाँसम्ममा बिक्री गर्ने गुन्द्री टाढा बजारसम्म पुर्‍याइयो भने २ सयदेखि ३ सय रुपैयाँसम्ममा बिक्री हुने गरेको बताइन् । उनीहरू गुन्द्री बिक्री गर्न कैलालीका विभिन्न क्षेत्रमा हिँडेरै जाने गर्छन् ।

‘अरु कुनै सीप छैन, धेरै पढेलेखेको पनि छैन । पुर्खाले यही काम गर्दै आएकाले आफूले पनि अहिले यही काम गर्छु,' सुनिताले भनिन्, 'व्यापार व्यवसाय गर्नलाई पुँजी पनि छैन ।' मौलिक सीपको बजारीकरण नभएपछि आफूहरू समस्यामा परेको उनीहरूको गुनासो छ ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, फागुन २९, २०७७ ११:०९