खोपले ज्येष्ठ नागरिकमा ल्याएको उत्साह

A+ A A-

२३ फागुन । आइतबार । मध्य दिन । निजामती कर्मचारी (सिभिल) अस्पतालको प्राङ्गण ज्येष्ठ नागरिकले भरिभराउ थियो । कोही ह्विलचियर, कोही लौरो टेक्दै त कोही सन्तानको सहारामा आएका देखिन्थे । उनीहरू सबै ६५ वर्षमाथिका थिए ।

झट्ट हेर्दा उनीहरू भोट हाल्न लामवद्ध लागेझैँ देखिन्थ्यो । तर, यो कुनै मतदान केन्द्र थिएन । थियो त कोरोना भाइरसविरुद्ध खोप लगाउने ‘खोप केन्द्र’ ।

'बायाँ पाखुरा रेडी पारेर आउनुहोला !'

'पाखुरा खुकुलो पार्नुहोस् है !'

'केही पनि हुँदैन, नडराउनू !'

प्राङ्गणमै बनाइएको अस्थाई कोठाभित्रबाट स्वयंसेविकाहरूले थप ऊर्जा दिइरहेका थिए । बाहिर ज्येष्ठ नागरिक आफ्नो पालोको प्रतीक्षामा थिए ।

खोप लगाउन उनीहरू आतुर र उत्साहित देखिन्थे । कति त कोरोना महामारीपछि पहिलो पटक घरबाट बाहिर निस्किएका रहेछन् । बाहिर निस्कन पाएकोमा थप उत्साहित थिए । सिभिल अस्पालको प्राङ्गण आइतबार हेर्न लायक देखिन्थ्यो ।

०००

शिरमा ढाकाटोपी । कालो स्टकोट । सेतो दौरा सुरुवाल । चिटिक्क परेर ह्विलचियरमा आएका कोटेश्वरका ८६ वर्षीय कमलबहादुर पौडेलको खोप लगाउने पालो आयो । उनले बायाँ पाखुरा अगाडि सार्दै गर्दा, ‘स्वयंसेविकाले भनिन्, बुबा ! नडराउनु है, केही हुँदैन ।’ उनको अनुहार भने अलि खुम्चिएको थियो ।

‘डर लाग्यो बुबा ?’, हामीले उनलाई सोध्यौँ ।

‘डराएर के गर्नु ? यो त राम्रो कुरा हो नि । त्यसैले लगाउन आएको । मलाई सबै थाहा थियो । अब कोरोनाको डर छैन’, मुस्कुराउँदै उनले जवाफ फर्काए ।

छोरा उत्तमको साथमा उनी खोप केन्द्रमा आएका थिए । कोरोना महामारीपछि उनी घरबाट निस्किएका पनि रहेनछन् ।

‘लकडाउन भएपछि घरबाट निस्कन दिएका थिएनौँ’, छोरा उत्तमले भने, ‘सबैलाई माया गर्ने, अँगालो हाल्ने बुबाको बानी छ । मास्क पनि खोल्ने । खोप लगाएपछि मात्र घरबाट निस्कनुपर्छ भनेर सम्झाएर राखेका थियौँ । अब त सुरक्षित महसुस भएको छ ।’

०००

शान्तिनगरबाट आएकी ८१ वर्षीया नन्दकली सुवेदीले यो उमेरमा खोप लगाउनुपर्ला भनेर सोचेकी पनि थिइनन् । परिवारको साथमा आएकी उनी भन्छिन्, ‘अलिकति चसक्क भयो । अरु सुई लगाएजस्तै रहेछ । कोही पनि डराउनु पर्दैन । महामारीबाट जोखिनु पर्‍यो नि । सबैले सतर्कता अपनाउनुपर्छ । खोप लगाउनुपर्छ ।’

स्वेयंसेविकाले दिएको सन्देशभन्दा कम थिएन नन्दकलीको सन्देश ।

०००

पुरानो बानेश्वरका ७१ वर्षीय महेन्द्र केसी खोप लगाएर आराम गरेर बसेका थिए । खोप लगाएपछि १५ मिनेट ज्येष्ठ नागरिकलाई आराम गर्ने व्यवस्था मिलाइएको थियो । महेन्द्र एक्लै आएका थिएनन् । खोप लगाउन श्रीमतीलाई पनि सँगै ल्याएका रहेछन् ।

‘हामी दुवै जनाले लगायौँ । आफैँ आएका हौँ । कसैले ल्याएको होइन । राम्रो कुरामा राम्रो हुन्छ । आफूमा आत्मविश्वास हुनुपर्‍यो’, उनको आत्मविश्वासले जोकोहीलाई पनि लोभ्याउँथ्यो ।

दोस्रो अभियान सुरु, २० दिन सञ्चालन

दोस्रो चरणको खोप अभियान आइतरबारदेखि सुरु भएको हो । प्रधानमन्त्री केपी ओलीले त्रिवि शिक्षण अस्पतालमा खोप लगाएर अभियानको सुरु गरेका थिए । खोप लगाएपछि प्रधानमन्त्री ओलीले ढुक्क भएर खोप लगाउन सबैलाई आग्रह पनि गरे । ‘मैले भ्याक्सिन लगाएँ । अहिले कुनै कम्प्लिकेसन छैन’, उनले भने, ‘सबैले खोप लगाएर खोप अभियानलाई सफल पारौँ ।’

दोस्रो चरणमा १६ लाखले खोप लगाउने सरकारको अनुमान छ । जसका लागि ६ हजार खोप केन्द्र तोकिएको छ । हिमाली जिल्लामा ५५ वर्ष र अन्य जिल्लामा ६५ वर्षमाथिकालाई खोप लगाइनेछ । खोप अभियानमा १५ हजार स्वास्थ्यकर्मीलाई खटाइएको छ । दोस्रो चरणको अभियान २० दिन सञ्चालन हुने छ ।

‘पहिलो १० दिनमा ६५ वर्षमाथिका र त्यसपछिका १० दिन ५५ वर्षदेखि ६४ वर्ष उमेर समूहलाई खोप दिइनेछ’, स्वास्थ्य मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. जागेश्वर गौतमले भने, ‘आफूलाई पायक पर्ने स्थानबाट खोप लिन आग्रह गर्दछु ।’

७१ प्रतिशत प्रभावकारी

अक्सफोर्ड युनिभर्सिटी र औषधि उत्पादक कम्पनी आस्ट्राजेनेकाले संयुक्त रूपमा विकसित गरेको ‘कोभिसिल्ड’ खोप ७१ प्रतिशत प्रभावकारी रहेको विभिन्न अध्ययन अनुसन्धानले देखाएको छ । यो खोप ५७ देशमा प्रयोग भइरहेको छ । यो खोपको मात्रा ० दशमलव ५ एमएल बायाँ पाखुरामा लगाइन्छ । पहिलो डोज लगाएको आठ हप्तापछि दोस्रो मात्रा लगाइन्छ । पहिलो मात्रा जुन खोप लगाइएको छ, दोस्रो मात्रा पनि त्यही खोप लगाउनुपर्छ । यो खोपलाई २ देखि ८ डिग्री सेल्सिएसमा भण्डारण गरिन्छ ।

कसले लगाउन मिल्छ ?

दीर्घ रोग जस्तै : मुटु मस्तिस्क, फोक्सो, मिर्गौला र क्यान्सर रोग भएका ।
पहिला कोभिड–१९ संक्रमण भएका व्यक्ति ।
रोग प्रतीरक्षा कमी वा एचआईभी भएका ।
रोग प्रतिरोधात्मक औषधि सेवन गरिरहेका बिरामीहरू तर यस्ता बिरामीहरूमा तुलनात्मक रूपमा कम इम्युनिटी अर्थात् प्रतीरक्षा शक्ति प्रदान गर्न सक्छ ।
बालबालिकालाई स्तनपान गराइरहेका आमाहरूले पनि यो खोप लगाउन मिल्छ ।

कसले लगाउन मिल्दैन ?

१८ वर्षमुनिका बालबालिका
गर्भवती महिला
यो खोपको पहिलो मात्रापछि गम्भीर एलर्जी भएमा ।

ज्येष्ठ नागरिकले ध्यान दिनुपर्ने कुरा के हो ?

ज्येष्ठ नागरिकमा उमेरका कारण अरु रोग पनि हुन सक्छ । कोरोनाविरुद्धको खोपले अहिलेसम्म ज्येष्ठ नागरिकलाई असर नगरेको विज्ञहरूले बताएका छन् । ‘अन्य देशमा ज्येष्ठ नागरिकलाई यो खप प्रयोग गरिएको छ । अहिलेसम्म कुनै असर देखिएको छैन’, जनस्वास्थ्यविद् डा. केदार बरालले भने, ‘उमेरका कारण अन्य समस्या हुन सक्छ । यो प्राकृतिक कुरा हो । खोप लगाउँदा केही फरक पर्दैन । खोप सुरक्षित छ ।’

सामान्य ज्वरो आउने, जिउ दुख्ने र थकाइ लाग्न सक्ने भएकाले नआत्तिन उनको सुझाव छ । ‘सामान्य लक्षण देखिन सक्छ । त्यो ठूलो होइन । खोप केन्द्रमै डाक्टर पनि राखिएको छ । समस्या देखिए तत्काल उपचार गर्न सकिन्छ । ज्येष्ठ नागरिकलाई आधा घण्टा केन्द्रमै आराम गराउनुपर्छ’, उनले भने, ‘औषधि पनि केन्द्रमै हुन्छ । डराउनुपर्ने अत्तिनुपर्ने अवस्था छैन ।’

खोप आउनेक्रम जारी

पहिलो चरणको खोप अभियान गत १४ माघमा सुरु भएको थियो । पहिलो चरणमा ४ लाख २९ हजारले खोप लगाएका थिए । स्वास्थ्यकर्मी, सफाइकर्मी, सुरक्षाकर्मी, एम्बुलेन्स र शवबाहन चालक, पत्रकार, कर्मचारीलगायत फ्रन्टलाइनरले खोप लगाएका थिए । पहिलो चरणको खोप अभियानका लागि भारतले १० लाख डोज कोभिसिल्ड खोप उपलब्ध गराएको थियो ।

दोस्रो चरणको खोप अभियानका लागि सरकारले २० लाख डोज खोप खरिद गरेको हो । जसअन्तर्गत अहिले १० लाख डोज खोप नेपाल आइपुगेको छ । त्यही खोप ज्येष्ठ नागरिकलाई लगाउन सुरु गरिएको हो । बाँकी १० लाख डोज खोप छिट्टै ल्याउने स्वास्थ्य मन्त्रालयले जनाएको छ ।

कोभ्याक्स कार्यक्रमबाट पनि नेपालमा खोप आउँदै छ । उक्त कार्यक्रमअन्तर्गत पहिलो चरणमा आइतबार ३ लाख ४८ हजार डोज नेपाल आइपुगेको छ । नेपालले २० प्रतिशत नागरिकलाई पुग्ने खोप विश्व स्वास्थ्य संगठनमार्फत प्राप्त गर्नेछ ।