पथरैया नदीमा तटबन्ध निर्माण अघि बढ्यो

A+ A A-

रानी जमरा कुलरिया सिँचाइ आयोजनाको प्रभाव क्षेत्रमा पर्ने पथरैया नदीमा तटबन्ध निर्माणको कार्य अघि बढेको छ । सिँचाइ आयोजनाले पथरैया नदीको दुवै किनारमा तटबन्ध निर्माण कार्य अघि बढाएको हो ।

सो नदीमा टीकापुर नगरपालिकातर्फका किनारमा यसअघि नै तटबन्ध निर्माण गरिएकोमा यस वर्ष भजनी नगरपालिकातर्फको किनारमा तटबन्ध निर्माण कार्य अघि बढेको हो । ६ करोड ४७ लाख ५० हजार रुपैयाँको लागतमा भजनी नगरपालिका– ८ काढाढिकमा तटबन्ध निर्माण भइरहेको छ । आयोजनाले दिएको जानकारीअनुसार १४ किलोमिटरमा थप तटबन्ध निर्माणका लागि ५६ करोड रुपैयाँको ठेक्का भइसकेको छ ।

‘४४ किलोमिटर लामो पथरैया नदीमा तटबन्ध गर्न बाँकी रहेको १४ किलोमिटरमा काम अगाडि बढाउन ठेक्का भइसकेको छ,’ आयोजना प्रमुख विदुर श्रेष्ठले भने, ‘त्यति काम भएमा पथरैयामा सबैतिर तटबन्ध लगभग पूरा हुनेछ ।’

पथरैयामा आएको बाढीले आसपासका बस्ती डुबानमा पर्ने गरेका छन् । खेतीयोग्य जमीन कटान हुँदै आएको छ । स्थानीयलाई सास्ती छ । कटान नियन्त्रण गरी खेतीयोग्य जमीन बचाउँन आयोजनाले तटबन्ध निर्माण गरिरहेको श्रेष्ठले बताए ।

उनका अनुसार काढाढिकतर्फ निर्माण भइरहेको तटबन्धको भौतिक प्रगति ८० प्रतिशत पुगेको छ । निर्माणको समयावधि वैशाख २२ सम्म छ । काढाढिकमा निर्माणाधीन तटबन्धको लम्बाई ३५८ मिटर छ । काढाढिकको पारीपट्टी टीकापुर नगरपालिका–७ बैदीतर्फ गतवर्ष ४२८ मिटर लामो तटबन्ध निर्माण भएको थियो ।

टीकापुर नगरपालिकाको कालाकुण्डामा पनि तटबन्ध निर्माणको काम भइरहेको छ । कालाकुण्डामा निर्माणाधीन तटबन्धको लम्बाई ८५० मिटर छ । कालाकुण्डा र काँढाढिकमा एउटै ठेक्कामा काम भइरहेको आयोजनाले जनाएको छ ।

हरेक वर्ष बढी तथा डुबानका कारण समस्या हुने गरेको भजनी नगरपालिकाको जनकपुर, दैलेखी टोल, भर्थान टोल, छछरहुवा पनि हो । सो क्षेत्रमा तटबन्ध निर्माणका लागि यस वर्ष ५६ करोड रुपैयाँको ठेक्का भएको छ । यो क्षेत्रमा तटबन्ध निर्माणको समायवधि तीन वर्ष छ ।

पथरैया नदीमा यसअघि टीकापुरतर्फ मात्र तटबन्ध निर्माण भएकामा भजनी नगरपालिकाका स्थानीय असन्तुष्ट थिए । एकातर्फमात्रै तटबन्ध निर्माण गरिँदा भजनीतिर क्षति हुने गरेको स्थानीयले बताउँदै आएका छन् । गत वर्षामा भजनीतिर बढी क्षति हुनुको कारण पनि एकतर्फी तटबन्ध रहेको उनीहरुको आरोप थियो ।

अहिले भने भजनीका स्थानीयको असन्तुष्टि सम्बोधन गर्ने गरी तटबन्ध निर्माण अघि बढाइएको छ । तटबन्ध निर्माणले कटान नियन्त्रणमा सहयोग पुग्ने तथा बस्ती र खेतीयोग्य जमीन जोगिने डल्फिन जलचर तथा जैविक विविधता संरक्षण केन्द्रका महासचिव जयप्रसाद ढुङ्गानाले बताए ।

जलचरमैत्री तटबन्ध निर्माण हुँदै

पथरैयामा वर्षामा डल्फिन खेल्छन् । विश्वमै दुर्लभ जलप्राणी डल्फिन आउने भएकाले पथरैयामा जलचरमैत्री तटबन्ध निर्माण भइरहेको छ ।

डल्फिनलाई असर नपुग्ने गरी ढुङ्गा र कंक्रिटबाट तटबन्ध निर्माण गरिएको आयोजना प्रमुख श्रेष्ठले बताए । ‘तार जालीले डल्फिनलाई असर गर्ने भएकाले हामीले जलचरमैत्री तटबन्ध निर्माण गरिरहेका छौँ,’ उनले भने, ‘ढुङ्गा र कंक्रिटमात्रै प्रयोग गरिएको छ ।’

डल्फिन जलचर तथा जैविक विविधता संरक्षण केन्द्रका अध्यक्ष भोजराज ढुङ्गानाले जलचरमैत्री तटबन्ध निर्माण गरिएकाले डल्फिनलाई असर नपार्ने बताए । ‘तारजाली भए डल्फिन त्यसमा अड्केर मर्ने वा घाइते हुने सम्भावना रहन्छ,’ उनले भने, ‘तर, ढुङ्गा र कंक्रिट प्रयोग गरेर बनाइएको तटबन्धले जलचरलाई असर गर्दैन ।’

जलचरमैत्री तटबन्ध निर्माण भइरहेको काँढाढिक क्षेत्रमा नजिकैबाट डल्फिन अवलोकन गर्न सकिन्छ । पथरैया नदी र गैरीखोलाको दोभान, पथरैया र काँढा नदीको संगम स्थानमा वर्षाभरि डल्फिन खेल्ने गर्दछन् ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, फागुन १९, २०७७ १३:३०