के हो उर्लाबारी 'हत्याकाण्ड' ? प्रहरीमाथि नै बारम्बार प्रश्न किन ?

A+ A A-

प्रहरीमाथि आमनागरिकले सधैँ उठाउने प्रश्न हो– गम्भीर र जघन्य अपराधमा समेत 'प्रहरी मेराे साथी' भइदिँदैन । लापर्बाही गर्छ । पीडित परिवारमैत्री व्यवहार हुँदैन । बरू उल्टै पीडा थप्छ ।

यस्तो प्रश्नले थिलथिलो पारेको प्रहरीको आचरण सुधारका लागि २८ भदौमा प्रहरी महानिरीक्षक (आईजीपी) शैलेश थापा क्षत्रीले प्रहरी कर्मचारीका लागि आचारसंहिता जारी गरे ।

आचारसंहितामा लेखिएकाे छ, ‘प्रहरी कर्मचारीले नागरिकको जीउधनको सुरक्षा, सार्वजनिक सम्पत्तिको रक्षा, अपराध नियन्त्रण एवं प्रहरी कर्मचारीको आचरण र व्यवहारमा समयानुकूल सुधार गर्ने । प्रहरी कर्मचारीले ड्युटी गर्दा तथा सेवा प्रवाह गर्दा विनम्रताका साथ सभ्य र शिष्ट बोलीचालीको प्रयोग गरी यथासम्भव शीघ्र, सहज र जवाफदेही ढङ्गबाट सेवा प्रदान गर्ने फरक क्षमता भएका व्यक्तिहरू, ज्येष्ठ नागरिक तथा बालबालिकाहरूलाई प्राथमिकतामा राखी सेवा प्रवाह गर्ने ।’

संगठनभित्र आचारसंहिताकाे मतलब देखिन्न । बरू प्रहरीमाथि उही प्रकृतिको लाग्ने आरोप भने अझै रोकिएको छैन । केही महिनाअघि मोरङको उर्लाबारीमा भएको एउटा घटनाले प्रहरीलाई त्यही दबाब दिएको छ ।

प्रहरीले पीडित परिवारलाई विश्वस्त पार्न नसकेको र घटनामा लापर्बाही गरेको भन्दै इलाका प्रहरी कार्यालय उर्लाबारीस्थित प्रहरी कार्यालयमा अहिले पीडित परिवारले दैनिक धर्ना दिन थालेका छन् ।

पीडित परिवारकी सदस्य सदीक्षा बाँस्तोलाले इलाका प्रहरी कार्यालय उर्लाबारीका प्रमुख प्रहरी निरीक्षक उद्धव पोखरेलमाथि आरोप लगाउँदै गरेको लाइभ भिडियो यतिखेर सामाजिक सञ्जाल फेसबुकमा भाइरल नै भएको छ ।

प्रहरी निरीक्षककै कार्यकक्षबाट खिचेको उक्त भिडियोमा पीडित सदीक्षा बाँस्तोलाले प्रहरी निरीक्षक उद्धव पोखरेलले आफ्ना मृतक दाजुको घटनासम्बन्धमा नक्कली मिसिल तयार गरेर हत्यामा संलग्नलाई छोडेको आरोप लगाएकी छन् ।

भिडियो भाइरल र प्रहरी कार्यालयलाई स्थानीयले दैनिक घेराउ हुन थालेपछि आइतबार जिल्ला प्रहरी कार्यालय मोरङले छानबिन समिति नै बनाएको छ ।

प्रहरी नायब उपरीक्षक (डीएसपी) मानबहादुर राई नेतृत्वको समितिले सो घटनाबारे छानबिन थालेको छ ।

के थियो उर्लाबारी घटना ?

५ पुुसमा मोरङ उर्लाबारी नगरपालिका–५ का ३१ वर्षीय प्रवीण बाँस्तोलाको मृत्यु भयो । ४ पुसमा साथीको घर जान्छु भनेर गएका उनी ५ गते मृत फेला परे । प्रहरीका अनुसार ४ गतेको साँझ साथीको घर जान्छु भनेका प्रवीण साथीको घर नगई उर्लाबारीकै सौरभी होटल पुगेका थिए ।

त्यहाँ उनले साथीहरू दीपेश पौडेल, मेरमान दर्जी, राजेश रणपहेँली र सुदीप परियारलाई भेटे । भेटपछि उनीहरू पाँचै जनाले राति १० बजेसम्म होटलमा मदिरा पिए । मदिरा पिएपछि घर फर्किन नसकेका प्रवीणलाई चार जना साथी मिलेर आफूहरू भाडामा बस्दै आएको उर्लाबारीकै रमेश गिरीको घरमा लगे ।

त्यस राति सँगै सुतेका उनीहरूमध्ये बिहान उठ्दा प्रवीण अचेत थिए । उनलाई चार जना साथी मिलेर गोदावरी अस्पताल पुर्‍याए । तर, अस्पतालका चिकित्सकले मृत्त घोषणा गरिदिए । प्रवीणको मृत्युको खबर उनका परिवारले भाेलिपल्ट ५ गते बिहान ११ बजे थाहा पाए ।

परिवारले प्रवीणको मृत्यु नभएर हत्या आशंका गर्दै प्रवीणका साथी होटल सञ्चालक र घरधनीसहित छ जना विरुद्ध जाहेरी दिए । प्रहरीले छ जनालाई नै पक्राउ गरी हिरासत लियो । मृतकको शव पोष्टमार्टमका र भिसेरा परीक्षणका लागि बीपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान पठायो ।

प्रहरीले २५ दिन थुनामा राखेर छ जनामाथि अनुसन्धान गर्‍यो र प्रतिवेदन २ माघमा जिल्ला सरकारी वकिलको कार्यालयमा पेस गरे ।

जिल्ला सरकारी वकिलको कार्यालयले पर्याप्त प्रमाण नभएको भन्दै छ जनाविरुद्धको अनुसन्धान प्रतिवेदन अभियोजन गर्न इन्कार गर्‍यो । उनीहरू रिहा भए ।

त्यो बेलासम्म प्रवीणको पोस्टमार्टम र भिसेराको रिपोर्ट आएको थिएन । त्यसको चार दिनपछि ७ माघमा बीपी प्रतिष्ठानबाट भिसेराको फरेन्सिक रिपोर्ट आयो । रिपोर्टले अक्सिजनबाट वञ्चित भएका कारण मृत्यु भएको देखायो । फरेन्सिक रिपोर्ट आएपछि प्रहरीले दोस्रो पटक सरकारी वकिलको कार्यालयमा १२ माघमा अनुसन्धान प्रतिवेदन बुझायो ।

दोस्रो पटक पनि सरकारी वकिलले छ जनामाथि मुद्दा चलाउनुपर्ने आधार नरहेको निष्कर्ष निकाल्यो । त्यो कुरा प्रवीणको परिवारलाई मान्य नभएको प्रहरीको भनाइ छ ।

मृतकका परिवारले प्रहरीमाथि अनावश्यक आरोप लगाएको इलाका प्रहरी कार्यालय प्रमुख प्रहरी निरीक्षक उद्धव पोखरेलले बताए । याद रहाेस्, प्रवीणको मृत्युको अनुसन्धान पोखरेलले नै गरेका थिए ।

‘हामीले पीडित परिवारलाई पटक–पटक घटनाको यथार्थ बतायौँ । तर, कहिल्यै पनि कन्भिन्स हुनु भएन । हामीले कुनै कमजोरी गरेका छैनौँ । अझ पीडित परिवारले जे–जे भने, त्यसरी नै अनुुन्धान गरेका छौँ । जे गर्दा पनि प्रहरीलाई मात्रै दोष लगाउने काम भयो,’ प्रहरी निरीक्षक पोखरेल भन्छन, ‘ल एक छिनलाई मानौँ, हामीले अनुसन्धान राम्रो गरेनौँ रे । तर, प्रवीणको मृत्युबारे अस्पतालले दिएको पोस्टमार्टम रिपोर्ट त मान्नु पर्‍याे नि ।’

सुरुमा प्रवीणकाे परिवारले प्रवीणको शवको बाहिरी शरीरमा कुनै चोटपटक नदेखेपछि विष खुवाएको आरोप लगाएको उनको भनाइ छ । उनीहरूकै आरोपअनुसार प्रवीणको भिसेरा परीक्षण गराएको र विष सेवनबाट मृत्यु भएको नदेखिएको पोखरेलले बताए ।

उनी भन्छन, ‘अस्पतालको रिपोर्टले अक्सिजन नपुगेको कारणले मृत्यु भएकाे देखाउँछ । उनीहरू कहिले विष सेवन गराएर हत्या गरे भनेर आउनुहुन्छ, कहिले घाँटी थिचेर हत्या गरे भन्नुहुन्छ । हामीले पोस्टमार्टम रिपोर्ट हेर्ने कि उहाँहरूले भनेको मान्ने ? प्रश्न यो हो ।’

प्रवीणकी बहिनी सदीक्षा बाँस्तोलाले भने प्रहरीले आफ्ना दाजुको अनुसन्धानमा लापर्बाही गरेको बताएकी छन् । उनले आइतबार फेसबुक लाइभ गर्दै आफ्नाे दाइ प्रवीणलाई योजनावद्ध तरिकाले मारिएको र प्रहरीले अनुसन्धान राम्रोसँग नगरेको आरोप लगाएकी छन् ।

प्रहरीले तयार गरेको मिसिलमा समावेश गरिएको मृतकको तस्वीरसमेत नक्कली राखेको आरोप उनको छ । तर, मिसिलमा प्रवीणको फोटो नक्कली राख्नुपर्ने कुनै कारण नरहेको र त्यो मिसिल अझै सरकारी कार्यालयमा रहेकाे र हेर्न सकिने प्रहरी निरीक्षक पोखरेलले बताए ।

‘हामीलाई फोटो नक्कली राख्यो भन्ने आरोप लगाउनुभयो । त्यो हामी किन गर्छौं ? प्रवीणको ठाउँमा अर्को मान्छेको फाेटाे किन राख्नु ? यदि त्यस्तो देखिए जुनसुकै कारबाही भोग्न तयार छौँ,’ निरीक्षक पोखरेलले भने ।

त्योबाहेक प्रवीणका परिवारले प्रवीणको मृत्युसम्बन्धी जानकारीसमेत प्रहरीले राम्रोसँग नगराएको र शव अस्पताल पुर्‍याइएपछि मात्रै परिवारले थाहा पाएको गुनासो गरेका छन् ।

प्रहरीले प्रवीणको मृत्युबारे सत्यतथ्य बाहिर ल्याउन माग गर्दै नाराजुुलुस गर्न थालेका छन् ।

जघन्य अपराधमा किन उठ्छ प्रहरीमाथि बारम्बार प्रश्न ?

प्रवीणको मृत्युबारे प्रहरीमाथि लागेको आरोपजस्तै यसअघि कञ्चनपुरकी निर्मला पन्तको बलात्कार र हत्या घटनामा पनि लागेको थियो ।

प्रहरीले सुरुमै घटनाको गम्भीर अनुसन्धान नगरेको र लापर्बाही गरेको आरोपपछि स्थानीयले प्रहरीविरुद्ध प्रदर्शन नै चर्काएका थिए । जसका कारण निर्मला हत्या प्रकरण पूरै गिजोलिन पुग्यो । ११ साउन २०७५ मा बलात्कारपछि हत्या गरिएकी निर्मलाकाे परिवारले अझै न्याय पाएकाे छैनन् ।

पूर्वअतिरिक्त महानिरीक्षक (एआईजी) राजेन्द्रसिंह भण्डारीका अनुसार प्रहरीमाथि आरोप लाग्नु सरकारलाई नै चुनौती भएको बताउँछन् ।

‘अहिले जघन्य अपराधका घटनामा प्रहरीमाथि लगाउने आरोप मात्रै होइन, अन्य कैयौँ घटनामाथि पनि जनताले विश्वास गर्दैनन्, आन्दोलन नै गर्छन्, त्यो सरकारकै चुनौती हो,’ भण्डारी थप्छन्, ‘प्रहरीकै हकमा भने पीडित परिवारको रेस्पोन्स प्रहरीले समयमै नगर्दा पीडित आक्रोशित हुने पनि गर्छन् । यदि त्यस्तो घटनामा पूरै प्रहरी संगठनलाई दोषी देखाउनुभन्दा सम्बन्धित प्रहरी अफिसरले गल्ती गरे माथिल्लो तहले एक्सन लिनु जरुरी हुन्छ ।’

पछिल्लो समय नागरिबाट प्रहरीमाथि अनावश्यक आरोप लाग्ने गरेको पनि उनले बताए ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, फागुन ११, २०७७ १८:१९