आन्दोलनकारीका खुट्टामा जुत्ता किन छैनन् ?

A+ A A-

प्रधानमन्त्री केपी ओलीले हठातमा संसद् विघटन गरेपछि देशमा संवैधानिक संकट र राजनीतिक अस्थिरता पैदा भएको छ । लगभग सबैजसो प्रतिपक्षी दलहरू संसद् विघटनको विरोधमा सडकमा छन् ।

अनौठो पक्ष के छ भने विपक्षी दलहरूले जस्तै ठूला प्रदर्शन सत्ता पक्षले पनि गरेको छ । प्रचण्ड समूहले माघ २८ र ओली समूहले माघ २३ गते काठमाडौंमा प्रदर्शन आयोजना गरेका थिए । ती प्रदर्शनमा दशौं हजार सर्वसाधारण सहभागी गराइएका छन् । दुवै समूहले देशव्यापी प्रदर्शन गरेका छन् ।

ओली र प्रचण्डको सभामा एउटा समानता थियो : अधिकांश आन्दोलनकारीका खुट्टामा जुत्ता थिएनन् । हेर्दा सामान्य लागेपनि यो जनताको जीवनसँग जोडिएको निकै गम्भीर विषय हो । अधिकांश सहभागीले एकसरो लुगा लगाएका थिए । माघको जाडोमा एकसरो लुगा र चप्पल मात्रै थिए । यति धेरै जाडोमा पनि आन्दोलनमा सहभागी जनसमूहको खुट्टामा किन जुत्ता थिएनन् ?

दुवै समूहको सभामा ६० कटेका हजारौं वृद्ध आमाहरू पनि थिए । ती आमाहरूले एकसरो धोती लगाएका थिए । त्यही धोती टाउकोमा पनि बेरेका थिए । सामान्यतया तराईमा धोतीको एउटा टुप्पो टाउकोमा पनि बेर्ने चलन हुन्छ । उनीहरूले न्यानो स्वीटर लगाएका थिएनन् ।

जुलुसमा सहभागी आन्दोलनकारीका खुट्टामा जुत्ता किन थिएनन् र यो जाडोमा किन एकसरो लुगामा मात्रै आएका थिए भन्ने कुरामा बहस नगर्ने हो भने जनताले लडेर ल्याएको लोकतन्त्र सधैंभरी उच्च राजनीतिक जात, उच्च नेतृत्वमा मात्रै सीमित रहनेछ । आन्दोलनबाट ओलीको असंवैधानिक कदम परास्त भए पनि जनताको जीवनमाथि सयौं वर्षदेखि भइरहेको प्रतिगमन त्यहीँ रहनेछ । फेरि अर्काे कुनै आन्दोलनमा गरिब जनतालालई त्यसरी नै सडकमा नारा लगाउनको लागि हाजिर गराइनेछ ।

केपी शर्मा ओली अहिले सत्तामा छन् । सत्ताधारी दलहरूले गरिब जनताको दुरुपयोग गर्नु निकै पीडादायी कुरा हो । गरिब जनता आफ्नो मुक्तिका लागि सडकमा आउनुपर्छ । असंवैधानिक कदम चाल्नेहरूको सत्ता जोगाइदिन होइन ।

आन्दोलनमा आउनुपर्ने वर्ग

ओलीको समृद्धिवाला सभा र प्रचण्डको प्रतिगमनविरुद्धवाला सभामा किन गरिब वर्गका जनताको अधिक सहभागिता छ ? यसबारेमा केही विश्लेषण गर्नुपर्ने आवश्यकता छ । ओलीले चप्पल लगाएका जनता बोलाएर समृद्धिको नारा बाँडिरहेका छन् । तिनले हरेक भाषणमा रेल, पानीजहाज र समृद्धिको सपना बाँडिरहेका छन् । गरिब जनताले त्यो रेल चढ्ने पैसा कसरी प्राप्त गर्नेछन् ? अहिले जुलुसमा आउन बस चढ्ने पैसा त राज्यसत्ताको दोहन गर्ने समूहले तिरेको छ । यो दुई दिनको मात्रै यात्रा हो । जनताको बाँकी जीवन सञ्चालन गर्ने आधार के हुन् ? राज्यले तिनको जीवनस्तर सुधार्न के कार्यक्रम लागू गरेको छ भन्ने कुरामा ओली आफ्नो भाषण अवधिभर मौन थिए ।

ओलीले भनेको समृद्धि मुट्ठीभर नेता र तिनका वरिपरि घुम्ने वर्गका लागि मात्रै ल्याउन खोजिएको हो कि सबै जनतालाई आउँछ ? यो प्रश्नको जवाफ पनि ओलीले दिएनन् । उनले समृद्धिका बतासे कुरा गरेर सहभागीलाई फिर्ता पठाए । ओलीले जुन समृद्धिका कुरा गरिरहेका छन्, ती फोस्रा योजनामा परिणत भएका छन् । त्यसबारेमा देशमा कुनै कार्यक्रम लागू गरिएको छैन । कोभिडका कारण रोजगारी गुमाएका मजदुरलाई पुनर्स्थापित गरिएको छैन । एकअर्काका विरुद्ध ठूलो स्वरले बोलेका ओली र प्रचण्ड त्यसबारेमा मौन रहे ।

जुलुसमा आउन नि:शुल्क चढेको बसबाट घर फर्किएपछि आफ्नो कामका लागि बस चढ्ने पैसा कसले दिन्छ ? भाषणमा आउने भनिएको रेल कहिले आउँछ र चढ्ने पैसा कसले तिरिदिन्छ ? निश्चित रुपमा जुलुसमा ल्याएको समूहले तिर्दैन । ओलीले घरघरमै ल्याइदिने भनेको ग्याँस किन्ने पैसा तिनीहरूलाई कसले दिन्छ ? यस्ता र अन्य दर्जनौं प्रश्नमा देशको सत्ता राजनीतिले कहिल्यै छलफल गरेर योजना कार्यान्वयनमा ल्याएको छैन ।

ओलीको समृद्धिका गफ धेरै सतही छन् । ती गफले नागरिकलाई रोजगारीको सिर्जना गर्दैन । नागरिकले आम्दानी गर्ने कुनै बाटो छैन । दैनिक हजारौं युवाहरू विदेशिएका छन् । ओली र प्रचण्ड समूहको जुलुसमा आएको त्यही वर्ग थियो, जसले २०४६ सालमा पनि चप्पल लगाएको थियो, २०६३ सालमा पनि चप्पल नै लगाएको थियो र २०७७ मा पनि चप्पल नै लगाएको छ । यो देश र जनताका लागि निकै पीडादायी वास्तविकता हो । जनताको यो पीडामा नेकपा विभाजन नहुँदा पनि कहिल्यै छलफल भएको थिएन ।

चप्पल लगाएर सडकमा आएको गरिब वर्गले तीस वर्षसम्म किन जुत्ता पनि लगाउन पाएन ? यो प्रश्न ओली र दाहाललाई सोध्ने गरी त्यो वर्गको चेतना जागृत गरिएको छैन । जतिबेला जनताले आफ्नो खुट्टामा किन जुत्ता छैनन् भन्ने प्रश्न सत्ताधारी दलका प्रमुखहरूलाई सोध्नेछन्, त्यतिबेला यिनीहरूको स्वर्गको तख्ता पल्टिने छ । अहिले खाली खुट्टामा जुलुसमा आइरहेको जनसमूहले सत्ताको लुटको स्वर्ग जोगाइदिएको छ ।

लाज लाग्नुपर्थ्यो ओली र प्रचण्डलाई

प्रधानमन्त्री केपी ओली र प्रचण्ड दुवै समूहको प्रदर्शनमा चप्पल मात्रै लगाएका हजारौंको सहभागिता थियो । मुलुकको प्रधानमन्त्रीले यिनीहरूले किन जुत्ता लगाएका छैनन् भनेर आश्चर्य मानिरहेका होलान् । चप्पल लगाएका जनता सडकमा आउनु जनताका लागि होइन, प्रधानमन्त्री र प्रचण्डलाई लाज लाग्नुपर्ने विषय हो । आलोपालो सत्ता चलाएका उनीहरूले कति गरिबलाई गरिबीको रेखाभन्दा माथि उठाए ? यिनीहरूले यसको स्वेतपत्र जारी गर्न सक्ने अवस्थामा छैनन् । सत्ताका लागि मात्रै लडिरहँदा जनताको जीवन कहिल्यै छलफलमा आएन ।

प्रजातन्त्र आएको ३० वर्षसम्म जनताले खुट्टामा जुत्ता लगाउन किन पाएनन् ? तिनीहरूले सरकारले दिएको एक दिनको पनि रोजगारी किन पाएनन् ?आश्चर्यलाग्दो कुरा के भने कोभिडका बेला ४० लाख नेपाली रोजगारी खोसिएको विषयमा ओली र प्रचण्डले कुनै कुरा उठाएनन् । जनताको जीवनस्तरसँग नजोडिएका कुनै पनि लोकतान्त्रिक आन्दोलन, आन्दोलन होइनन् । ती सत्ताका लागि बार्गेनिङ औजार हुन् भन्ने कुरा जनतालाई बुझाउनु आवश्यक छ ।

दुवै समूहका जुलुसमा पहाडभन्दा धेरै तराईबाट जनसमूह उतारिएको छ । आन्दोलनमा जनसहभागिता जुटाउनु सकारात्मक कुरा हो । तर, जनतालाई आन्दोलनबारेमा बताउनुपर्छ । दुवै समूहले तराईका जनतालाई पशुपति दर्शन गर्न पाइन्छ भन्ने कुरा प्रमुखता दिएका थिए । आन्दोलनका विषयमा गुमराहमा पारेको कुरा प्रष्टै थियो । नि:शुल्क पशुपति दर्शन गर्न पाइन्छ भनेर साधारण व्यक्तिलाई दलका जुलुसमा सहभागी गराउनु धुर्त र बेइमानी तरिका हो । जनतालाई के कामका लागि ल्याइएको हो, त्यो बताइएको थिएन । जे बताइएको थियो, त्यसका लागि ल्याइएको थिएन । जे बताइएको थिएन, त्यसका लागि ल्याइएको थियो । यस्ता सामान्य विषयमा छलफल गरिएन भने जनता सत्ताको भर्‍याङ बनिरहनेछन् ।

०६२/६३ मा छोडिएका चप्पल खोई ?

प्रतिनिधिसभा विघटनको विरोधमा काठमाडौंको आमसभाका लागि तराईका जिल्लाबाट आएका प्रचण्ड–माधव समूहका कार्यकर्ता । तस्वीरः सुशील श्रेष्ठ ।

राजा ज्ञानेन्द्रको प्रतिगमनविरोधी आन्दोलनमा हजारौं चप्पलहरू सडकमा छोडिएको थियो । थापाथली, न्युरोड र भोटाहिटीमा आन्दोलनकारीका हजारौं जुत्ता छोडिएको थियो । प्रहरीको दमन छल्दै अगाडि बढेको जुलुसमा अश्रुग्यास प्रहार हुँदा आन्दोलनकारी आफैँले लगाएका चप्पल पनि सम्हाल्न सकेका थिएनन् । ती चप्पलका फोटो पत्रपत्रिकामा छापिएका थिए । ती निकै दर्दनाक तस्वीर थिए ।

जनआन्दोलनमा चप्पल लगाउनेको कथा पत्रपत्रिकामा छापिएको भनेको लकडाउनका समयमा खुलामञ्चमा भोको पेट रहेका मजदुरले थाल थापिरहेको समयमा हो । २०६३ मा जनतालाई देखाइएका सपना पूरा गरिएका थिएनन् भन्ने कुरा लकडाउनले छताछुल्ल पारिदिएको छ । गरिबलाई गरिबीकै रेखामुनि राखेर कुनै पनि परिवर्तन दिगो हुन सक्दैनन् भन्ने कुरा अहिलेको सत्ता संकटले पनि देखाएको छ ।

आन्दोलन र परिवर्तनका लागि चप्पल लगाएका जनता चाहिने तर आन्दोलनबाट सत्ता प्राप्त गरेपछि चप्पल लगाउने जनतालाई अलपत्र पार्ने सत्ताको गलत चरित्रका कारण देशमा बारम्बार राजनीतिक संकट देखिइरहेको छ । जनताका अपेक्षाअनुसार काम गर्दै गएको भए यसप्रकारका सत्ता संकट आउने थिएनन् । जनताका पक्षमा काम नगर्ने तर सत्ताका लागि लुछाचुँडी गर्ने प्रवृत्ति देशका लागि निकै घातक सावित हुँदै आएको छ ।

अहिले भइरहेका प्रदर्शनमा जनताले लगाएका चप्पलबारे बहस चलाइनुपर्दछ । सत्ताका लागि मात्रै चर्चा गर्ने, सत्ताको मात्रै छलफल गर्ने तर आन्दोलनकारी जनताले लगाएका चप्पलबारे कुनै छलफल नगर्ने हो भने शासकले समृद्धिका गफ गरेर जनतामाथि निरंकुश शासन चलाइरहनेछन् ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, माघ ३०, २०७७ ११:३८