‘संसद् पुनर्स्थापनाका लागि मात्रै होइन, यो भूमिमा नागरिक रहेसम्म नागरिक आन्दोलन चलिरहन्छ’

‘संसद् पुनर्स्थापनाका लागि मात्रै होइन, यो भूमिमा नागरिक रहेसम्म नागरिक आन्दोलन चलिरहन्छ’

A+ A A-

राज्यले कुनै कागज दिएर मात्र हामी नागरिक भएका होइनौँ । हामी जन्मेदेखि नै यो धर्तीका नागरिक छौँ । कागज त एउटा औपचारिकता हो ।

हाम्रो नागरिक हुने अधिकार कुनै सरकार, कुनै संविधान वा राज्यले दिएको होइन । हामी यो भूमि र देशको नागरिक स्वत: हौँ । कुनै नागरिकता वा कागजको मलाई प्रवाह छैन । एउटा व्यवसाय चलाउन मलाई त्यसको खाँचो पर्‍यो होला । मेरो जन्मका लागि त्यसको खाँचो थिएन । मेरा बुबाआमाको नागरिकता थियो कि थिएन, मलाई थाहा छैन । यो भूमिमा जन्मेका कारण मेरा बुबाआमा नागरिक थिए । म पनि यही भूमिमा जन्मेका कारण नागरिक भएको छु ।

अब आत्मविश्वासका साथ नागरिक आन्दोलन र नागरिकको आवाज अगाडि बढ्छ । वञ्चितिको भावनाले प्रेरित भएर नभई वञ्चित गराउने प्रवृत्तिको विरोधमा नागरिक आन्दोलन अघि बढ्छ । हामी सबैको हातमा केही प्लेकार्ड छन् । यहाँनजिकै शीतलनिवास छ । हाम्रो इच्छा त्यहाँ पुगेर यो कागज देखाउने थियो । तिमी साक्षी बसेर बनाएको संविधानको हालत के छ ? तिमी साक्षी भएर कति ठाउँमा संविधानको उल्लंघन भइरहेको छ ?

उनको आँखा र कान खुल्ने गरी यी कागज देखाउने उद्देश्य थियो । तर, राज्यले हामीलाई यहीँ छेक्यो । यो छेकबार धेरै दिन टिक्दैन । हामी अनुशासित छौँ । जब हाम्रो चेतना र कर्तव्यले योभन्दा अगाडिको बाटो खोज्छ, त्यसपछि हामीलाई कसैले छेक्न सक्दैन । यस्ता छेकबार हामीले धेरै पटक पार गरेर आएका छौँ ।

हिजो २०६२-६३ मा योभन्दा ठूला छेकबार थिए । ती सबैलाई तोडेर अगाडि बढेका हौँ । यो कसैले नठान्नु कि नागरिक अब यहीँ नै रोकिए । हामी रोकिएका छैनौँ । हामी कहाँ पुग्ने हो, हामीलाई थाहा छ । दिन आएपछि हामी पछि पर्दैनौँ । शीतलनिवास, बालुवाटार मात्र होइन, हामी न्यायालयलाई पनि भन्छौँ- तिमीले जोगाउनुपर्ने संविधानको हालत के छ अहिले ?

प्रधानन्यायाधीशलगायत यो संविधान उल्लंघनको साक्षी बसिराखेका छन् ।

संविधान र लोकतन्त्रमाथि आएका चुनौती अदालतले जोगाइदिएका उदाहरण संसारमा थोरै छन् । जुन दिनसम्म नागरिक सडकमा उभिँदैनन्, त्यो दिनसम्म संविधान जोगिँदैन । कानुनको डिग्री बोकेर कालो कोट लगाउनेले मात्र संविधानको रक्षा गर्ने भन्ने होइन ।

संविधानलाई हामीले एउटा शिष्ट र सभ्य पहिरनका रुपमा लिएका छौँ । हाम्रो पहिरनको विविधता छ । हामी सबैलाई थाहा छ, हामी पहिरन नहुँदा हामी कस्तो देखिन्छौँ भनेर । राज्य कहिलेकाहीँ जंगली अवस्थामा पुग्छ । त्यस्तो बेला राज्यलाई पनि पहिरनको आवश्यकता पर्छ भनेर हामीले संविधान निर्माण गरेका हौँ । आज त्यो संविधानको पहिरन च्यातिएको छ ।

च्यातिएको पहिरन लगाएर आमजनताका अगाडि आउँदा राष्ट्रपतिलाई पनि लज्जाबोध हुनुपर्थ्यो । च्यातिएको पहिरन हामी आफैँले गएर फेरिदिनुपर्ने दिन नआओस् । शीतलनिवास, बालुवाटार वा सर्वोच्च अदालत नै किन नहोस् । हामी जहाँ पनि जान सक्छौँ, हामी आफ्नै विवेक, चेतना र कर्मले परिचालित छौँ । नागरिक आन्दोलन केवल संसद् पुनर्स्थापनाका लागि मात्र होइन, यो भूमिमा जुन दिनसम्म नागरिक रहन्छन्, त्यो दिनसम्म यो नागरिक आन्दोलन चलिरहन्छ ।

यो कुनै सत्ताको गन्तव्यका लागि भएको आन्दोलन होइन । कसैको आन्दोलन संसद् पुनर्स्थापना भएपछि सकिएला । कसैको पद प्राप्त भएपछि सकिएला । तर, हाम्रो सकिँदैन । यो चेतना, विवके र मुक्तिको आन्दोलन हो । संविधान मात्र हाम्रो मुक्तिको पत्र होइन । संविधानले मात्र हामीलाई मुक्ति दिने होइन भनेर हामी प्रष्ट छौँ । मुक्तिको बाटो अनन्त छ । यो बाटोमा नागरिक निरन्तर लागिरहन्छन् । यो चेतना र मुक्तिको यात्रा हो । यो चेतनाबिना समाज गतिशील हुँदैन । समाजको गति निर्माणका लागि यो आन्दोलन जरुरी छ ।

जब आवश्यकता पर्छ, तब नागरिक समाजको रूप अलिक कडा हुन्छ । अनि त्यसले निर्णायक मोड लिन्छ । अहिले हामी त्यस्तै निर्णायक मोडमा पुग्दैछौँ । मलाई लाग्छ, अब आवश्यक पर्‍यो भने हामीले यी सबै फोहर फाल्ने बेला भएको छ । यो संसद् पुनर्स्थापना हुँदैमा यो फोहाेर हराउँदैन ।

राजनीति नै सुधार गर्न जरुरी छ । हामीले १२-१५ वर्ष हेर्‍यौं, हामीलाई दिक्क लागिसक्या थियो । २०६२-६३ कै आन्दोलनमा पनि हामीले थाहा पाएका थियौँ, यिनीहरूबाट सुधार हुँदैन भनेर । हामी सचेत थियौँ । तर, पनि हामीले मौका दियौँ । अब नगारिकहरूले त्यस्तो मौका दिनेवाला छैनन् ।

पुष्पकमल दाहाल, माधव नेपाल, खड्गप्रसाद ओली, झलनाथ खनाल, शेरबहादुर देउवा हुन् वा रामचन्द्र पौडेल, अब तिमीहरूबाट चल्दैन भनेर हामी प्रष्ट सन्देश दिन चाहन्छौँ । कसैको पक्षमा वा राजनीतिक दलको पक्षमा उभिएको नागरिक समाज होइन । आफ्नो चेतना र विवेकले अगाडि बढेको नागरिक समाज हो यो । नागरिक समाज तिम्रो पद र सत्ताको खेलमा सामेल हुँदैन । राजनीतिमा जमेका फोहाेर चिरेर फाल्दै नागरिक चेतना र विवकेलाई अविच्छिन्न राख्न यो आन्दोलन जारी रहन्छ ।

- प्रतिनिधिसभा विघटनको विरोधमा शुक्रबार बिहान शीतलनिवास अगाडि बृहत् नागरिक आन्दोलनले प्रदर्शनमा खनालले व्यक्त गरेको विचार ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, माघ २३, २०७७ १२:५४