बिस्कुट नचाउने करुण: जसले चलचित्र सम्पादनको तरिका बदले

A+ A A-

२०५१/०५२ सालको समय । टीभीमा देखिने एउटा विज्ञापन खुबै चर्चित भयो । सबैले त्यो विज्ञापनको चर्चा गर्थे ।

चर्चा नगरुन् पनि कसरी ? टीभीमा त्यस्तो विज्ञापन देखिन्थ्यो, जुन वास्तविक जीवनमा सोच्न पनि सकिन्न ।

उक्त विज्ञापन 'मक्वाना' नामक एक बिस्कुटको थियो । २८ सेकेन्डको उक्त विज्ञापनमा बिस्कुट नाचिरहेका देखिन्थे । त्यो समयमा बिस्कुट नाचेको देख्नु नौलो र रोचक थियो । त्यसैले पनि त्यसको चर्चा चल्थ्यो ।

त्यो विज्ञापन बनाउने व्यक्ति थिए, करुण थापा । करुण र उनको टिमले एनिमेसनमार्फत बिस्कुटलाई नचाएका थिए । त्यो समय भर्खरै मात्र करुणले नै एनिमेसन गर्ने चलनलाई नेपाल भित्र्याएका थिए ।

'बिस्कुट नाच्छ भन्ने कसरी सोच्नुभयो ?'

जवाफमा करुण भन्छन्, 'हामीले एनिमेसन गरेर केही विज्ञापन बनाइसकेका थियौँ । सोही समय बिस्कुटको विज्ञापन गर्ने अफर आयो । केही फरक गरौँ न त भन्ने लागेर बिस्कुटलाई नचायौँ ।'

उक्त विज्ञापन बनाउन करुणलाई चार महिना लाग्यो । 'अहिले त्यो काम गर्नुपर्‍यो भने त्यति समय लाग्दैन । तर, त्यो समय त स्रोत साधनहरु पनि त्यस्तै थिए । त्यसैले लामो समय लाग्यो', करुणले अनुभव सुनाए ।

बिस्कुटको विज्ञापन गर्नुपूर्व करुण र उनको टिमले केही रक्सी, कोकलगायत धेरैको एनिमेटेड विज्ञापन तयार गरिसकेका थिए । त्यो मात्र होइन, उनी र उनको टिमले विश्वकपका लागि पनि विज्ञापन तयार गरिसकेका थिए ।

अनि सुरु भयो एनिमेसन

करुण नेपालमा कम्प्युटर सिकाउँथे । त्योसँगै कम्प्युटरको व्यापार पनि गर्थे । त्यही सिलसिलामा करुण हङकङ पुगे । हङकङ पुग्दा करुणले टीभी निकै उज्यालो र चम्किलो देखे । त्यहाँ आउने अक्षरहरू पनि निकै चम्किला देखिन्थे । करुणको मनमा प्रश्न उठ्यो, 'यहाँको टीभी कसरी चम्किलो छ ?'

करुण भन्छन्, 'हाम्रो नेपाल टेलिभिजनमा त अक्षर पनि हातले लेखेको हुन्थ्यो । त्यो पनि बाङ्गोटिङ्गो । त्यहाँ त अक्षर पनि साह्रै सफा देखिएका थिए । त्यसपछि मलाई त्यसबारे जान्न मन लाग्यो ।'

एक साताका लागि हङकङ पुगेका करुणले त्यहाँ धेरै जनासँग बुझे । अनि थाहा भयो- त्यो काम एनिमेसनबाट भएको हो ।

नेपाल आएर करुणले एनिमेसनका बारेमा थप अध्ययन सुरु गरे । आफैँले खोजे, पढे ।

नेपाल फर्किएर एनिमेसन सिकिरहेका करुणलाई भेट्न नेपाल टेलिभिजनमा 'संगीत संगम' नामक कार्यक्रम चलाउने रोशनप्रताप राना आइपुगे । करुणले एनिमेसन गरिरहेको रोशनले देखे- 'ए, हाम्रो कार्यक्रमका लागि पनि एउटा एनिमेसन बनाऊ न त ।'

करुणले प्रस्ताव स्वीकारे । उनले पहिलो एनिमेसनको रूपमा 'संगीत संगम' नामक कार्यक्रमको लोगो बनाए । उक्त लोगो २० सेकेन्डको थियो । जुन भिडियो तयार गर्न करुणलाई १० दिन लागेको थियो ।

करुण भन्छन्, 'नयाँ प्रविधि, नयाँ काम । मलाई त साह्रै गाह्रो भएको थियो ।'

दोस्रो एनिमेसन उनले 'छायाछवि' नामक कार्यक्रमको बनाए । तेस्रो 'नेपाल टेलिभिजन'को लोगो । तीनवटै एनिमेसन उनले 'फ्रि' मा बनाइदिएका थिए ।

'तीनवटा लोगो बनाएपछि बजारमा एनिमेसन गर्नुपर्छ भन्ने हल्ला सुरु भइसकेको थियो । तीनवटा काम फ्रिमा गरेपछि एनिमेसनको काम खाँचो भएन', करुणले सम्झिए ।

त्यो समय पारिश्रमिक पनि राम्रै लिने गरेको करुण सुनाउँछन् । उनी भन्छन्, 'काम पनि गाह्रो थियो । पैसा पनि राम्रै लिन्थेँ । प्रतिसेकेन्ड मैले ५ हजार रुपैयाँसम्म लिएको थिएँ ।'

चलचित्र सम्पादनको यात्रा

करुण एनिमेसनमा व्यस्त बन्दै थिए । डेगबाट सुरु भएको एनिमेसनको कामलाई उनले नन लिनियर (डिजिटल) रूपमा नै गर्न थालिसकेका थिए । चलचित्रकर्मी अरुण मल्लले एक दिन करुणलाई नौलो अफर गरे, 'हामीले चलचित्र नै डिजिटल रूपमा सम्पादन गर्न मिल्दैन ?'

चलचित्र सम्पादनको विषयमा सोच नै नबनाएका करुणले हलिउड तथा बलिउडका केही चलचित्रहरूमा यस्तो प्रयोग भएको सुनाए । केही थप अध्ययन पनि गरे । चलचित्र नै सम्पादन गर्नका लागि चाहिने कम्प्युटर तथा अन्य सामग्रीहरू महँगो पर्ने भयो । तर, अरुणले नै लगानी गरेर १ करोडको 'एडिटिङ सेटअप' तयार भयो ।

२०५२ सालमा नै करुणले पहिलो चलचित्र सम्पादन गरे । चलचित्र थियो- 'रगत' । दोस्रो चलचित्रका रूपमा करुणले 'शंकर' सम्पादन गरे ।

करुण सम्झिन्छन्, 'चलचित्र सम्पादन गर्नु भनेको सजिलो काम थिएन । मलाई सुरुसुरुमा त निकै गाह्रो भयो । अझ, शंकर त एक्सन प्याक मूभि थियो । झनै गाह्रो भयो नि ।'

उक्त समय नेपालमा रिलमा चलचित्र काट्ने चलन थियो । डिजिटल रूपमा सम्पादन गर्न सुरु गरेका करुणलाई चल्तीका निर्देशकहरूले पनि कुरा काट्थे, 'चलचित्र सम्पादन भनेको त रिलको बासनासँगै गर्ने हो नि । यसरी काम गर्दा कहाँ मज्जा आउँछ र !'

तर, पछि कुरा काट्ने निर्देशकहरू नै चलचित्र बोकेर करुणसम्म सम्पादनका लागि आए । नेपाली चलचित्रको डबिङदेखि मिक्सिङसम्मको काम गर्न बम्बईमा नै हुन्थ्यो । तर, करुणले नेपालमा नै डबिङ गर्ने व्यवस्था मिलाए । मिक्सिङका लागि भने बम्बई नै पुग्न पर्थ्यो ।

'मिक्सिङको लागि ठूलो हल चाहिन्थ्यो, जुन हामीसँग थिएन', करुण भन्छन्, 'हामीले चलचित्रको मिक्सिङ गर्न मात्रै बम्बई लाग्थ्यौँ ।'

०००

'शंकर' भन्दा अगाडिसम्म चलचित्रको नाम तथा टिमको नाम हातले लेख्ने चलन थियो । जब करुणले चलचित्र सम्पादनमा हात हाले, उनले चलचित्रको नाम एनिमेसन गरेर बनाउन थाले ।

करुण भन्छन्, 'हामीसँग सिप थियो, प्रविधि पनि थियो । किन हातले लेखिराख्ने भन्ने लागेर हामीले एनिमेसनबाट चलचित्रको टाइटिल बनाउन थालेका थियौँ । टाइटल बनाउने सुरुवात पनि मैले नै गरेको हो ।'

शंकरको टाइटल बनाउन करुणलाई झण्डै एक महिना लाग्यो । तर, त्यसको 'फाइनल आउटपुट' निकै राम्रो भएको करुणको बुझाइ छ । उनी भन्छन्, 'आजभन्दा दुई दशकपहिला गरेको काम हो त्यो । तर, अहिले पनि त्यो काम मलाई चित्त बुझ्नेमध्येको एक थियो ।'

'शंकर' पूर्ण चलचित्र नै सम्पादन गर्न दुई महिना लागेको करुण सुनाउँछन् ।

करुणका अनुसार मिक्सिङका लागि बम्बई जाँदा नेपाली चलचित्रको शीर्षक हेर्नेको भीड नै लाग्ने गर्थ्यो । नेपाली चलचित्रको एनिमेटेड शीर्षकलाई धेरैले प्रशंसा गर्थे । करुण भन्छन्, 'त्यो बेला एनिमेटेड शीर्षक बलिउडका बिग बजेट चलचित्रमा मात्रै हुन्थ्यो । त्यसैले पनि भीड हुन्थ्यो ।'

करुणले 'रक्षक, सिउँदो, सगुन, सिउँदोको सिन्दुर, मामाघर, मालती, लक्ष्य' लगायत २७ वटा चलचित्रमा सम्पादकको रूपमा काम गरेका छन् ।

लामो समयदेखि उनी नेपाली चलचित्र सम्पादनबाट टाढा छन् । झण्डै १७ वर्ष भयो करुणले चलचित्र सम्पादन नगरेको । किन ?

जवाफमा करुण भन्छन्, 'त्यो समय जनआन्दोलन सुरु भयो । चलचित्रहरू कम बन्न थाले । काम पनि कम भयो । आफूहरूले खोलेको अफिस नै बन्द गर्नुपर्‍यो । त्यसपछि ब्रेक भएको, फर्किन सकिएन ।'

ब्रेक भएपछि करुणलाई चलचित्र सम्पादनको अफर कसैले गरेनन् । 'जुनसुकै क्षेत्रमा पनि बलेको आगो ताप्नेहरू मात्रै हुने रहेछन्', करुण भन्छन्, 'मैले अफिस बन्द गरेपछि त मलाई खोज्न कोही आएनन् ।'

पुरानो पेसामा मग्न

करुण अहिले आईटी व्यवसायमा मग्न छन् । केही विद्यार्थीलाई आफ्नै इस्न्टिच्युटमा 'कम्प्युटर तथा मिडिया'को ज्ञान बाँडिरहेका छन् । जुन उनको पुरानो पेसा हो ।

एनिमेसनको काम गर्नुपूर्व नै करुण आईटीको दुनियामा व्यस्त बनिसकेका थिए । उनले होटलदेखि बैंकसम्मको सफ्टवेयर बनाउन भ्याइसकेका थिए ।

यहाँसम्मको यात्रा पनि उनको कम रोचक छैन । उनी नियतीले आईटी व्यवसायमा आइपुगेका हुन् ।

विद्यालयस्तरमा पढ्दै गर्दा करुणलाई साहित्यमा विशेष रुचि थियो । उनले आफ्नो कपीका पानामा कविता, गजल, निबन्ध, कथाहरू कोरिरहन्थे ।

१० कक्षाको परीक्षा दिएर विद्यालयबाट बाहिरिँदै गर्दा नेपाली शिक्षकले करुणलाई भने, 'बाबु, साहित्यमा केही काम छैन । तिमीले राम्रो-राम्रो साहित्यकारहरूको जीवन देखेका छौ, पढेका छौ । बरु, अहिले कम्प्युटरको कक्षा सुरु हुँदै छ रे जाऊ ।'

करुणको मन बदलियो । उनले कम्प्युटर सिक्ने सोच बनाए । ६ हप्ताको कोर्स गर्न ९ सय रुपैयाँ लाग्ने भयो । तर, करुणसँग कम्प्युटर सिक्ने पैसा थिएन । अनेक तरहले अनुरोध गर्दा पनि उनलाई कोही बिनाशुल्क कम्प्युटर सिकाउन तयार भएनन् ।

अजिङ्गरको आहारा दैवले जुराउँछ रे । करुणलाई पनि त्यस्तै भयो । ९ कक्षामा हुँदा प्रतियोगिताका लगि पठाएको निबन्ध प्रथम भएछ । जसबाट करुणले १५ सय रुपैयाँ पुरस्कार पाए ।

करुण भन्छन्, 'झण्डै डेढ वर्षअगाडि लेखेको निबन्ध प्रथम भएको सूचना पाएँ । पुरस्कारमा पैसा पनि मिल्यो । त्यही पैसाले कम्प्युटर सिकेँ ।'

६ हप्ताको कोर्सका लागि गएका करुण ६ हप्तापछि त्यहीँका जागिरे भए । केही समयमा नै उनले कम्प्युटरको राम्रो ज्ञान लिए । त्यही बस्दा नै हो, करुणले सफ्टवेयर निर्माण सुरु गरेको ।

०००

करुणले बेला-बेला आफ्नो पुरानो रुचिलाई सम्झिरहेका हुन्छन् । साहित्यलाई बिर्सिन सकेका छैनन् । बेलामौकामा उनी लेखिरहन्छन् । त्यसमा उनले सन्तुष्टि भेट्छन् ।

करुण भन्छन्, 'मलाई यी विभिन्न काम गर्दा कुनै खुसी मिलेको थिएन । अहिले मलाई लाग्छ, त्यो बेला नै साहित्यमा लागेको भए मैले पक्कै केही गर्थें होला ।'

चलचित्र सम्पादन गर्दा करुणले धेरै गीत लेखेका छन् । उनले लेखेका गीतहरू हिट पनि भएका छन् । गीत लेख्दा पनि करुणलाई खुसी मिल्थ्यो ।

करुण भन्छन्, 'गीत लेख्दा पनि आफूलाई रमाइलो नै लाग्थ्यो । तर, एउटा गीत हिट भएपछि त्यस्तै खोज्ने प्रचलनसँग भने म दिक्क थिएँ ।'

'चलचित्र सम्पादनको कामलाई कत्तिको याद गर्नुहुन्छ ?,' करुणलाई प्रश्न थियो ।

'कुनै समय पुन: चलचित्र सम्पादनको काम गर्न पाए हुन्थ्यो भन्ने लाग्थ्यो । अहिले खासै त्यस्तो लाग्दैन', उनी भन्छन्, 'कोही निर्देशकले राम्रो चलचित्र लिएर आउनुभयो भने पक्कै काम गर्नेछु । नत्र त्यही पुरानो काम के गर्नु र !'

प्रकाशित मिति: आइतबार, माघ १८, २०७७ १७:१६