मिटरब्याजी अनिरुद्धको आतंक : बिनाऋणकै कागज बनाएर १८ लाख दाबी, दर्जनौँको उठिबास

मिटरब्याजी अनिरुद्धको आतंक : बिनाऋणकै कागज बनाएर १८ लाख दाबी, दर्जनौँको उठिबास

A+ A A-

अत्यावश्यक घरायसी खर्चका लागि सस्तो ब्याजदरमा कतै ऋण नपाएपछि महोत्तरीको भंगहा नगरपालिका- ४, प्रेमनगरका धनेश्वर महतो साहु चहार्दै वडा नम्बर ५, सिद्धपुर बस्ने अनिरुद्ध साहको घर पुगे ।

नगरपालिकामै सबैभन्दा धेरै ऋण लगानी गर्ने साहुको रूपमा परिचित ४१ वर्षीय साहले धनेश्वरलाई २०७४ सालतिर सयकडा ३ रुपैयाँ प्रतिमहिना ब्याजदरमा १ लाख रुपैयाँको चेक थमाए । अनिरुद्धले तुरन्तै तमसुक बनाउन लेखनदास बोलाएर कपाली तमसुक कागज बनाए । समान्य लेखपढसमेत गर्न नजान्ने धनेश्वरसँग साहले १९ साउन २०७२ को मितिमा सावाँको १२ गुणा बढीको कपाली तमकसुक दाइ लक्ष्मण साहलाई साहु खडा गरी सहीछाप गराए ।

अनिरुद्धले १२ गुणा बढी रकमको कागजात बनाएको दुई वर्षपछि मात्र थाहा पाएको धनेश्वर सुनाउँछन् । धनेश्वरका अनुसार साहले उनलाई सिद्धार्थ बैंकको १ लाख रुपैयाँको चेक थमाएका थिए । तर, सोही दिन चेक साट्न बर्दिबासस्थित सिद्धार्थ बैंक पुग्दा अनिरुद्धले दिएको चेकको खातामा पैसा नै थिएन । बैंकले भुक्तानी नदिएपछि उनी निराश हुँदै रितो हात घर फर्के ।

त्यसको भोलिपल्ट उनी साहु अनिरुद्धको घर पुगेर यसबारे सुनाए । ‘अनिरुद्धले नगदै रुपैयाँ दिन्छु भनेर चेक फिर्ता लिएर मेरै अगाडि च्यातेर पनि फालिदिए । अर्को दिन पनि पैसा दिएनन् । धेरै किचकिच गरेको भन्दै झपारेर पठाइदिए ।

'अरुलाई पनि लिएर कागज फिर्ता ल्याउन गएँ तर आजभोलि भन्दै टार्दै गए । पछि अनिरुद्धले उल्टै ममाथि मुद्दा हाले,’ धनेश्वरले भने । साहले उनलाई न ऋण दिए, न कपाली तमसुक फिर्ता गरे । बिनाऋणको कपाली तमसुकका आधारमा अनिरुद्धले चार महिनापश्चात् अर्थात् ७ कात्तिक २०७४ मा महोत्तरी जिल्ला अदालतमा धनेश्वरलाई दिएको १२ लाख रुपैयाँ ब्याजसहित असुलउपर गरिपाऊँ भनी मुद्दा दायर गरे ।

अदालतले ६ जेठ २०७५ मा १८ लाख ७४ हजार ३०८ रुपैयाँ ऋणी लक्ष्मण साहलाई धनेश्वरले तिर्नुपर्ने फैसला सुनायो । तर, लिँदै नलिएको पैसाको ब्याजसहित तिर्नुपर्ने अदालतले फैसला सुनाइदिएपछि धनेश्वर फेरि समाजका भद्रभलादमीकहाँ पुगेर समाजमै मुद्दा मिलाइदिन आग्रह गरे । वैशाख २०७६ मा दुवै पक्षबीच गाउँमै छलफल भयो । त्यहाँ १६ लाख रुपैयाँ लिएर दुवैपक्ष मिल्ने र मुद्दा फिर्ता लिने सहमति भयो ।

आर्थिक रूपमा निकै कमजोर रहेका धनेश्वरले जसोतसो एउटा बैंक र दुई जना महाजनसँग हारगुहार गरी १६ लाख रुपैयाँ ऋण काढेर ६ जेठ २०७६ मा साहु अनिरुद्धलाई बुझाए । पैसा बुझाएको प्रमाणस्वरूप धनेश्वरका भाइ मोहनको नामबाट १६ लाख रुपैयाँ बुझेको साहु अनिरुद्धले लिखित भर्पाइसमेत दिएका छन् । तर, अनिरुद्धले मुद्दा फिर्ता लिन मानेनन् । महोत्तरी जिल्ला अदालतले आगामी २१ माघमा साहुको बिगो भर्न धनेश्वरको चलअचल सम्पत्ति डाकलिलाम गर्ने आदेश दिएको छ ।

अनिरुद्धलाई तिर्न उनलाई साहुबाट लिएको १६ लाख ऋणको भार छँदै छ उनको नाममा रहेको १३ कठ्ठा खेत र घरघडेरीसमेत लिलाम हुन लागेको छ । ‘पटकपटक अनिरुद्धको घर पुगेर बेइमानी नगर्न खुट्टै ढोगेर हारगुहार गरेँ । तर पनि निर्दयीले एक शब्द सुनेन,’ उनले थपे ।

मिटरब्याजी अनिरुद्धको बेइमानी र छलकपटले आर्थिक रूपमा कमजोर धनेश्वरको परिवार उठिबास हुने अवस्थामा पुगेका छन् । बेइमान साहुबाट मुक्ति पाउन र जसरी पनि घरजग्गा लिलाम हुनबाट जोगाउन उनी गाउँका भरभलादमी, जनप्रतिनिधिसमक्ष हारगुहार गरिरहेका छन् ।

अनिरुद्धबाट पीडित भएका उनी एक्ला मात्र छैनन् । भंगहा नगरपालिकामा मात्र दर्जनौँ घरपरिवारलाई चर्को ब्याजदरमा ऋण दिएर मौकाको फाइदा उठाउँदै उठिबास मात्र गराएका छैनन्, लिँदै नलिएको ऋणसमेत तिर्न लगाइरहेका छन् । तिनैमध्ये अर्का स्थानीय हुन् धनेश्वरका भाइ मोहन महतो ।

उनले २०६५ सालतिर साहु अनिरुद्धसँग १ महिनाको अन्तरालमा २ लाख रुपैयाँ मासिक सयकडा २ रुपैयाँ ब्याजमा ऋण लिएका थिए । अघि लिएको १ लाख रुपैयाँ ऋणको अनिरुद्धले तीनगुना बढी कपाली तमसुक बनाए भने एक महिनापछि १ लाख रुपैयाँ ऋण दिँदा ६ कट्ठा जग्गा दृष्टिबन्धक राखे । मोहनका अनुसार २०६९ सम्ममा कमाएर तीन/चार पटक गरी ६ लाख ३० हजार रुपैयाँ दुई रुपैयाँ ब्याजदरसहित साहु अनिरुद्धको ऋण चुक्ता गरिदिएका थिए । तर, सयकडा तीन रुपैयाँ ब्याजदरले पैसा तिर्नुपर्ने साहु अनिरुद्धले अडान राख्दै ८० हजार रुपैयाँ बाँकी रहेको भन्दै तिर्नैपर्ने कर गरे ।

अनिरुद्धले न त ३ लाख रुपैयाँको मोहनसँग बनाएको तमसुक फिर्ता गरे, न त दृष्टिबन्धक राखेको ६ कट्ठा जग्गा । अनिरुद्धले आजभोलि जग्गा फुकुवा गरदिने भन्दाभन्दै १० वर्षपछि ३ लाखको तमसुकको ब्याजसहित सावाँ असुलउपर गरिपाऊँ भनी महोत्तरी जिल्ला अदालतमा मोहनमाथि मुद्दा दायर गरिदिए ।

मोहनको बाँकी जग्गाजमिन पनि रोक्का गराइदिए । त्यसपछि मोहनले पुनः तिरिसकेको ऋणको सावाँब्याजसहित १३ पुस २०७५ मा ६ लाख १३ हजार रुपैयाँ साहु अनिरुद्धको नाममा अदालतमा बुझाएर आफ्नो जग्गा फुकुवा गराए । तर, दृष्टिबन्धक राखेको ६ कठ्ठा जग्गा अझै साहु अनिरुद्धले फिर्ता गर्न मानेका छैनन् ।

‘मैले लिएको २ लाख रुपैयाँ ऋणको दुई पटक गरी साढे १३ लाख तिरायो । तर, मेरो ६ कट्ठा दृष्टिबन्धक राखेको जग्गा अहिलेसम्म फिर्ता गरेनन्’, मोहन भन्छन् । मोहनको जग्गा अनिरुद्धले फिर्ता गर्ने विषयलाई लिएर पटकपटक समाजमा पञ्चायत पनि भएको छ । रकम लेनदेन तथा मुद्दा फिर्ताको विषयमा २०७६ वैशाखमा चार गाउँको पञ्च बसेर छलफल गर्दा अनिरुद्धले १६ लाख रुपैयाँ धनेश्वरले तिरिदिए उनीमाथिको मुद्दा फिर्ता लिने र मोहनको दृष्टिबन्धक राखेको जग्गा फिर्ता गर्ने वचन दिएका थिए । रकम चुक्ता गरेर डेढ वर्ष बित्दासमेत अनिरुद्धले न त दाइ धनेश्वरविरुद्धको मुद्दा फिर्ता लिए, न त मोहनको दृष्टिबन्धक जग्गा नै फिर्ता गर्न मानेका छन् ।

सिद्धपुरकै रमेश मण्डलले समेत घरायसी कामका लागि अनिरुद्धसित चैत २०७५ मा ५० हजार रुपैयाँ ऋण लिएका थिए । तर, उनको बाध्यताको फाइदा उठाउँदै अनिरुद्धले ७ गुना बढीको तमसुक २४ असार २०७५ को मितिमा बनाएर सहीछाप गराए । रमेशले दुई वर्षभित्र पैसा बुझाइदिने भनेका थिए । तर, अनिरुद्धले रमेशमाथि सावाँब्याज ४ लाख २८ हजार २६४ असुल गरिपाऊँ भन्दै महोत्तरी जिल्ला अदालतमा २२ असोज २०७७ मा मुद्दा दायर गरेका छन् ।

रमेश अहिले वैदेशिक रोजगारीका क्रममा खाडी मुलुक दुबईमा छन् । तर, घरमा अदालतबाट मुद्दाको पत्र आएपछि उनकी आमा मालती देवी चिन्तामा डुबेकी छन् । साहु अनिरुद्धले आफूलाई कंगाल त बनाउँदैनन् भन्ने चिन्ताले आमा मालती देवी पिरोलिएकी छन् ।

मिटरब्याजीकै धन्धा चलाएर अहिले अनिरुद्ध अर्बौंका मालिक बनेका छन् । स्थानीयका अनुसार अनिरुद्धले चर्को ऋण र १२ गुणाबढीसम्मको कपाली तमसुक कागज बनाएर धेरैको सम्पत्ति नै आफ्नो नाममा पारेका छन् । त्यसमा पनि ऋण लिएको मितिभन्दा दुई वर्षअघिको ब्याक मिति उल्लेख तमसुकमा गराउने गरेको पीडितहरू बताउँछन् ।

ऋण दिएको केही महिनामै अनिरुद्धले अदालतमा मुद्दा दर्ता गराउने, ऋण चुक्ता गर्दा पनि कपाली तमसुक आजभोलि भन्दै नदिने तथा सोही तमसुकका आधारमा मुद्दा दर्ता गर्ने, कतिलाई कपाली तमसुक बनाएर ऋण नदिने र तमसुक पनि नदिई मुद्दा दायर गरी असुलउपर गर्ने गरेको पीडित मोहन महतो बताउँछन् ।

मिटरब्याजी अनिरुद्धले आफू २५ प्रतिशतको दरले ऋण लगानी मात्र गरेको बताउँछन् । पीडितहरूबारे जिज्ञासा राख्दा उनले आफूले त्यस्ता कुनै ऋणीलाई नचिनेको जवाफ फर्काए । 'तपाईं कुन धनेश्वर र मोहनको कुरा गर्नुभाको ? म कसैलाई चिन्दिनँ,’ उनले भने ।

नगरप्रमुख सञ्जीव साहका अनुसार मिटरब्याजी अनिरुद्धबाट ठगिएका र उठिबासै भएका धेरै पीडित उनीसमक्ष गुनासो लिएर आएका छन् । ‘मुद्दा हाल्दिएको, ऋण लिएको भन्दा दुई वर्षअघिकै मितिमा १५ गुणा बढीको कागज बनाएको, धाकधम्की दिएको हप्तामा दुई/चार जनाले गुनासो गरेकै हुन्छन्,’ उनले भने, ‘तर, यो मेरो अधिकार क्षेत्रभित्र पर्दैन । प्रशासनले यसबारे निष्पक्ष छानबिन गरी कारबाही गर्नुपर्छ । म पीडितको साथ दिन तयार छु ।’

प्रकाशित मिति: आइतबार, माघ ११, २०७७ २०:०९