काकाकुल बुटवलले कहिले‍ पाउला झुम्सा खोलाको पानी ?

A+ A A-

बुटवलमा खानेपानी समस्याको दीर्घकालीन समाधानका लागि २०५२ सालमा सिस्ने खोलाको योजना अघि बढ्यो । तत्कालीन बुटवल नगरपालिकाले पहलमा नेपाल खानेपानी संस्थानको योजनामा ३ करोड रुपैयाँको केन्द्रीय बजेटबाट काम सुरु गरे पनि ०५८ सालमा उक्त खोलाको पानीलाई गौतमबुद्ध लघु ‘हाइड्रो प्रोजेक्ट’ का लागि सरकारले अनुमति दियो ।

सिस्ने मुहान नजिकैबाट हाइड्रो प्रोजेक्टले पानी उपयोग गर्ने भएपछि उक्त खोलाको पानी बुटवलमा ल्याउँदा मागअनुसारको पूर्ति गर्न नसकिने भएपछि अन्ततः त्यो योजना अघि बढ्न सकेन ।

त्यसपछि २०६३ मा बुटवलमा सर्वदलीय समितिले सिस्ने खोलाको पानी बुटवल ल्याउन सम्भव नदेखेपछि पाल्पाकै अर्को झुम्सा खोलाबाट पानी ल्याउने योजना अघि बढायो । प्रारम्भिक चरणमा पाइपलाइन बिच्छाउने, इन्टेक बनाउने कामसमेत १९ करोड ५६ लाखको बजेटमा भयो । तर, बर्खायाममा निर्माणधीन इन्टेक र मुहानको पाइप बाढीले बगायो । त्यसपछि भएका राजनीतिक उत्तारचढावले योजना अघि बढ्न सकेन ।

झुम्सा खोलामा यसअघि निर्माण भएको बाँध भत्किएपछि अहिले अर्को व्यवस्थित ड्याम र इन्ट्याक्ट निर्माण सुरु भएको छ । यो बुटवलको खानेपानी गुरुयोजनाकै एउटा नयाँ कामको सुरुवात हो । नेपाल खानेपानी संस्थान बुटवलका प्रमुख मोहनदत्त भट्टका अनुसार बुटवलको खानेपानीको अभावलाई दीर्घकालीन रूपमा समाधान गर्नेगरी योजना बनिरहेको छ ।

हाल झुम्सा खोलामा बाँध निर्माणको काम सुरु भएको र १९ जेठ ०७९ मा सम्पन्न हुने संस्थानको भनाइ छ । मुख्य ट्रान्मिसन पाइललाइनका लागि गत जेठमै सम्झौता भइसकेको र ५ सय २ सय ५० एमएमडी आई पाइप साढे १३ किलोमिटर क्षेत्रमा ३० वैशाख ०७९ मा सक्ने गरी काम भइरहेको उनले बताए ।

उनले झुम्सा खोलाबाट दुई वर्षभित्र मुख्य लाइनको पाइप बिच्छाउने र मुहानमा ड्याम निर्माण सम्पन्न गरेर ट्याङ्की निर्माण गरिने बताए । त्यसपछि सर्भिस लाइनका पाइप बिछ्याउने र विस्तारै बुटवलका सबै वडामा पुर्‍याइने छ । त्यहाँदेखि झुम्सा हुँदै बुटवलको रामफेदीसम्म यसअघि बिछ्याइएका पाइपलाई पनि मर्मत गरिने भएको छ ।

यसअघि बिछ्याइएका १० इन्च पाइपसँगै अब २० इन्चका पाइप थपिने छ भने झुम्सादेखि बाँधस्थलसम्म यसअघिका २० इन्चका पाइपसँगै अब थप २० इन्चका पाइप बिछ्याइने छ ।

आयोजनाका अनुसार बाँधलगायतका संरचना निर्माणका लागि ७३ करोड ६४ लाख, पानी प्रशोधन प्रणाली, पानी भण्डारण ट्यांकी र वितरण प्रणालीमा ५ अर्ब ६१ करोड ७१ लाख गरी ६ अर्ब ३५ करोड ३५ लाख रुपैयाँ लाग्ने छ ।

मागअनुसार छैन पानीको आपूर्ति

बुटवलमा हाल दैनिक २ करोड ८० लाख लिटर पानी वितरण भइरहको छ । तीन करोड ४० लाख लिटर माग भए पनि मागअनुसारको पूर्ति हुन सकेको छैन । खानेपानी संस्थान बुटवलका अनुसार अहिले तिनाउ सम्पेवलबाट दैनिक १ करोड लिटर चिडियाखोला डिपट्युबबेलबाट १ करोड ८० लाख लिटर, २० ठाउँबाट भूमिगत १ करोड ८० लाख लिटर गरी दैनिक २ करोड ८० लाख लिटर पानी वितरण हुँदै आएको छ ।

त्यस्तै, तिनाउबाट दैनिक ७० लाख लिटर र ११ वटा ट्युबबेल (बोरिङ्ग) बाट ८० लाख लिटर गरी खानेपानी आपूर्ति गरिएको संस्थानले जनाएको छ । झुम्साखोला पानी आएपछि बुटवलमा आगामी २० वर्षसम्म पानीको माग पूरा गर्न सकिने संस्थानको भनाइ छ ।

सुख्खानगर र दिपनगरका लागि नयाँ आयोजना सुरु

बुटवलमा सबैभन्दा ठूलो खानेपानी समस्या भएको वडा नम्बर ७ र ८ मा हो । यी दुई वडालाई खानेपानीको समस्या समाधान गर्न बुटवल उपमहानगरापलिकाले नयाँ योजना अघि सारेको छ ।

धागो कारखाना अगाडिको धर्मकाँटानजिकै गाडिएको बोरिङदेखि दिपनगरसम्म डीआइ पाइपलाइनमार्फत खानेपानी ल्याइने योजना अघि सारिएको बुटवल उपमहानगरपालिकाले जनाएको छ ।

नेपाल खानेपानी संस्थान र बुटवल उपमहानगरको सहकार्यमा दुई करोड २१ लाख ५२ हजार ३७ रुपैयाँ लागत खानेपानी योजना अघि बढाइएको उपमहानगरपालिकाका नगरप्रमुख शिवराज सुवेदीले बताए ।

दुई वडालाई लक्षित गरी सञ्चालन हुन लागेको यो आयोजना आगामी वैशाख दोस्रो सातासम्मका सक्ने लक्ष्य रहेको छ । श्री जीएमआरएम कन्स्ट्रक्सन बुटवल–७ ठेक्का पाएको उक्त याजना निर्माण सम्पन्नपछि दिपनगर र सुख्खानगरमा खानेपानीको समस्या हल हुने उनले बताए ।

आयोजना सम्पन्नपछि थप ३ लाख २० लिटर पानी आउने

हाल निर्माण भइरहेको खानेपानी आगामी १५ वर्षपछिको मागलाई मध्यनगर गरी निर्माण गरिएको छ । झुम्साबाट ३ करोड २० लाख पानी थप गरी ३ लाख जनसंख्या लाभाम्वित हुनेगरी दैनिक करिव ५ करोड ९० लाख लिटर पानी उत्पादन तथा वितरण हुने संस्थानका प्रमुख भटट्ले जानाकारी दिए । हाल दैनिक २ करोड ८० लिटर पानी वितरण भएको र १५ वर्षपछिको दैनिक माग ५ करोड ९० लाख हुने र आयोजना सम्पन्नपछि दैनिक ६ करोड लिटर पानी वितरण हुने संस्थानका प्रमुख भटट्को भनाइ छ ।

गुरुयोजना बनाउँदै उपमहानगरपालिका

यसअघिका योजना असफल भएपछि आगामी पाँच दशकसम्मको जनसंख्या मागलाई सोचेर खानेपानीको गुरुयोजना बनाउन लागिएको बुटवल उपमहानगरका प्रमुख शिवराज सुवेदीले जानकारी दिए । गुरुयोजनालाई बुटवल खानेपानी आयोजनामार्फत कार्यान्वयन गर्नेगरी तीनै तहका सरकारको बीचमा सहकार्य भइरहेको प्रमुख सुवेदीको भनाइ छ ।

बुटवलका १९ वटै वडालाई एउटै सञ्जालमा जोड्ने र समुदायस्तरबाट सञ्चालित आयोजनालाई अझ संरक्षण गर्दै व्यवस्थित बनाउने बुटवल उपमहानगरको योजना छ । तयार भइरहेको गुरुयोजनामा १९ वडाका सबै बस्ती र आउँदो ५० वर्षपछिको जनसंख्याको चापको अनुमान गर्दै विज्ञहरूले काम गरिरहेको उपमहानगरका प्रमुख सुवेदीले बताए ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, माघ १०, २०७७ १८:५१