तुलसी घिमिरेलाई गुरुआज्ञा थियाे : नेपाल गएर १० वटा फिल्म बनाउनू

A+ A A-

सुन्दर अनुहार । सर्लक्क परेको कपाल । अग्लो कद ।

ऐना अगाडि उभिदाँ तुलसी घिमिरे सोच्थे, ‘म त हिरो बन्छु कि क्या हो !’

चलचित्रमा हिरो बन्ने रहर जागेपछि घिमिरे कालिङपोङबाट मुम्बईतिर लागे ।

चलचित्रको हिरो बन्छु भन्ने सोच्दै गर्दा घिमिरेले सुनेका थिए, ‘जति कम पैसा बोकेर संघर्ष सुरु गर्‍यो, उति धेरै सफलता पाइन्छ ।’

हुन त घिमिरेलाई अहिले पनि त्यो कुरा सत्य नै होजस्तो लाग्छ । उनी भन्छन्, ‘सफलता भनेको संघर्षले नै दिने हो । पैसाबिनाको संघर्षमा झनै दुःख देखिन्छ । जसले दुःख चिन्छ, उही नै सफल हुन्छ नि ।’

मुम्बई निस्किन झोला भिर्दा घिमिरेले पनि थोरै पैसा बोके । मुम्बई पुग्नेबित्तकै काम पाउने विश्वासले पनि उनले थोरै पैसा बोकेका थिए । तर, चलचित्रमा काम गर्न उनले सोचेजस्तो सजिलो कहाँ थियो र ? कसले उनलाई देख्नेबित्तिकै हिरो बनाइदिन्थे र ?

अझ मुम्बई पुगेपछि घिमिरेले चलचित्रमा कलाकार बन्न संघर्ष गरिरहेका विभिन्न व्यक्तिसँग भेटे । उनीहरूलाई देखेपछि घिमिरेको हिरो बन्ने सपना नै तुहियो ।

घिमिरे सम्झिन्छन्, ‘मुम्बई पुगेपछि हिरो बन्न संघर्ष गरिरहेका धेरै जनासँग भेट भयो । उनीहरूको शरीर, रूप, मिहिनेत हेर्दा मैले हिरो बन्छु भन्ने आस नै मारेँ ।’

हिरो बन्ने सपना टुटे पनि चलचित्र क्षेत्रमा काम गर्ने रहर भने जागिरह्यो । उनले चलचित्रमा मेकअप म्यान भएर काम गर्ने सोच राखे । मेकअप सिके पनि ।

केही समयमा उनले केही चलचित्रमा सहायक मेकअप म्यान भएर काम गरेका छन् ।मेकअप गर्दाको एउटा नराम्रो किस्सा छ उनीसँग । जसले गर्दा उनले मेकअपको कामबाटै सन्न्यास लिए ।

चलचित्रको सुटिङ सेटमा अभिनेत्री आइपुगिन् । घिमिरेले बारम्बार मेकअपका लागि बोलाइरहे । तर, ती अभिनेत्रीले घिमिरेको कुरै सुनिनन् । पछि चलचित्रका सहायक निर्देशक अभिनेत्रीसँग रिसाए । अभिनेत्रीले भने सम्पूर्ण दोष घिमिरेमाथि खन्याइन् ।

चलचित्रका निर्देशक घिमिरेसँग रिसाए र अपशब्द नै प्रयोग गरेर गाली गरे । आमा र बहिनीलाई मिसाएर गरेको गालीले घिमिरेलाई नराम्रोसँग बिझायो । ‘मुम्बईमा त्यो गाली सामान्य नै थियो । तर, मलाई किन हो कुन्नि, साह्रै नराम्रो लाग्यो’, घिमिरे सम्झिन्छन् ।

उक्त गाली सुनेपछि घिमिरेले मेकअपको ‘ट्रे’ आफ्नो गुरुको खुट्टामा राखिदिए, ‘गुरु, जहाँ काम गर्दा मैले मेरा आमा र बहिनीको गाली सुन्नुपर्छ भने त्यो काम मलाई गर्नु छैन ।’

चलचित्रक्षेत्रसँग विरक्तिएका घिमिरे मुम्बईमा नै बरालिँदै थिए । कता-कताबाट एक दिन उनी चलचित्र सम्पादन हुने ठाउँमा पुगे । त्यहाँ पुगेपछि उनलाई लाग्यो, ‘आहा ! मेरो रुचिको काम त यो पो रहेछ ।’

घिमिरेले त्यहाँ सम्पादनकाे काम सिके र त्यहीँ सहायक सम्पादकको काम पनि गरे ।

गुरुआज्ञा पाएर नेपाल

घिमिरे मुम्बईमा सहायक सम्पादक भएर काम गर्दा नेपालमा आधा दर्जन पनि चलचित्र बनेका थिएनन् । नेपाली चलचित्रहरूको सम्पादन पनि मुम्बईमा नै हुने गर्थ्यो ।

एक दिन निर्देशक प्रकाश थापा आफ्नो चलचित्र ‘सिन्दुर’को एउटा गीत सम्पादनका लागि घिमिरेले काम गर्ने स्टुडियोमा पुगे । गुरुले पनि उक्त गीत सम्पादनको सम्पूर्ण जिम्मा तुलसीलाई नै दिए ।

आफ्नो भाषामा बनेको चलचित्रको सम्पादन गर्न पाउँदा घिमिरे निकै खुसी थिए । प्रकाश थापासँग नेपालीमा कुरा गर्दै उनले गीत सम्पादन गरे । उनीहरूले गरेको कुराकानी घिमिरेका गुरु कमलाकार कार्खानिसले सुनिरहेका थिए ।

गीत राम्रो बन्यो । घिमिरेलाई धन्यवाद भन्दै प्रकाश फर्किए ।

प्रकाश फर्किएलगत्तै गुरुले घिमिरेलाई सोधे, ‘तिमीहरू कुन भाषामा बोलिरहेका थियौ ?’ घिमिरेले जवाफ फर्काए, ‘नेपाली’ ।

‘तिमीलाई नेपाली आउँछ ?’, गुरुले प्रश्न गरे ।

‘आउँछ नि । म त नेपाली नै त हो नि ।’

गुरुको प्रश्न सकिएन । उनले फेरि सोधे, ‘अहिलेसम्म नेपालमा कतिवटा चलचित्र बने होलान्, तिमीलाई थाहा छ ?’

‘मुस्किलले आधा दर्जन बने कि !’, घिमिरेले जवाफ दिए । घिमिरेको जवाफ सुनेर गुरुले टाउको हल्लाए ।

०००

घिमिरेको गुरुका ३५ जना चेला थिए । उनीहरू गुरुसँग सिक्थे, काम गर्थे ।

गुरुपूर्णिमाका दिन त्यहाँ रहेका सम्पूर्ण चेला गुरुसमक्ष भेला भए । गुरुदक्षिणा दिन वा गुरुआज्ञा लिनलाई सबै चेला एकैठाउँमा भेला भएका थिए ।

घिमिरे पनि आफ्नो गुरुआज्ञा लिनलाई गुरुको अगाडि पुगे । घिमिरेलाई देखेपछि गुरुले भने, ‘तिम्रो नेपालमा चलचित्रक्षेत्र भर्खरै बामे सर्दै रहेछ । अब तिमी नेपाल गएर १० वटा नेपाली भाषामा चलचित्र बनाऊ । तिमीलाई गुरुआज्ञा यही हो ।’

घिमिरे अकमकिए । सबै साथीले गुरुआज्ञा स्वीकारिरहेका थिए । उनले नाइँ भन्न सकेनन् । मुन्टो हल्लाएर ‘हस्’को जवाफ दिए ।

घिमिरे सम्झिन्छन्, ‘त्यो बेला मसँग पैसा थिएन । भन्नेबित्तिकै कसले पत्याइहाल्ने र ? त्यहाँ हस् भने पनि केही दिनमा गुरुलाई भेटेर गुरुआज्ञा फिर्ता गर्छु भन्ने सोचेको थिएँ ।’

तर, गुरुआज्ञा फिर्ता गर्न नपाउँदै घिमिरेको कानमा खबर पर्‍यो, ‘गुरु हामीमाझ रहनु भएन…।'

अब घिमिरेलाई फसाद पर्‍यो । गुरुआज्ञा फिर्ता गर्न नपाएपछि उनलाई चिन्ता बढ्यो, ‘अब १० वटा नेपाली फिल्म बनाउने पो कसरी ?’

घिमिरेले नजिकका साथीहरूसँग सल्लाह गरे । साथीहरूले पैसा नलाग्ने ठाउँसम्म काम सुरु गर्न सुझाए ।

लामो समय सम्पादनको काम गरिरहेका घिमिरेलाई कथाको आइडिया भइसकेको थियो । उनले एउटा कथा पनि सोचिसकेका थिए । त्यसको नाम जुराए- बाँसुरी ।

चलचित्रको स्क्रिप्ट र संवाद घिमिरे आफैँले लेखे । संगीत भर्न रञ्जित गजमेरलाई गुहारे । रञ्जितले पनि घिमिरेको अनुरोधलाई स्वीकारे ।

अब लगानीकर्ता खोज्ने काम बाँकी रह्यो । घिमिरेका साथीमार्फत नै एक बंगाली निर्माता भेटिए । उनले चलचित्रमा लगानी गरिदिए । घिमिरेलाई याद छ- चलचित्रको जम्मा बजेट ४ लाख ७५ हजार भारतीय रूपैयाँ थियो ।

चलचित्रका लागि घिमिरेले हिन्दी चलचित्रमा काम गरिरेहका कलाकारलाई नै अनुबन्धित गरे । सम्पादनको कुर्सीमा बस्दा नै सम्बन्ध बनेको हिसाबमा उनले हिन्दी चलचित्रमा चर्चित अनुहार राकेश पाण्डे र रजनी शर्मालाई चलचित्रमा लिए ।

घिमिरे सम्झिन्छन्, ‘पहिलो चलचित्र हामीले साह्रै दुःख गरेर बनाएका थियौँ । हरेकले सहयोगकै हिसाबमा काम गर्नुभएको थियो ।

०००

घिमिरेले नेपाल र नेपाली दर्शकका लागि भनेर यत्तिका मिहिनेत गरे । तर, विडम्बना, घिमिरेले आफ्नो पहिलो चलचित्र नेपालमा रिलिज गर्नै पाएनन् । चलचित्रमा एउटा गीत समावेश गरिएको थियो । गीतको शब्द थियो- 'हिमाल जलेर ज्वाला भएछ… ।'

नेपालको हिमाल जलाउने भन्दै 'बाँसुरी' चलचित्रलाई नेपालमा रिलिज हुन दिइएन । घिमिरे सम्झिन्छन्, ‘मैले त रिलिज रोकेको पनि समाचार देखेपछि मात्रै थाहा पाए । गीतमा भएको शब्दकै कारण चलचित्र रिलिज हुन दिइएन । खास, मैले हिमाल जलाएको त थिइनँ नि । त्यो त हिरोले महसुस गरेको भाव मात्रै थियो ।’

घिमिरे आफूले बनाएकाे पहिलो चलचित्र स्वदेशमा रिलिज गर्न नपाएकोमा दुःखी भए । तर, गुरुआज्ञालाई सम्झिएर हरेस खाएनन् । उनले दोस्रो चलचित्रको रूपमा ‘कुसुमे रुमाल’ बनाए ।

यस चलचित्रका लागि निर्माता खोज्न घिमिरेलाई निकै गाह्रो पर्‍यो । त्यसैले साथीसाथी मिलेर चलचित्र ‘कुसुमे रुमाल’ निर्माण गरे । उनी भन्छन्, ‘कसैले ५ हजार, कसैले १० हजार । जोसँग जति छ, त्यति नै हालेर चलचित्र बनायौँ ।’

नयाँ नेपाली चलचित्र बनाएको थाहा पाएपछि नेपालबाट गोपीकृष्ण मुभिजका उद्धव पौडेल घिमिरेलाई भेट्न कालिङपोङ पुगे । अनि चलचित्रको नेपाल वितरणको सर्वाधिकार किने । उनैले नेपालभर चलचित्र वितरण गरे ।

‘कुसुमे रुमाल’ले नेपालमा तहल्का नै पिट्यो । व्यापारिक तथा समीक्षात्मक दुवै रूपमा चलचित्र उत्कृष्ट ठहरियो । घिमिरेको कामको चर्चा पनि उत्तिकै चल्यो ।

बल्ल घिमिरे विश्वस्त भए, ‘अब भने मैले १० वटा चलचित्र बनाउन सक्ने भएँ ।’

कुसुमे रुमालपछि घिमिरेलाई निर्माता खोज्ने झन्झट भएन । उल्टो उनीसँग काम गर्न चाहनेहरूको लर्को नै लाग्यो । घिमिरे भन्छन्, ‘कुसुमे रुमालपछि मैले करिअरमा नै पछाडि फर्किनु परेन ।’

घिमिरेले १०औँ चलचित्रको रूपमा ‘दक्षिणा’ बनाए, जुन उनले गुरुको आज्ञा पूरा गरेको उपलक्ष्यमा गुरुलाई नै समर्पित गरेर बनाएका थिए । उक्त चलचित्रले पनि बजारमा राम्रो चर्चा पायो ।

०००

१० वटा चलचित्र बनाएपछि अब के गर्ने ? घिमिरेले आफैँलाई समीक्षा गर्न सकेका थिएनन् । उनी मुम्बई फर्किन चाहन्थे । तर, मुम्बई पुगेर पनि के गर्ने भन्ने कुरामा घिमिरे अलमलमा नै थिए ।

घिमिरे मुम्बई फर्किन लागेको थाहा पाएपछि समकालिक चलचित्रकर्मीहरूले उनलाई रोक्ने प्रयास गरे । प्रकाश थापा, बीएस राणा, नीर शाहलगायतले उनलाई मुम्बई फर्किन दिएनन् ।

घिमिरे भन्छन्, ‘साथीहरूले दर्शकको माया बुझाइदिनुभयो । नेपालमा मेरा धेरै शुभचिन्तक भएको थाहा पाएँ । त्यसैले नेपालमा नै बसेर काम गरेँ ।’

घिमिरेलाई चलचित्रक्षेत्रको धरोहर मानिन्छ । नेपालमा राम्रा चलचित्र बनाउने निर्देशकहरूमध्ये अग्रपङ्क्तिमा घिमिरेकै नाम उठ्छ । ‘मलाई सफल निर्देशक भन्नुहुन्छ । त्यही नै मेरो खुसी हो’, घिमिरे गर्व गर्छन् ।

२५ चलचित्रको लक्ष्य

घिमिरेले पछिल्लो समय निर्देशन गरेको चलचित्र ‘दर्पण छाया- २’ असफल ठहरियो । समीक्षात्मक तथा व्यापारिक दुवै रूपमा घिमिरे असफल देखिए ।

जीवनमा धेरै सफलता र असफता भोगेका घिमिरेले यसलाई सामान्य रूपमा नै लिए । बरु उनले अठोट गरे, ‘अर्को चलचित्र धमाकेदार बनाउँछु ।’

‘दर्पण छाया- २’ घिमिरेको २३औँ चलचित्र हो । घिमिरेलाई २५ वटा चलचित्र पुर्‍याउने धोको छ । ‘२५ वटा चलचित्र बनायो भने त्यसले गाई दान गरेबराबर हुन्छ भन्ने चलन छ । त्यसैले मलाई पनि २५ वटा चलचित्र पुर्‍याउने रहर छ’, ठट्यौली शैलीमा घिमिरेले भने ।

तलसी अहिले नयाँ चलचित्रको तयारी गरिरहेका छन् । त्यसका लागि उनी अहिले अध्ययनको क्रममा छन् । उनी नयाँ प्रविधिसँगै नयाँ कथाको सिकाइमा छन् ।

घिमिरे भन्छन्, ‘म अहिले अध्ययन गरिरहेको छु । राम्रो चलचित्र बन्नका लागि राम्रो अध्ययन जरुरी रहन्छ । त्यसैले म समय लगाएर नै त्यसमा अध्ययन गरिरहेको छु । दर्शकलाई विश्वास दिलाउन चाहन्छु कि घिमिरे चाँडै नयाँ र राम्रो चलचित्र लिएर आउँदै छ ।’

घिमिरेलाई धेरै जनाले प्रश्न गरिरहन्छन्, ‘नयाँ चलचित्र कहिले ?’ घिमिरे मिति नै तोकेर भन्न त सक्दैनन् । तर, चाँडै ल्याउने आश्वासन भने दिइरहन्छन् ।

घिमिरे भन्छन्, ‘दर्शकको प्रश्नले नै पनि मलाई नयाँ चलचित्रमा काम गर्ने ऊर्जा थपिरहेको छ ।’

प्रकाशित मिति: शनिबार, माघ १०, २०७७ ०७:०८