आफूलाई कोरोना लागेको थियो, मान्छे गोली ठोक्ने कुरा गर्दै थिए

A+ A A-

‘यस्तालाई बाँच्न दिनुभन्दा त गोली ठोकेर मारिदिनु बेस !’

‘कस्तो खालकी केटी होली ?’

‘यो केटीले त देश नै डुबाउने भई !’

ठीक एक वर्षअघि यी र यस्तै प्रतिक्रियाहरूसँग लड्दै थिइन् प्रसिद्धि श्रेष्ठ ।

आफूले आफूलाई बुझ्नु र अरुले आफूलाई बुझ्नुमा कुनचाहिँ बढी महत्त्वपूर्ण होला, थाहा छैन ।

काठमाडौंकी २० वर्षीया प्रसिद्धि श्रेष्ठलाई आफूले आफूलाई बुझ्नुभन्दा महत्त्वपूर्ण अरुले आफूलाई बुझिदिनुमा लागेको थियो, त्यस दिन ।

फ्रान्सको स्यान्डफोर्ड कलेज पढ्दै गरेकी भियतनामकी सहपाठीलाई कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) लागेको खबर उनले थाहा पाइन् ।

एउटै जहाजमा आएको साथी संक्रमित । कतै मलाई पनि सरेको त छैन ? प्रसिद्धि झस्किइन् । अनि परीक्षणका लागि नमुना दिन टेकु पुगिन् । नमुना दिएर उनी घरमै फर्किइन् ।

‘घर आएर आइसोलेसनमा बसेकी थिएँ । परीक्षणका लागि नमुना दिएको कति दिनपछि मात्रै रिपोर्ट आयो । आफू संयमित भएर टेकु अस्पताल पुगेकी थिएँ’, उनी त्यस दिनलाई सम्झन्छिन् ।

प्रसिद्धिले जे आशंका गरेकी थिइन्, त्यो गलत सावित होस् भन्ने मनमनै पुकार गरेकी थिइन् ।

तर, २३ मार्चको दिन । जे नहोस् भन्ने थियो, त्यही भयो । उनको शंका सही निस्कियो । कोरोना पोजिटिभ ! उनी अस्पताल नपुग्दै सञ्चारमाध्यममा अनेक समाचार छापिन थालिसकेका थिए ।

‘अब के होला ? के–के कुरा फेस गर्नुपर्ने हो ?’, उनको मनमा अनेक प्रश्नले प्रहार गर्न थालेको थियो ।

पोजिटिभ रिपोर्ट आएको दिन । कोरोनाभन्दा पनि कोरोना संक्रमण भएको समाचार मिडियामा कसरी आउँछ भन्ने चिन्ता र वैचेनीले उनको अधिकांश ध्यान मोबाइलको स्क्रिनमै बितेको थियो ।

जतिखेर पनि ‘न्युज फिड’ रिफ्रेस गरिरहेकी थिइन् उनी ।

नेपालमा कोरोना संक्रमण पुष्टि भएको दोस्रो पटक भए पनि त्यतिखेर उनी अस्पतालमा एक मात्रै संक्रमित थिइन् ।

कोभिड संक्रमित भएपछि प्रसिद्धिले माया, सद्भाव र शुभेच्छाभन्दा बढी गाली, अपमान र फेक न्युजको सामना गर्नुपर्‍यो ।

‘त्यतिखेरको समय नै यस्तो संवेदनशील थियो कि कोरोना पोजिटिभ भयो भन्ने कुरा विश्वास पनि गर्न गाह्रो मानिन्थ्यो । मलाई कोरोना भयो भनेर सुरुमा आफैँलाई पनि पत्यारै थिएन’, एक वर्षअघि आफूले गाली र घृणा पाउँदाको अनुभवको गाँठो फुकाउँछिन् प्रसिद्धि ।

एकातिर कोरोना संक्रमणका कारण विभिन्न शारीरिक लक्षणसँगको लडाइँ, अर्कोतिर मानिसहरूका कटुता मिश्रित कमेन्टहरू पढेर प्रसिद्धि निराश हुन्थिन् ।

प्रतिक्रियाहरू यस्ता आएका थिए, मानौँ, प्रसिद्धि देशद्रोही हो ।

यस्ता प्रतिक्रियाहरूले विचलित हुन नदिन प्रसिद्धिलाई चिकित्सकहरूले बारम्बार सम्झाउँथे ।

‘आमप्रतिक्रियाहरूप्रति मेरो धारणा केकस्तो छ भन्ने कुरा बुझ्न डाक्टरसा‘बहरूले मलाई रातमा पनि फोन गर्नुहुन्थ्यो,’ डाक्टरहरूप्रति उनी कृतज्ञ हुन्छिन् ।

त्यति मात्रै होइन, परेको खण्डमा मनोवैज्ञानिक परामर्श पनि दिलाउन तत्पर थिए, टेकुका चिकित्सकहरू ।

‘प्लिज ! डन्ट वरी, हामीलाई मात्रै थाहा छ, तिमी कति संयमित भएर घरमा पनि आइसोलेसनमा बसेकी थियौ’, डाक्टरहरूको स्नेहले प्रसिद्धिलाई ढाडस मिल्थ्यो ।

तर, जतिसुकै असर नपरोस् भन्नेमा सतर्क रहे पनि कताकता नकारात्मक प्रतिक्रियाले मनोवैज्ञानिक असर परेको उनी बताउँछिन् ।

‘केही भइहाल्ने पो हो कि ! किनकि सबैलाई थाहा थियो, म टेकुमा छु भनेर । टेकु कहाँ छ, सबैलाई थाहा थियो’, प्रसिद्धिको मनमा डरले डेरा जमाएको हुन्थ्यो ।

एक रातको कुरा हो । बिहान ३ बजेको थियो । रातमा निद्रा नलाग्ने समस्या देखिन थालेको थियो प्रसिद्धिलाई । बाहिरबाट अकस्मात् केही/कोही हल्लिइरहेको आवाज आउन थाल्यो । उनलाई उकुसमुकुस हुन थाल्यो ।

डरले गर्दा पर्दा पनि नउघारेकी प्रसिद्धिलाई यति विघ्न डर लागेको थियो कि ३ बजे बिहान उनले फ्रान्समा भएकी साथीलाई फोन सम्पर्क गरेर कुराकानी नगरे पनि आफूसँगै अनलाइन बसिदिन आग्रहसमेत गरेकी थिइन् ।

प्रसिद्धि भन्छिन्, ‘कताकता फिजिकल्ली नै केही हुने हो कि भन्ने डर हुँदोरहेछ ! हरेक रात ढोकाको लक जाँच्ने बानी परेको थियो’, कति रात त उनी तन्द्रामै बिताउन बाध्य भइन् ।

एकातिर मानिसका प्रतिक्रियासँगको सामना ! अर्कोतर्फ समाचार आफैँमा आउने सूचनाले उनलाई अत्यास बनाउँथ्यो ।

प्रसिद्धि भन्छिन्, ‘गोली ठोक्नुपर्‍यो भन्नेसम्मको सोच कहाँबाट आउँछ होला ? म मान्छेहरूलाई बुझ्न चाहन्थेँ । मान्छेहरूले मलाई कसरी लिइरहेका छन् भन्ने कुरा थाहा पाउन मन लाग्थ्यो ।’

अनि उनको आँखा पुग्थ्यो सामाजिक सञ्जालमै ।

‘कोरोनाकै कारण लकडाउन भएकोे थियो । होइन भने त जोकोहीले जे पनि गर्न सक्थे होलान् । तर, म सकेसम्म सकारात्मक कुराहरू हेर्न खोजिराखेकी हुन्थेँ’, उनी भन्छिन् ।

प्रतिक्रियाहरू पढेर केही डर र त्रास भए पनि मिडियाहरूको गैरजिम्मेवारीपन देखेर उनी सोचमग्न हुन्थिन् ।

उनलाई लाग्थ्यो, समाचार प्रकाशन/प्रसारण गर्ने मिडियाको यसमा ठूलो भूमिका हुन सक्थ्यो । फ्लाइटको सम्पूर्ण सूचनासमेत प्रकाशन/प्रसारण हुँदा भने निकै विस्मृत भएकी थिइन् उनी ।

विडम्बना प्रबुद्धशाली मिडिया तथा मिडियाकर्मीहरूले नै ‘सुपरस्प्रिडर’को संज्ञा दिएको सम्झँदा अहिले पनि विरक्त लाग्छ उनलाई ।

‘साँचो सूचना आममान्छेसम्म पुग्न नसक्नुको परिणाम पनि हो यो’, प्रसिद्धिको निष्कर्ष छ ।

अस्पताल बस्दा उनको सारथि सामाजिक सञ्जाल बनेको थियो । जसले उनलाई साथीभाइ तथा घरपरिवारसँग जोडिदिएको थियो ।

त्यसो त कोरोनाको सामाजिक मात्रै होइन, शारीरिक लक्षण पनि देखिएको थियो उनमा । उनलाई सास फेर्न निकै सकस हुन्थ्यो । पेट दुख्ने, टाउको दुख्ने, जीउ दुख्ने मात्रै नभएर ड्राइ कफ पनि हुन्थ्यो । थकान यतिसम्म हुन्थ्यो कि ट्वाइलेटसम्म गएर आउँदा पनि लखतरान बनाउँथ्यो उनलाई ।

अहिले आएर आफ्ना लक्षणहरू निकै ‘माइल्ड’ रहेछन् भन्ने लाग्छ, प्रसिद्धिलाई ।

२८ दिन लामो टेकु अस्पतालको बसाइपछि उनी कोरोनामुक्त भएर घर फर्किइन् । घर फर्किएपछि भने केही आशाको दियो बल्यो । तर, लयमा फर्किन उनलाई समय लाग्यो । घर आएर पनि उनी सात दिन आइसोलेसनमै बसिन् ।

त्यतिखेर मापदण्ड र प्रक्रिया के हो भन्ने पनि थाहा थिएन । विश्व स्वास्थ्य संगठनको मापदण्ड प्रसिद्धिले अनुसरण गरेकी थिइन् ।

संक्रमणमुक्त भएपछि भने उनले पढाइलाई प्राथमिकता दिन थालिन् । फ्रान्सको स्यान्डफोर्ड कलेजमा स्नातक दोस्रो तहमा पोलिटिकल साइन्स पढ्दै गरेकी उनी हाल बेलायतको किन्स कलेजमा तेस्रो तहमा अध्ययन गर्दै छिन् ।

त्यसो त टेकु अस्पतालको आइसोलेसन कक्षबाटै पनि प्रसिद्धिले पढाइलाई निरन्तरता दिएकी थिइन् ।

आफूले भोगेको नियति अरुले भोग्नु नपरोस्

कोरोनामुक्त भएपछि आफूले भोगेको नियति अरुले भोग्नु नपरोस् भनेर उनी कोरोनाबारे सम्झाउन बुझाउन पनि लागिपरेकी छिन् । त्यसयता आफ्ना संस्मरण तथा अनुभवहरू विभिन्न मिडिया, स्कुलहरूसँग बाँड्न थालेकी हुन् उनले । ‘घर आएपछि चाहिँ झन् व्यस्त भएँ’, प्रसिद्धि भन्छिन् ।

हिजोआज मानिसहरू मतलबै नगरी मास्क पनि नलगाई हिँडिरहेका छन् । नाइट क्लबहरू खुल्ला गरिएको छ । हाटबजारमा मान्छेको भीड देखिन्छ । यस्ता दृश्य देख्दा विरक्त लाग्छ उनलाई ।

बन्दाबन्दीको सुरुवाती चरणमा कैयौँले आफ्नो स्वास्थ्यसँग सम्झौता गर्नुपरेको थियो । कैयौँले डायलाइसिससमेत गर्न पाएनन् । कोरोनाका कारण कतिले ज्यान गुमाए ।

प्रसिद्धि ती पात्रहरूलाई सम्झिरहन्छिन्, जसले गर्दा यो महामारीले विकराल रूप नलियोस् भनेर अनेकौँ सम्झौता गरे । ‘जो मान्छेहरूले कोरोनाको जोखिम रोक्न सक्थे । उल्टै उनीहरूले नै फैलाएको देख्दा चित्त दुख्छ’, प्रसिद्धि दुखेसो पोख्छिन् ।

पोलिटिकल साइन्सको विद्यार्थी भएको नाताले प्रसिद्धि सरकारको गैरजिम्मेवारीता र समभावको अभाव देखेर छक्क पर्छिन् ।

‘कुनै देशका लागि भन्नुपर्‍यो भने हामी सबैको रगत उम्लिएर आउँछ तर देशभित्रकै विषयमा भने हामी एकाकार हुन सक्दैनौँ । हामीलाई संगठित काम गर्न कति गाह्रो रै'छ भन्ने कोरोनाले देखायोे’, उनी भन्छिन् ।

कोरोना कति बेला कसलाई कसरी लाग्छ भन्ने थाहा छैन । त्यसैले हिजोआज सकेसम्म घरबाट काम नपरेसम्म बाहिर निस्कने बानी छैन उनकाे । निस्कनै परे एक हप्ता क्वारेन्टाइन बस्ने सर्तमा बाहिर निस्कन्छिन् उनी ।

यो वर्ष उनलाई चाडपर्वले पनि छोएन । ‘एक वर्ष बलिदान दिएर केही होला जस्तो लागेन’, प्रसिद्धि भन्छिन् ।

यो एक वर्षमा के सिक्नुभयो त ?

प्रश्नले केही बेर सोचमग्न भएकी प्रसिद्धि भन्छिन्, ‘धैर्य हुन पनि सिकेँजस्तो लाग्छ ! कतिपय कुराहरू कहिले भन्नेभन्दा पनि कसरी भन्ने हुँदोरहेछ । केही विवेकी पनि भएँजस्तो लाग्छ ।’

कोरोनाबारे बुझाउन सकिएन

आममानिसलाई कोरोनाबारे बुझाउन नसकेको उनको बुझाइ छ । ‘कति जनाले बलिदान दिँदादिँदै पनि हामीले अझै बुझ्न/बुझाउन सकेनौँ । यो एकदमै अन्याय भएको हो’, हामी धेरै ठाउँमा चुकेका छौँ’, उनी भन्छिन् ।

आफ्नैबारे मनगढन्ते कहानी र फेक न्युजको असर खेप्नुपरेको अनुभवका आधारमा समाचार लेख्दा समभाव राख्न सञ्चारमाध्यमलाई उनको अनुरोध छ ।

पछिल्लो समय उनी पोलिटिक्स फर वुमन्स लिटरेसी भन्ने संस्थासँग पनि आवद्ध भएकी छिन् । राजनीतिमा महिला नेतृत्व र महिला सहभागिताबारे हाल उनी अध्ययन अनुसन्धान गरिरहेकी छिन् ।

कोरोनाबाट मुक्त भएको एक वर्ष बित्यो । तर, अहिले पनि प्रसिद्धि टेकुका डाक्टरसँग परामर्श लिइरहन्छिन् ।

‘त्यस्तो बेलामा पनि उहाँहरूले मलाई कसरी हेर्नुभयो भनेर मैले राम्ररी बुझेको छु’, आफूले गर्न सक्ने हरेक सहयोग गर्न तयार छु’, उनी भन्छिन्, ‘मैले देखेको छु सबैभन्दा गाह्रो कसलाई हुन्छ । छुट्टी पनि पाउनुभएको छैन । छुट्टी माग्न पनि पाउनु हुन्न । उहाँहरू मिहिनेत गर्नुहुन्छ । कतै हामीचाहिँ बिगार्दै त छैनौँ ?’

प्रकाशित मिति: मंगलबार, माघ ६, २०७७ १७:२८