अब केटीहरूले बुझ्नुपर्छ राजनीति

A+ A A-

गत ५ पुसमा प्रधानमन्त्री केपी ओलीले प्रतिनिधिसभा भंग गरिदिनुभयो । उहाँको यो कदम संविधानको बर्खिलाप थियो । नागरिकमाथिको धोका थियो ।

यसविरुद्ध हामी युवापंक्ति उतिबेलैदेखि आन्दोलित हुनुपर्थ्याे । तर, हामीभन्दा पहिला अग्रज, दिग्गज नागरिक अगुवाहरू सडकमा आउनुभयो । हत्तपत्त सडकमा नउत्रिने उहाँहरूको आगमनले स्पष्टै देखायो, देश फेरि एकपटक संकटमा छ । र, यो संकट निम्त्याउने अरु कोही नभएर देशकै प्रधानमन्त्री थिए । ओली कदमको विरोधमा सडकमा तिनै अनुहार देखिए, जसले २०६२/०६३ सालको ऐतिहासिक आन्दोलनमा अगुवाइ गरेका थिए ।

संस्कृतिमा एउटा भनाइ छ, ‘मौनम् सम्मति लक्षणम्’ । अर्थात्, मौन बस्नु भनेको स्वीकार गर्नु हो । अतः प्रधानमन्त्री ओलीबाट भएको गैरसंवैधानिक कदमप्रति हामी चुप लागेर बस्नु भनेको त्यसलाई बढावा दिनु नै हो । त्यो स्वीकार्नु हो । उहाँले संविधानमाथि गरेको अपमानलाई मान्नु हो । अझ भनौँ, प्रतिगमनलाई साथ दिनु हो । र, हाम्रो यस खालको मौनता सिंगो देश, संविधान र भावी पुस्तामाथिको अन्याय हो ।

त्यसैले हामीले स्वत:स्फुर्त नागरिक आन्दोलनमा प्रभावकारी सहकार्य गर्ने भयौँ । तर, विरोधको शैलीलाई केही नयाँ बनाउनुपर्छ, थप दबाबपूर्ण पार्नुपर्छ भन्ने लाग्यो ।

माइतीघरमा हरेक दिनजसो दुई/चार सय मानिस भेला भएर आन्दोलन गरिरहेका हुन्छन् । नाराबाजी, ढुंगामुढा, जिन्दावाद, मुर्दावाद हाम्रा लागि पुरानो शैली बनिसक्यो । लाग्छ, आन्दोलन गर्ने र आन्दोलन निम्त्याउनेका लागि यी शब्द हल्का भइसकेका छन् ।

हामी युवा वर्ग केही सिर्जनशील हुनुपर्छ । विरोध पनि हामीले परम्परागत शैलीभन्दा केही पृथक गर्नुपर्छ, प्रभावकारी बनाउनुपर्छ । प्रतिनिधिसभा विघटनको निर्णयविरुद्ध प्रज्ञा प्रतिस्ठानको डबलीमा हामी यस्तो विरोध प्रदर्शन गर्न चाहन्थ्यौँ, जहाँ थोरै मानिस भए पनि त्यसको आवाज ठूलो होस् । देख्दा सानो देखिए पनि त्यसको अर्थ व्यापक होस् । शान्तिपूर्ण, बौद्धिक तर दबाबमूलक विरोध गर्न चाहन्थ्यौँ । त्यसैले ‘फ्ल्यास मोब’ गर्‍यौँ, जुन हामीले यसअघि बलात्कार र महिला हिंसाविरुद्धमा गरेका थियौँ ।

गत मंगलबार काठमाडाैंस्थित प्रज्ञा प्रतिष्ठानकाे डबलीमा गरिएकाे फ्ल्यास माेब

फ्ल्यास मोब भनेको मानिसहरूको समूहले सार्वजनिक स्थानमा देखाउने कलात्मक प्रदर्शन हो । यसलाई मनोरञ्जन, व्यंग्य र कलात्मक अभिव्यक्तिद्वारा गरिने विरोध प्रदर्शन पनि भन्न सकिन्छ । डबलीमा गत मंगलबार पृष्ठभूमिमा नेवाः धिमे बाजा बजिरहेको थियो । ‘वोमन इन पोलिटिक्स’लेखिएको कपडामा सजिएका हामीले विरोधका नारा, कविता र धिमे बाजामा फ्ल्यास मोब गर्‍यौँ । फ्ल्यास मोबमा हामी २५ जना केटी सहभागी थियौँ ।

यसअघि हामीले नै नेपालमा पहिलो पटक ‘बलात्कारी होस् तँ’ भन्दै माइतीघरमा फ्ल्यास मोब गरेका थियौँ, जसले धेरैको ध्यान तानेको थियो ।

गत असाेजमा काठमाडाैंमा 'बलात्कारी हाेस् तँ' भन्दै गरिएकाे फ्ल्यास माेब

अक्सर शासकहरू अटेर हुन्छन् । सकेसम्म आफ्ना कुरा लाद्न नै खोज्छन् । अप्रिय निर्णयमा अरुले ताली बजाइदिऊन् भन्ठान्छन् । आलोचना गर्नेहरूको कुरा सुन्दैनन् बरु प्रतिवाद र खण्डनमा उत्रिन्छन् । अहिले प्रधानमन्त्री ओलीले यस्तै प्रवृत्ति देखाउनुभएको छ । उहाँ व्यक्ति कस्तो त्यो अलग कुरा हो । तर, उहाँले देखाउनुभएको प्रवृत्ति देशका लागि घातक छ, संविधान र आगामी पुस्ताका लागि हानिकारक छ । यस्तो प्रवृत्तिविरुद्ध नागरिक बोल्नैपर्छ । जाग्नैपर्छ । अझ युवा त सबैभन्दा सुरुमा जाग्नुपर्छ । देश बिग्रनबाट बचाउने शक्ति भएकैले युवालाई देशको खम्बा भनिएको हो ।

तर, अझै पनि नारायण वाग्ले, देवेन्द्रराज पाण्डेहरूले आन्दोलन थालेर हामीलाई बोलाउँदा मलाई निकै नमज्जा लाग्छ । नयाँ पुस्ताको उदसीनताले दुखाउँछ ।

म मेरो देशको राजनीतिप्रति पूर्णतः चासो राख्छु । आवश्यक परे खबरदारी गर्छु । गलत कामको विरोध गर्छु । यसलाई म आफ्नो कर्तव्य ठान्छु । देशप्रतिको जिम्मेवारी सम्झन्छु । तर, बिडम्बना के छ भने आज पनि मैले राजनीति बुझेकी छु भनेर पुष्टि गर्दै हिँड्नुपरेको छ ।

बरु महिलाले पनि राजनीति गर्छन् र, भनेर प्रश्न सोध्नेको जमात ठूलै छ । सायद यसैको असर पनि होला, मेरा समकालीन कतिपय साथीको राजनीतिप्रति फिटिक्कै रुचि नदेख्दा झन् उदेक लाग्छ । खासगरी केटीहरू राजनीतिबाट भाग्न खोजेको पाएँ । एकातिर समाजको विभेदी चिन्तन, अर्कातिर केटीहरूमा यसको असर । परिणाम हाम्रैसामु छ ।

प्रतिगमनकाे विराेधमा गत मंगलबार प्रज्ञा प्रतिष्ठानकाे डबलीमा भेला भएका नागरिक अगुवा तथा युवा

आधा आकाश ढाकेका भनिएका धेरै महिलासँग मतदाता परिचय पत्र नै छैन । मेरो उमेरका युवतीहरूलाई त यस्तो पत्रसँग कुनै मतलब नै हुन छाडेको पाउँछु । वास्तवमा आधुनिक दुनियाँ बुझेका, महाशक्ति राष्ट्रको विकासलाई नियालेका र आफैँमा ठूलो शक्तिका रूपमा रहेका युवतीले नै राजनीति बुझ्न चाहँदैनन्, भोट हाल्न जाँदैनन् भने नेता कस्ता चुनिन्छन् ? उनीहरूले कस्ता निर्णय गर्छन् ? केपी ओलीले नै पुष्टि गरिसक्नुभएको छ ।

मैले यी कुरा किन पनि गरेकी हुँ भने महिलाहरूले अब बलात्कार र हिंसाविरुद्ध मात्र होइन, राजनीतिक अत्याचारविरुद्ध पनि विरोधमा उत्रनुपर्छ । आफूले बनाएको सत्तामाथि निगरानी गर्नुपर्छ ।

त्यसैले मैले खासगरी युवतीहरूलाई राजनीति बुझाउनुपर्छ र उनीहरूमा राम्रो र नराम्रो राजनीतिको पक्ष–विपक्षमा उभिन सक्ने चेत भर्नुपर्छ भन्ने लागेर ‘पोलिटिकल लिटरेसी फर वुमन’ अभियान सुरु गरेकी हुँ । लकडाउन अवधिमा मैले ३/४ सय जना महिलालाई राजनीतिबारे प्रशिक्षित गरेकी थिएँ । अस्ति फ्ल्यास मोबमा सहभागी २५ जना युवती तीमध्येकै हुन् ।

(पोलिटिकल लिटरेसी फर वुमन अभियानकी संस्थापक प्रकृति भट्टराईसँग निशाना पौडेलले गरेको कुराकानीमा आधारित)

तस्वीरहरू: सुशील श्रेष्ठ/शिलापत्र

प्रकाशित मिति: आइतबार, माघ ४, २०७७ ११:३३