९ वर्षमा २२० मुद्दा, २१ अर्ब बिगो दाबी

A+ A A-

प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरो (सीआईबी)मा ९ वर्षभित्र बैंकिङ कसुरका २ सय २० मुद्दा दर्ता भएका छन् । जघन्य अपराध हेर्ने गरी २०६७ सालमा स्थापना भएको सीआईबीलाई बैंकिङ कसुर पनि हेर्ने जिम्मेवारी तोकिएपछि यस्तो मुद्दाको संख्या बढेको हो ।

यसरी दर्ता भएकामध्ये बैंक वित्तीय संस्था तथा सहकारीको ठगी तथा अपचलन लगायतका हुने गरेको सीआईबीका प्रवक्ता प्रहरी उपरिक्षक (एसपी) सुदीप गिरीले जानकारी दिए ।

व्यक्तिगतभन्दा सामूहिक मिलोमतोमा संस्थागत अपचलन बढी हुने हुँदा संस्थागत उजुरी बढी आउने गरेको उनको भनाइ छ । सिआइबीले हालसम्म २१ अर्ब रुपैयाँभन्दा बढीको विगो दाबी गर्दै अदालतमा मुद्दा दायर गरिसकेको छ ।

दुई सय २० मुद्दाका २ सय ५ जना अभियुक्तलाई पक्राउ गरिएको गिरीले जानकारी दिए । यीमध्ये ५२ जनामाथिको मुद्दा किनारा लागेर कारबाही भएको छ । बाँकी १ सय ६८ मुद्दामध्ये कुनै अदालतमा विचाराधीन र कुनै सीआईबीकै अनुसन्धानको क्रममा रहेको गिरीको भनाइ छ ।

९ वषैको अवधिमा २२० मुद्धा दर्ता भनेको महिनामा दुई वटा मुद्धा दर्ता हुनु हो । यसरीनै नौ वर्षको अवधिमा ५२ मुद्धा फैसाल हुनु भनेको वर्षमा करिब ५ वटा मुद्धा किनारा लाग्नु हो । ठूला र संस्थागत बाहेक बैंकिङ कसुरका अन्य सामान्य मुद्दा भने सिआइबीले हेर्दैन ।

यी हुन् ठूला घटना

घटना १

तत्कालीन एपेक्स डेभलपमेन्ट बैंकका अध्यक्ष विष्णु धिताललगायतले बैंकको रकम हिनामिना गरेको एनसीसी बैंकसँग मर्जर प्रक्रियामा गएपछि सार्वजनिक भयो ।

उक्त घोटाला काण्डको अनुसन्धान गरेको सीआईबीले १६ जेठ २०७५ मा तत्कालीन अध्यक्ष धिताल, इच्छाबहादुर गुरुङ, सुवर्ण राजभण्डारीलगायत २१ जनालाई पक्राउ गर्यो । सोही कसुरका २६ जना अझै फरार छन् । उनीहरुविरुद्ध सीआईबीले पाटन उच्च अदालतमा बैंकिङ कसुर अभियोगको मुद्दा दर्ता गराएको छ ।

उनीहरुबाट सीआईबीले १ अर्ब ५० करोड ९६ लाख रुपैयाँभन्दा बढीको बिगो दाबी गरेको छ । यो नै अहिलेसम्मको सबैभन्दा ठूलो रकमको बैक अपचलन र बढी प्रतिवादी रहेको घटना हो ।

घटना २

१६ माघ २०७५ मा सवारी कर्जाका नाममा देवः विकास बैंकका विभिन्न शाखा कार्यालयबाट २ करोडभन्दा बढी नोक्सानी गरेको अभियोगमा बैंकका शाखा प्रबन्धक, मूल्यांकनकर्ता र ऋणी गरी आठजना पक्राउ परे । सीआईबीका अनुसार बैंकमा धितोबापत राखिएका कागजपत्र नक्कली रहेको तथ्य फेला परेपछि ऋणी तथा योजनाकार नारायणबहादुर श्रेष्ठसहित आठजनालाई पक्राउ गरिएको थियो ।

बैंकका शाखा प्रबन्धक सरिनशंकर श्रेष्ठसँगको मिलिमतोमा काभ्रे भुम्लुका श्रेष्ठले यातायात कार्यालयबाट प्राप्त सवारी धनी प्रमाणपत्र (ब्लु बुक)मा गलत विवरण तथा नक्कली सहीछाप गरी ११ जनाको नामबाट २ करोड रुपैयाँभन्दा बढी कर्जा स्वीकृत गराएको देखिएको थियो । उनीहरुमाथि समेत सीआईबीले माग दाबीसमेतको मुद्दा पाटन उच्च अदालतमा दर्ता गराइसकेको छ ।

घटना ३

मंसिर २०७४ मा कृषि विकास बैंक न्युरोड शाखा कार्यालयका कर्मचारीले हिसाब क्लियरिङको रकम पेन्डिङ देखाई बैंकको ४ करोड रुपैयाँभन्दा बढी हिनामिना गरेको अभियोगमा न्युरोड शाखामा कार्यरत सहायक टेलर दीपिका रेग्मीसहित तीनजनालाई पक्राउ गरिएको थियो ।

सीआईबीले रेग्मीसहित काठमाडौंका विभिन्न ठाउँबाट उक्त बैंकको मौज्दात रकम करिब ५ करोड हानि नोक्सानी पु¥याउने बालाजुका प्रकाश घतानी र दोलखाको भीमेश्वर नगरपालिका–६ का रमेशकुमार थापालाई पक्राउ गरेको थियो । उनीहरु विरुद्ध पनि मुद्दा दायर भएको छ । यो प्रकरणमा सेनाका एक जना अधिकारी समेत मुछिएका छन् ।

२१ अर्ब बढीको माग दाबी

यसरी नौ वर्षको अवधिमा विभिन्न प्रकारका बैंकिङ कसुरको उजुरीमा पक्राउ परेका व्यक्तिबाट सीआईबीले २१ अर्ब ५७ करोड ७६ लाख ३० हजारको माग दाबी गरेको छ । जसमा संस्थागत र व्यक्तिगतसमेत छन् ।

सीआईबीको तथ्यांकअनुसार बैंकिङ कसुरको मुद्दामा पक्राउ परेकाहरुले संस्था नै टाट पल्टाएका छन् ।

नौ वर्षको अवधिमा यति ठूलो रकमको माग दाबी गरेर अदालतमा मुद्दा दर्ता गराउनु चिन्ताजनक रहेको सीआईबीले जनाएको छ ।

‘हामीले रकमको माग दाबी गरेर मात्र अदालतमा मुद्दा दर्ता गराउने हो । अदालतले कति भराउँछ ? के गर्छ ? त्यो हामीलाई थाहा हुँदैन,’ एसपी गिरीले भने ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, वैशाख २०, २०७६ ०२:१९