मिर्गौला पीडित परिवार : न रह्यो सम्पत्ति, न रह्याे परिवार

मिर्गौला फेल भएरै बुबा, दाजुहरू र दिदी गुमाएका नारायण उपाध्याय । तस्वीरः विकाश पराजुली

A+ A A-

रुपन्देहीकाे सैनामैनास्थित मुर्गिया चोकबाट उत्तर लागेपछि आउँछ दरखासी टोल । सैनामैना चक्रपथले छोएको दरखासी टोलमा रहेको एउटा टिनको घरमा छिन् नन्दकली उपाध्याय ।

उमेरले ९४ वर्ष पुगेकी नन्दकलीको अनुहार चाउरिएको छ । शरीरमा बुढ्यौलीपन देखिए पनि मनमा भने अझै बुढ्यौलीपन आएको छैन । चोटिला कुरा गर्ने, मन लागेको खाना खाने नन्दकली देख्दा साँच्चै सरल र स्वाभाविक खालकी छिन् । घरमा पुग्ने जोकसैसँग पनि दोहोरो संवादसमेत उनी मज्जैले गर्न सक्छिन् ।

देख्दा जति सहज देखिन्छिन् नन्दकली तर उनको पीडा र भोगाइ सुनेपछि भने जोकसैका पनि आँखा रसाउँछन् । किनकि नन्दकलीले मिर्गाैला रोगकै कारण श्रीमान् मात्र होइन, तीन छोरा र एक छोरी पनि गुमाएकी छिन् । अर्का एक छोरा पनि तीन वर्षदेखि नियमित मिर्गाैलाको डायलाइसिस गर्दै आएका छन् ।

श्रीमान, तीन छोरा र एक छोरीको मिर्गाैला रोगबाट मृत्यु भएपछि नन्दकली अहिले कान्छा छोरा नारायण उपाध्यायसँग बस्दै आएकी छिन् । त्यही कान्छो छोरा नारायण पनि मिर्गौलाका रोगी छन् । नारायणले पनि अहिले हप्तामा बिहीबार र सोमबार दुई दिन गौतमबुद्ध सामुदायिक मुटु अस्पतालमा नियमित डायलाइसिस गराउँदै आएका छन् ।

देख्दा जति सहज देखिन्छिन् नन्दकली तर उनको पीडा र भोगाइ सुनेर जोकसैका पनि आँखा रसाउँछन् । किनकि नन्दकलीले मिर्गाैला रोगकै कारण श्रीमान् मात्र होइन, तीन छोरा र एक छोरी पनि गुमाएकी छिन् ।

नन्दकलीका श्रीमान् तिलकदत्त उपाध्यायले ५१ वर्षअघि मिर्गाैला रोगकै कारण ज्यान गुमाए । पिसाबमा रगत देखिने, शरीर सुनिन्ने भएपछि धामी र झाँक्रीको भर पर्दा श्रीमान्‌को निधन भएको नन्दकली बताउँछिन् ।

नन्दकलीकी जेठी छोरी फुलमती रिजाल र ज्वाइँ बिहेपछि कामको सिलसिलामा भारतमा पुगे । तर, त्यहाँ पुगेपछि फुलमतीलाई सञ्चो भएन र अस्पतालमा जाँच गराउँदा मिर्गाैलामा समस्या देखियो । छाेरी फुलमतीको पनि २०४२ सालमा मुम्बईको कुर्लामा निधन भयो ।

माइला छाेरा चिन्तामणि उपाध्यायलाई पनि २०६० सालतिर मिर्गाैलामै समस्या देखियो । आर्थिक अवस्था राम्रो थिएन । काठमाडौंमा लगेर पनि उपचार गर्न सम्भव भएन । उनको पनि उपचार नपाएरै २०६५ साउनमा निधन भयाे ।

त्यसको एक वर्ष नपुग्दै २०६६ वैशाखमा साइँला छाेरा खिमानन्दको पनि मिर्गाैला रोगकै कारण ज्यान गयो ।

जेठा छोरा हरिदत्त उपाध्यायलाई पनि २०७१ साल चैतमा मिर्गाैलामा समस्या देखियो । भैरहवामा उपचारका लागि लगियो । चिकित्सकले नियमित डायलाइसिस गर्न भनेपछि हरिदत्तले २०७२ असारदेखि डायलाइसिस सुरु गरे । तर, दैनिक भैरहवा पुगेर नियमित डायलाइसिस गर्नुपर्ने भएपछि हरिदत्तलाई गाह्रो भयो ।

त्यसपछि डायलाइसिस गर्नै छाडे । अन्ततः उनको पनि २०७२ साल कात्तिकमा निधन भयो । भैरहवामा नियमित डायलाइसिस गर्नुपर्नेमा उपचार नै नगरेर दाइको निधन भएको कान्छा भाइ नारायण उपाध्याय बताउँछन् ।

दाइलाई मिर्गाैला रोग लागेपछि विभिन्न अस्पतालमा लैजाने र ल्याउने कान्छा नारायणले गरे । नारायणको पनि बेलाबेलामा कोखा दुख्थ्यो । उपचार गराएका थिएनन् । दाइलाई उपचार गर्न लैजाने क्रममा उनलाई पनि जाँच गराउन मन लाग्याे । २०६४ सालमा पाल्पाकाे मिसन अस्पतालमा उनले मिर्गाैला जाँच गराए । डाक्टरले उनकाे मिर्गाैलामा फोका भएको बताए । पछि नारायण भारतको एपोलो अस्पतालसम्म पुगे । एपोलो अस्पतालका डाक्टरले पनि मिर्गाैला रोग भएको बताए । आफू पनि मिर्गाैलाकाे बिरामी भएपछि नारायणलाई लाग्यो, ‘यो त वंशागुणगत रोग पाे रहेछ ।’

मिर्गाैला रोगले उपाध्याय परिवारको सन्तान मात्र गुमेको छैन, भएको जग्गाजमिन समेत रित्तिन थालेको छ । कान्छा छोरा नारायणले अहिले सम्पत्तिको नाममा रहेको नाै कट्ठा जग्गामध्ये चार कट्ठा बिक्री गरेर उपचारका लागि खर्च गर्दै आएका छन् ।

त्यसपछि रोगले गाल्दै लगेपछि नारायणलाई २०७३ सालकाे अन्तिमताका पिसाबबाट रगत बग्न थाल्यो । बान्ता र कोखा पनि दुख्न थालेपछि बुटवलको गौतमबुद्ध सामुदायिक मुटु अस्पतालमा भर्ना भए । त्यसपछि मिर्गाैलाले काम गर्न छाडेको चिकित्सकले बताएपछि २०७४ साल असारदेखि हप्तामा दुई पटक डायलाइसिस गर्न सुरु गरे । अहिले पनि उनले डायलाइसिस गराउँदै आइरहेका छन् ।

‘मिर्गाैला रोगले परिवार नै जान थाल्यो । म पनि कहिले मर्छु, थाहा छैन्,’ नारायण भन्छन्, ‘हामी बुबाको वंशमा गएछौँ । आमाको वंशमा गएको भए सायद केही हुन्नथ्याे कि !’

न रह्याे परिवार, न रह्यो जमिन

मिर्गाैला रोगले उपाध्याय परिवारको सन्तान मात्र गुमेको छैन, भएको जग्गाजमिनसमेत रित्तिन थालेको छ । कान्छा छोरा नारायणले अहिले सम्पत्तिको नाममा रहेको नाै कट्ठा जग्गामध्ये चार कट्ठा बिक्री गरेर उपचारका लागि खर्च गर्दै आएका छन् ।

नियमित गरिने डायलाइसिस निःशुल्क भए पनि रगत र औषधि खरिद गर्दा मासिक २५ हजार रुपैयाँसम्म खर्च हुने भएकाले जमिन नै बिक्री गरेर उपचार गर्नुपरेको नारायण बताउँछन् । डायलाइसिस निःशुल्क गरे पनि अझै मिर्गाैला रोगीहरू समस्यामा रहेको भन्दै रगतको सेवाशुल्क र औषधि पनि बिरामीको अवस्था हेरी निःशुल्क गर्नुपर्ने उनको माग छ ।

खेतीकिसानी गरेर जीविका चलाउने नारायणले आफैँ बिरामी भई थलिएपछि भएको जग्गाजमिन र भैँसीसमेत बिक्री गरेर औषधि उपचार र दैनिकी चलाइहेका छन् । उनकी श्रीमती विष्णु देवी उपाध्यायकाे हप्तामा दुई दिन श्रीमान्‌लाई बुटवल लैजाने, ल्याउने र बाँकी समय घरायसी काम गर्दैमा बित्ने गरेको छ ।

मिर्गाैला रोगको उपचारका लागि चार कट्ठा जमिन बिक्री गरिसकेका उनी अब भएको टिनको घर पनि उपचारकै लागि बिक्री गर्नुको विकल्प नरहेकाे बताउँछन् । त्यसैले नारायण अहिले सहयोगी मनहरूको प्रतीक्षामा छन् ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, मंसिर १८, २०७७ ०९:३०