मर्जपछि विद्यालयका भवन : कतै बसोबास, कतै पशुपालन

सैनामैना नगरपालिकाले मर्ज गरेको शुद्धोधन आधाभूत विद्यालय परिसरमा बाँधिएको गोरु । तस्वीर : विकाश पराजुली

A+ A A-

सैनामैना नगरपालिका- ५ का शालिकराम भट्टराईले दुई कठ्ठा जमिन दान गरेपछि शुद्धोधन आधारभूत विद्यालयको स्थापना भयो । विसं. २०५३ सालमा बुवाको सम्झनामा जग्गा दिएर विद्यालय स्थापना भएपछि रामापुर, मुर्गिया, कलौनीमा जानुपर्ने बाध्यता अन्त्य भयो । तर, समय क्रमसँगै दोगहरा आसपासमा अन्य निजी विद्यालयको स्थापना भयो । शैक्षिक गुणस्तरमा प्रतिस्पर्धा हुन थाल्यो । शुद्धोधन विद्यालयमा क्रमशः विद्यार्थीको संख्या न्यून हुँदै गयो ।

सामुदायिक विद्यालयमा कम विद्यार्थी हुन थालेपछि रूपन्देहीको सैनामैना नगरपालिकाले विद्यालय मर्जको अभियानको चलायो । यही मर्ज अभियानमा शुद्धोधन आधारभूत विद्यालय पनि पर्‍यो । शुद्धोधन आधारभूत विद्यालय पश्चिम पर्रोहा माध्यमिक विद्यालयमा मर्ज भयो । विद्यालय मर्ज भएपछि अहिले शुद्धोधन आधारभूत विद्यालयको भवन प्रयोगविहीन अवस्थामा छ ।

सैनामैना नगरपालिकाले मर्ज गरेको शुद्धोधन आधाभूत विद्यालय परिसरमा अहिले गोरु बाँधिएको देखिन्छ । विद्यालय मर्ज भएपछि भवन प्रयोगविहीन हुँदा स्थानीयले यसरी विद्यालयमा पशुपालन गर्न थालेका छन् । प्रयोगविहीन भएको विद्यालय भवनमा स्थानीय पञ्चमी थारूको परिवार बस्दै आएको छ ।

सरकारी लगानीमा निर्माण भएका विद्यालयका भवन जीर्ण र अस्तव्यस्त हुँदा जग्गा दातासमेत सन्तुष्ट छैनन् । ‘यत्रा भवन बने । अहिले लथालिङ्ग छ । बच्चाबच्ची ल्याएर पढाइदिए राम्रो हुन्थ्यो । नत्र वडाले यो भवन प्रयोगमा ल्याउनुपर्छ । यस्तो प्रयोगविहीन देख्दा मन दुख्छ,’ जग्गादाता भट्टराईले भने ।

गएको शैक्षिक सत्रमा नगरपालिकाले ६ वटा विद्यालयलाई मर्ज गरेको थियो भने चार विद्यालयको तह घटाएको थियो । विद्यार्थी संख्या निकै कम भएका विद्यालयलाई नजिकको विद्यालयसँग गाभिएको भए पनि नगरपालिकाले पुरानो भवनको संरक्षणमा भने चासो दिएको छैन । विद्यार्थीलाई दुई किलोमिटर दूरीमा विद्यालय पर्ने गरी विद्यालय मर्ज गरिएको नगरपालिकाले बताएको छ ।

नगरपालिकाका शिक्षा शाखा प्रमुख हेमराज अर्यालले मर्ज भएपछि प्रयोगविहीन भएका भवनमा अब नगरपालिकाले निर्णय गरेर प्रयोगमा ल्याउने तयारी गरेको बताए । ‘कतिपय भवनहरूमा स्थानीयहरू बस्दै आएको समेत बुझिएको छ । सरकारी भवन व्यक्तिले प्रयोग गर्न पाउँदैनन्,’ उनले भने, ‘हामीले प्रयोगविहीन अवस्थामा भवन राख्दैनौँ ।’

नगरपालिकाले विद्यार्थी कम भएको भन्दै गोरखनाथ प्रावि, कालिका भवानी प्रावि र इंगुरिया प्राविलाई जनकल्याण माविमा मर्ज गरेको छ भने कञ्चन प्राविलाई सालझण्डीको पशुपति माविमा मर्ज गरेको छ । त्यस्तै, सतदोधारा प्राविलाई पर्रोहा परमेश्वर माध्यमिक विद्यालयमा मर्ज गरेको छ । शुद्धोधन आधारभूत विद्यालय मात्र हैन मर्ज भएका कञ्चन प्रावि, सतदोधारा, कालिका प्राविलगायत ७ वटा विद्यालयमध्ये सबैजसो भवन प्रयोगविहीन भएका छन् ।

सैनामैना नगरपालिकाका नगरप्रमुख चित्रबहादुर कार्कीले विद्यालयका भवनको लालपुर्जा विद्यालयसँग रहिरहेकाले त्यी भवनमा जनताको हित हुने गरी प्रयोगमा ल्याउने बताए । ‘प्रयोगविहीन अवस्थामा रहेका भवनलाई कुनै पनि बेला सरकारी प्रयोजनका लागि प्रयोगमा ल्याउन सकिन्छ । हामीले छलफलपछि कहाँ के राख्न सकिन्छ भनेर निर्णय गरेर मात्र सबै भवनलाई एक साथ प्रयोगमा ल्याउँछौँ,’ उनले भने ।

सैनामैना नगरपालिकामा मात्र होइन तिलोत्तमा नगरपालिकाले मर्ज गरेर खाली भएका विद्यालयका भवन पनि प्रयोगविहीन भएका छन् । तिलोत्तमा ८ मा रहेको ज्योति आधारभूत विद्यालयमा, प्रगति सोमै प्रावि मधवलिया प्राविमा र प्रगति प्रावि तिलोत्तमा १ को दुर्गादत्त माविमा मर्ज भएपछि अहिले तीनवटै आधारभूत विद्यालयका भवन प्रयोगविहीन अवस्थामा छन् । तिलोत्तमा नगरपालिकाका प्रवक्ता सुरेन्द्र श्रीले प्रयोगविहीन भएका विद्यालयका भवनमध्ये एउटा वडा कार्यालयका लागि प्रयोगमा ल्याइएको र दुई वटा अझै प्रयोगविहीन अवस्थामा रहेकाले त्यसलाई पनि प्रयोग गर्ने बताए ।

त्यस्तै, बुटवलमा दुई ठूला माध्यमिक विद्यालय मर्ज भएका छन् । बुटवल रामनगरको मानवज्ञान माध्यमिक विद्यालय र कालिका माध्यमिक विद्यालय मर्ज गरी कालिका मानवज्ञान विद्यालय बनाइएको छ । यी दुवै भवनमा भने विद्यालय सञ्चालन गरिएको छ । सरकारी विद्यालयमध्ये प्रदेशमै उत्कृष्ट यो विद्यालयमा ६ हजारभन्दा बढी विद्यार्थी रहेका छन् ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, मंसिर १२, २०७७ १४:५१