आफ्नो मान्छे आईजीपी बनाउन चोर बाटोबाट एआईजीको दरबन्दी थप

A+ A A-

बुधबारको मन्त्रिपरिषद्ले नेपाल प्रहरीमा एक जना अतिरिक्त प्रहरी महानिरीक्षक (एआईजी) र पाँच जना प्रहरी नायब महानिरीक्षक (डीआईजी) को दरबन्दी थप गर्‍यो । गृह मन्त्रालय मातहतको ‘संगठन तथा व्यवस्थापन सर्वेक्षण समिति (ओएन्डएम) ले गरेको अध्ययनअनुसार पाँच जना डीआईजीको दरबन्दी थप गर्नु पर्ने भन्दै गृहमन्त्रालयले मन्त्रिपरिषदमा प्रस्ताव पेस गरेको थियो । सोही प्रस्तावका आधारमा सरकारले पाँच जना डीआएईजीको दरबन्दी थप गरको हो ।

तर, अचम्मको कुरा गृहमन्त्रालयको सो प्रस्तावमा एआईजी थप्ने प्रस्तावबिनै सरकारले एक जना एआईजीको दरबन्दीसमेत थप गर्ने निर्णय गरेको छ ।

सो निर्णयले प्रहरी अधिकारी नै अचम्ममा परेका छन् । केही प्रहरी अधिकारीका अनुसार आफ्नो मान्छेलाई भावी आईजीपी हुने सुनिश्चित गर्न सरकारले चोरबाटो प्रयोग गरेर एक जना एआईजीको दरबन्दी थप गरेको हो ।

अब हुने एकजना एआईजीमा महानगरीय प्रहरी कार्यालय रानीपोखरीका प्रमुख (डीआईजी) विश्वराज पोखरेल प्रमुख दाबेदार हुन् ।

उनैलाई भावी आईजीपी सुनिश्चित गर्न सरकारले चोरबाटो प्रयोग गरेको प्रहरी प्रधान कार्यालय उच्च स्रोतको दाबी छ । डीआईजी पोखरेल उपप्रधानमन्त्री ईश्वर पोखरेलका आफन्त हुन् ।

यसअघिको २ पटकको.एआईजी बढुवामा समेत पोखरेल एआईजी हुने लविङमा थिए । तर, आफूभन्दा एक ब्याच सिनियरको बढुवाको पालो मिचेर उनलाई बढुवा गर्दा ‘चेनअफ कमान्ड’ बिग्रिने भन्दै उनको बढुवा रोकिएको थियो । उनको बढुवाका लागि उपप्रधानन्त्री पोखरेल सुरुदेखि नै लविङमा थिए ।

एसपटक गृहमन्त्रालयको ओएन्डएमले डीआईजी दरबन्दी थप गर्नुपर्ने प्रस्तावको अध्ययन टोलीमा सरकारका तर्फबाट उपप्रधानमन्त्री पोखरेल थिए ।

उनैले डीआईजीसहित एक जना एआईजी पाखरेललाई बनाउने योजनाका साथ एआईजीको दरबन्दी थप्ने ओएण्डएमको अध्यनबिनाकै प्रतिवेदन मन्त्रिपरिषद् पेश गरेर त्यहीँ प्रस्ताव स्वीकृत गरेको गृहको गुनासो छ ।

प्रहरीमा दरबन्दी थप्ने र कटौति गर्ने निर्णय गर्नु अघि ओएण्डएमको अध्ययन जरुरी हुन्छ । गृहसचिवको संयोजकत्वमा रहेको समितिमा गृहकै प्रशासन हेर्ने सहसचिव,आईजीपी, प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद् कार्यालय अर्थ र कानुन मन्त्रालयका एक–एक सहसचिव सदस्य रहने व्यवस्था छ ।

तर गृहले समेत सरकारले एक जना एआईजीको दरबन्दी थप गरेर पठाएको पत्र पाएपछि मात्रै थाहा पाएको जनाएको छ । एआईजी र डीआईजी थप भएको पत्र बिहीबार गृह मन्त्रालय पुगे पनि प्रहरी प्रधान कार्यालय भने पुगेको छैन ।

गृह स्रोतले भन्यो, ‘हामीले डीआईजीको दरबन्दी थप्ने प्रस्ताब करिब तीन महिना पहिला नै पठाएका हौं । एआईजीको थप्ने नथप्ने कुरा थिएन । तर, सरकारले एआईजीको समेत दरबन्दी थप गर्‍यो । दरबन्दी थप्ने नथप्ने अधिकार सरकारकै हो तर अध्ययन गरेर मात्रै थप्दा राम्रो हुथ्यो ।’

एक एआईजी र पाँच डीआईजी थप्ने सरकारले गरेको निर्णयको आधिकारिक पत्र शुत्रबार बिहानसम्म प्रहरी प्रधान कार्यालयमा नपुगेको प्रहरी प्रवक्ता एसएसपी कुवेरसिंह कडायतले बताए ।

अब एक एआईजी थपिएसँगै नेपाल प्रहरीमा प्राविधिक एआईजी सहित ५ जना हुने छन् । त्यस्तै पाँच डीआईजी थप भएसँगै १९ जना डीआईजी हुनेछन् । २६ डीआईजीको दरबन्दी रहेको प्रहरीमा गत चैतको मन्त्रिपरिषद्ले १४ मा झारेको थियो ।

त्यो बेला समेत पूर्व आईजीपी ठाकुरप्रसाद ज्ञवाली र गृहसचिव महेश्वर न्यौपानेको व्यक्तिगत टकराबका कारण डीआईजीको दरबन्दी ओएण्डएम बिना नै कटौती गरिएको थियो ।

दरबन्दी कटौती भएको ७ महिनामै फेरि सरकार डीआईजीको दरबन्दी थप्न बाध्य भएको हो । उसो त प्रहरीमा आफ्नो मान्छेलाई माथिल्लो पोस्टमा ल्याउने सरकारले डीआईजी र एआईजीको दरबन्दी थप्ने र कटौति गर्ने गर्दै आएको थियो । यसअघि एकपल्ट प्रहरीका १६ एआईजी र ४१ डीआईजीको दरबन्दी थियो ।

कसरी भए पोखरेल एआईजीका प्रमुख दाबेदार ?

सरकारले थप गरेको एक एआईजीमा डीआईजी विश्वराज पोखरेल प्रमुख दाबेदार हुन् । २०४९ चैतदेखि प्रहरी निरीक्षकबाट सेवा सुरु गरेका पाेखरेल १९ वैशाख, २०७६ मा आफ्नो ब्याचबाट एकल डीआईजीमा बढुवा भएका थिए ।

डीआईजी सुशील भण्डारीको काभ्रेमा सडक दुर्घटनामा परी मृत्यु भएपछि पोखरेल आफ्नो ब्याचका अन्य एसएसपीलाई उछिन्दै डीआईजीमा बढुवा भएका थिए ।

उनीसँगै प्रहरी निरीक्षकबाट सेवा सुरु गरेका अन्य एसएसपीहरुले पोखरेल डीआईजी भएको ११ महिनापछि मात्रै बढुवा भएका थिए । डीआईजी बढुवामा सिनियर भएका कारण उनी नै एआईजीका प्रमुख दाबेदार हुन् ।

उनकै ब्याची सीआईबीका प्रमुख डीआईजी सहकुलबहादुर थापा, प्रदेश–२ प्रहरी प्रमुख डीआईजी धीरजप्रताप सिंह, लुम्बिनी प्रदेश प्रहरी प्रमुख डीआईजी रबिन्द्र धानुक र सुदूरपश्चिम प्रदेश प्रहरी प्रमुख डीआईजी उत्तम सुवेदी पनि एआईजीको स्वाभाविक दाबेदार हुन् ।

आफ्नो ब्याचबाट एकल बढुवामा पर्ने एआईजी नै हालका आईजीपी शैलेश थापा क्षेत्री पछिका आईजीपी हुन् । एआईजीका प्रतिस्पर्धी एक जना डीआईले सरकारले एक जना मात्रै एआईजी थप गरेर पुरै ब्याचका डीआईजीमाथि अन्याय गरेको गुनासो गरे ।

‘प्रहरीमा सेवा लागेपछि प्रहरीको सर्वोच्च कमाण्डर आईजीपी हुने ब्याचका सबै अधिकृतको हुन्छ । अन्तिममा आईजीपी हुने भनेको एक जनामात्रै हो । तर, एआईजीमै ब्याचको आईजीपी हुने निश्चित भएपछि अन्य अधिकृतको मनोबल घट्ने देखिन्छ,’ ती डीआईजीले भने ।

हालका तीन एआईजी आईजीपी क्षेत्रीकै ब्याची भएका कारण उनीहरु सबैले एकै चोटी ३० वर्षे सेवा अवधिको कारण अवकाश पाउने छन् । आईजीपी क्षेत्रीले वैशाख २०४९ सालबाट सेवा सुरु गरेका थिए ।

को–को छन् डीआईजीका प्रतिस्पर्धी ?

प्रहरीमा हाल थपिएका पाँचसहित ८ डीआईजीको पद खाली छ । आईजीकै ब्याची प्रद्युन्न कार्की, निरजबहादुर शाही डीआईजीबाट एआईजीमा बढुवा र अर्का डीआईजी सूर्य उपाध्यायले अनिवार्य अवकाश पाएपछि तीन जना डीआईजीको दरबन्दी खाली थियो ।

त्यसका लागि हालका आईजीपी क्षेत्रीकै ब्याचका गणेश ऐर, पुरुषोत्तम कँडेल, सौरभ राणा, नलप्रसाद उपाध्याय, देवबहादुर बोगटी, दिलीप चौधरीसहित दिवेश लोहनी, देवबहादुर बोहरा, राजेशलाल कर्ण, रामकृपाल साह, उमेश रञ्जित, सुशीलकुमार यादव, मुकुन्द आचार्य, हरिराज वाग्ले, पूजा सिंह, विक्रम चन्द, मोहन आचार्य, राजेन्द्र चौधरी, नरबहादुर खत्री र मोहमद आलम खाँ पनि बढुवाको प्रतिष्पर्धामा छन् ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, मंसिर ५, २०७७ ११:५६