संसदमा सुनिलबहादुरको त्यो फोन र यो सहमहामन्त्रीको पुरस्कार

A+ A A-

केपी ओलीलाई पहिलो प्रधानमन्त्रीकालमा सत्ताच्युत गरेसँगै पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड' र शेरबहादुर देउवाबीच आलोपालो सत्ता सम्झौता भएको थियो । २०७३ साउनको तेस्रो साता प्रचण्ड प्रधानमन्त्री चुनिए । २०७४ को जेठमा पूर्वसमझदारी बमोजिम उनले कुर्सी त्यागे । देउवा दोस्रो चरणमा चुनावी प्रधानमन्त्री बने ।

हेर्न लायक थियो संसदको त्यो दिन । किनभने प्रधानमन्त्री चुनिएको ५ मिनेट पनि बित्न नपाउँदै देउवालाई भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीसँग सिधा टेलिफोनमा कुरा गराइदिए, एक सांसदले । याद रहोस्, ती सांसद कांग्रेसका थिएनन् । ती राप्रपाका सुनिलबहादुर थापा थिए ।

लगत्तै देउवाकाे क्याबिनेटमा उनी उद्याेगमन्त्रीका रूपमा प्रवेश गरे ।

प्रत्येक राजनीतिक साक्षरलाई थाहा छ, सुनिलबहादुर पूर्वपन्च सूर्यबहादुर थापाका छोरा हुन् । सूर्यबहादुरचाहिँ कांग्रेस संस्थापक बीपी कोइरालालाई फाँसी दिनुपर्छ भन्ने विचार राख्ने पूर्वपन्च ।

तर यत्ति मात्रै भनियो भने सूर्यबहादुरमाथि अन्याय हुन्छ । २०५२ सालमा मनमोहन अधिकारी नेतृत्वको तत्कालीन एमाले सरकार गिराएको दुई वर्षपछि २० सिटमात्रै भएको पार्टीका नेता उनै सूर्यबहादुरलाई कांग्रेसले प्रधानमन्त्री चुन्यो । (एमाले पनि चोखो छैन, उसले अर्का पूर्वपन्च लोकेन्द्रबहादुर चन्दलाई त्यसअगावै प्रधानमन्त्री बनाएको थियो ।)

पेशेवर राजनीतिकर्मीहरू डायरीमा इतिहासका गुन-बैगुनकाे मिति टिपेर बस्दैनन् । तिनीहरू सामुन्नेकाे बहुमत र अंकगणितप्रति हदैसम्म लचिलो हुन्छन् । यसलाई तिनीहरूको ‘विलक्षण गतिशीलता’ पनि मान्न सकिएला । यसर्थ सूर्यबहादुरको अपजस सुनिलबहादुरलाई बोकाउनु कति ठीक पर्ला ?

गणतन्त्र आएको १२ वर्षपछि सुनिलबहादुरले यसलाई अपनाएर अघि बढ्ने संकल्प लिए । उनले आफूसहित राप्रपाका ३० नेताले ०७७ साउन ९ मा पुरानो पार्टी छाड्ने निर्णय गरे । अनि त्यसको ५ दिनपछि 'गणतन्त्र सफल बनाउन' कांग्रेस छिरे।

पार्टीभित्र त्यसै बेला गाइँगुइँ चलेको थियो– देउवाले यिनलाई केन्द्रीय सदस्य मात्रै बनाएर राख्दैनन् ।

कांग्रेस महाधिवेशनका बेला देउवाले बोलेका थिए, ‘पार्टीमा अहिलेसम्म कुरा मात्रै भयो । निर्णय हुन सकेन । म निर्णय गर्छु ।’

अर्को महाधिवेशन आउने बेलासम्म पनि देउवाले पार्टी पदाधिकारी, भ्रातृ संस्था, महासमिति आदिबारे ठोस कदम चालेनन् । गर्नुपर्ने निर्णयहरू नगरेर सभापति देउवाले नगर्नुपर्ने निर्णय चाहिँ फटाफट गरे । सुनिलबहादुरलाई सहमहामन्त्रीकाे टीका लगाए ।

कांग्रेसजस्तो प्रजातन्त्रवादी पार्टीमा गिरिजाप्रसाद कोइराला बितेर गए पनि आन्तरिक लोकतन्त्र अझै गयल छ । प्रवक्ता बनाउँछु भनिएका गगन थापाका लागि सानेपा मुख्यालयमा टुसुक्क बस्नलाई एउटा मुढा पनि छैन । उनी यस्सै विनाविभागीय कुदिरहेका छन् । सुनिलबहादुरलाई सहमहामन्त्रीको कुुर्सी मिलिसक्यो ।

अनिर्वाचनतन्त्रले राज गरेको छ कांग्रेसमा । कांग्रेस भनेर यसैमा जिन्दगी बिताएकाहरूलाइ पार्टी सत्ताकाे सुमेरू पर्वत फन्काे मारेका सुनिलबहादुरले 'रेस' मा पछाडि छाडेका छन् ।

तर यो कांग्रेसको मात्रै समस्या रहेन । अक्सर बैठकहरूमा विश्वास गर्ने सबैभन्दा ठूलो पार्टी नेकपा आज बैठक बस्न नसकेर बिलखबन्दमा छ ।

संयोगले आज शुक्रबार धेरै पछि दुई अध्यक्षले सफलतापूर्वक बैठक राखेका छन्, भलै त्यो अनिर्णित किन नहोस् । नेकपाले संसदमा झन्डै दुई तिहाई बहुमत पाएको छ, तर यसका दुई अध्यक्षदेखि सिंगो पार्टी भने अनिर्वाचित छ ।

राजनीतिक विकल्पको नारा दिँदै अघि बढेका बाबुराम भट्टराईको जनता समाजवादी पार्टी अनिर्वाचनतन्त्रको सबैभन्दा ठूलो समस्या भोगिरहेको पार्टी हो । न नारामा, न कुरामा, न संगठन, न नेतृत्व– जसपा कुनै पनि किसिमबाट वैकल्पिक छैन । निर्वाचन आयोगमा पार्टी दर्ता गराउन जाँदा कुन नेताको वरीयता के हुने भन्नेमा त्यहीँ माथापच्ची पर्‍यो । महन्थ ठाकुर त आयोग नगई आँगनको गाडीभित्रै बसेको बस्यै गरिदिए । भट्टराईले सम्झौता गर्नु नै पर्‍यो । बल्लतल्ल उनी संघीय परिषद् अध्यक्ष हुन पाएका छन् । तर कुनै निर्वाचनबाट होइन, टीका लगाएर ।

संसदका तीन ठूला पार्टीहरूको अवस्था यस्तो छ । अरु पार्टीहरूको यहाँ धेरै कथा नगरौँ ।

यस्तोमा सुनिलबहादुर सहमहामन्त्री बनेका छन् । सम्मुखमा कांग्रेस महाधिवेशन छ । केही नगरेरै पनि केही गरिरहेको भ्रम दिनु छ देउवालाई । उनी जतिसुकै अलोकप्रिय होउन्, तर आन्तरिक संगठनभित्र बलिया देखिएका छन् ।

देउवाको आलाेचना त जसले पनि गर्न सक्छ । तर चुनौती दिने कसले ?

सुनिलबहादुर थापालाई रातारात टिपेर पार्टी नेतृत्वमा चढाउने आत्मविश्वास उनमा त्यसै आएको होइन । नपत्याए, संसदबाट हानेकाे त्यही एक कल फोनको मिठाे सम्झना नै काफी छ ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, कात्तिक २८, २०७७ २१:००