आतंकवादीले किन रोज्छन् टोयोटा हाइलेक्स गाडी ?

A+ A A-

सन् २००१ मा भएको आतंककारी हमलापछि अमेरिकी सरकारले आतंकवादविरुद्ध कडा नीति अपनायो । अमेरिकाले अफगानिस्तानको तालिवानी समूहलाई निस्तेज पार्न निकै ठूलो सैन्य शक्ति र धनराशि खर्च गर्ने योजना बनायो ।

योजनाअनुसार अमेरिका तालिवानविरुद्ध सैन्य अभियानमा लाग्यो । तर, अमेरिकाले अपेक्षित सफलता हात पार्न सकेन । असफलताका कारण पहिल्याउँदै नयाँ युद्ध रणनीति बनाइरहेका अमेरिकी सैनिकले तालिवानसँग सम्बन्धित अचम्मका तथ्य फेला पारे ।

युद्ध विश्लेषक डेविड किलक्यलैनले तालिवानी लडाकुको शरीरमा एउटा ट्याटु देखे । शरीरमा क्यानडाको झन्डामा रहेको म्यापल पातको ट्याटु खोपिएको थियो । डेविडले उक्त ट्याटु र तालिवानको सम्बन्ध पहिल्याउन थाले । यही क्रममा उनले ट्याटुको सम्बन्ध तालिवानी हतियारसँग जोडिएको पत्ता लगाए । त्यो हतियार थियो , टोयोटाको पिकअप ट्रक हाइलेक्स ।

अफगानीमाझ यो गाडी प्रतिष्ठा र शक्तिका रूपमा स्थापित छ । सुरुवातमा अफ्गानस्तानमा नक्कली हाइलेक्स मात्रै उपलब्ध हुन्थ्यो । पछि क्यानडाबाट सक्कली टोयोटा ट्रक भित्र्याइयो । ती ट्रकमा म्यापल पातको लोगो बनाइएको हुन्थ्यो । अफगास्तानमा म्यापल पातको लोगो टाँसिएको टोयोटा ट्रकलाई मात्रै असली टोयोटाका रूपमा लिइन्छ ।

आफूलाई शक्तिशाली र असली लडाकु साबित गर्न ट्रकमा रहेको लोगो तालिवानी लडाकुले ट्याटुका रूपमा प्रयोग गरेका थिए । अफगानिस्तानकै अर्को लडाकु समूह अलकायदाले पनि टोयोटाका उत्पादन प्रयोग गर्दै आएको छ ।

२००१ मा न्युयोर्क टाइम्समा प्रकाशित समाचारअनुसार अलकायदा प्रमुख ओसामा बिन लादेनले पनि टोयोटाको एसयूभी ल्यान्डक्रुजर प्रयोग गर्ने गरेको बताइएको थियो ।

विभिन्न मिडियामा सार्वजनिक तस्बिरमा अलकायदा र तालिवानका धेरै लडाकुलाई टोयोटाका गाडीसँग देख्न सकिन्छ । अमेरिकाले यसबारे टोयोटासँग प्रश्नसमेत गरेको थियो । विगत ५ वर्षमा अफगानिस्तानमा टोयोटाले मात्रै एउटा गाडी निर्यात गरेको जवाफ दियो ।

अफगानिस्तानमा बढ्दो टोयोटा गाडीको संख्याबारे टोयोटा भन्छ, ‘वर्तमानमा हाम्रो कुनै पनि आधिकारिक सेल्स कार्यालय अफगानिस्तानमा छैन । त्यहाँ देखिएका सबै सवारी साधन अन्य मुलुकबाट निर्यात गरिएका हुन् ।’

एके ४७ जस्तै खतरनाक टोयोटा हाइलेक्स

टोयोटा हाइलेक्सको पहिलो उत्पादन १९६८ मा गरिएको थियो । बीबीसीका काबुल संवाददाताका अुनसार हायलेक्स तालिवानी लडाकुको महत्त्वपूर्ण हतियार हो । यही गाडीको प्रयोगले तालिवानीले धेरै युद्ध जितेका छन् ।

हतियार तथा सैनिक ओसारपसार गर्न तालिवानी लडाकुले टोयोटाका गाडी प्रयोग गर्छन् । तालिवानीका लागि टोयोटा गाडी शक्ति बन्यो भने सैनिकका लागि चुनौती । टोयोटा हाइलेक्स अफगानिस्तानमा मात्रै होइन, अन्य देशका आतंकारी संगठनले पनि प्रयोग गर्दै आएका छन् ।

हाइलेक्स सोमालियादेखि सिरियासम्मका आतंकवादी संगठनले हतियारका रूपमा प्रयोग गर्दै आएका छन् । संसारभर सबैभन्दा धेरै बिक्री हुने गाडीमा हाइलेक्स प्रमुख स्थानमा आउँछ ।

सोमालिया

विद्रोही गतिविधिका लागि टोयोटा हाइलेक्स पहिलोपटक सोमालियमा प्रयोग गरिएको थियो । ६० को दशकमा इथोपिया र सोमालियाको युद्धमा सबैभन्दा धेरै टोयोटा गाडी प्रयोग भएको थियो । त्यसपछि सामुद्रिक लुटेराले पनि यो गाडी प्रयोग गर्न थाले । यही विषयमा न्युयोर्क टाइम्सले ‘लुटेराको रोजाइः हाइलेक्स’ शीर्षकमा समाचार प्रकाशित गर्यो ।

सिरिया

२०१४ मा अमेरिकाले सिरियाका विद्रोही संगठनका लागि हतियार सहयोग गरेको थियो । जसमा ४३ थान हायलेक्स ट्रक पनि सामेल थिए । सिरियाका विद्रोहीले अमेरिकासँग सबैभन्दा धेरै माग गरेको सामग्रीमा हायलेक्स ट्रक पहिलो स्थानमा थियो ।

आईएसले जारी गर्ने धेरैजसो भिडियोमा पनि टोयोटा हाइलेक्स ट्रक देखिन्छन् । संयुक्त राष्ट्रसंघले टोयोटालाई आफ्ना सवारीसाधन आतंकवादी संगठनसम्म पुग्न नदिन पहल गर्न आग्रह गरेको थियो ।

विश्वको कुनै पनि सवारी निर्माता कम्पनीले अवैध सवारी साधनको व्यापार रोक्न नसक्ने जवाफ दिएको थियो टोयोटाले ।

कसरी पुग्छ टोयोटा ट्रक आतंककारीको हातमा

युरोपियन देशका सीमा नाकाबाट यस्ता ट्रक चोरी हुने गरेको तथ्य बाहिरिएको छ । युरोपियन मुलुकका ठूला सवारी डिलरले नै विद्रोहीसँग मूल्यभन्दा बढी रकम लिएर गाडी बिक्री गर्छन् । यसरी बिक्री गरिएका गाडी चोरी भएको रिर्पोट बनाउने गरिन्छ ।

अस्ट्रेलियन रिपोर्टका अनुसार २०१४ र २०१५ मा मात्रै लगभग ८ सय टोयोटा ट्रक चोरी भएका थिए । विज्ञका अनुसार यसरी चोरी हुने ट्रक आतंककारी समूहसम्म पुग्ने गर्छ ।

टोयोटा युद्ध

१९४१ प्रथम विश्व युद्धमा फ्रान्स र जर्मनबीच लडाइँ हुँदा फ्रान्सले ६ सय ट्याक्सीको सहयोगमा ६ हजार सैनिकलाई युद्ध स्थलमा पुर्याएको थियो । फ्रान्सले जर्मनसँगको यो युद्ध जित्यो । इतिहासमा कुनै पनि युद्धमा यति धेरै संख्यामा कार प्रयोग गरिएको थिएन् ।

चारपांग्रे सवारीसाधनको यस्तै भूमिका अफ्रिकामा पनि देखिएको थियो । लिबियाले १९७२ मा उत्तरी अफ्रिकी देश चाडमा कब्जा जमाउँदा चाडको सहयोगका लागि १९८७ मा फ्रान्सले ४ सय वटा हाइलेक्स ट्रक पठाएको थियो । यी ट्रकका पछिल्लो भागमा मिसाइल र मेसिन गन जोडिएको थियो ।

युद्धमा ४ सय टोयोटा ट्रकले अनौठो भूमिका निर्वाह गर्दै इतिहासमा टोयोटा युद्धको नाम दर्ता गराए

युद्धमा हतियार र हवाई सामग्री सहयोग गर्नुको सट्टा किन फ्रान्सले व्यावसायिक सवारीसाधन सहयोग गर्यो भन्ने प्रश्नको जवाफमा विश्लेषकहरु भन्छन्, ‘फ्रान्सले पहिलो विश्व युद्धको अनुभवबाट सिकेको थियो । जहाँ उसले ट्याक्सी प्रयोग गरेको थियो ।’

मिडिया ऐजेन्सी ड्राइभका अनुसार फ्रान्सले पठाएका ती ट्रकको मूल्य सैनिक ट्रकको तुलनामा ०.४ प्रतिशत मात्रै कम थियो । हायलेक्स ट्रक सैनिक ट्रकको तुलनामा निकै कमजोर पनि हुन्छन् । तर, हायलेक्स ट्रक आफ्नो कम तौल र द्रुत गतिका लागि प्रख्यात छ । सहज ड्राइभिङ र द्रुत गतिका कारण चाडले यी ट्रकको सहयोगले लिबियाका सैन्य ट्रकमा निकै ठूलो क्षति पुर्यायो । यिनै ट्रकको सहायतामा चाडले युद्ध जित्यो ।

लिबियन सैनिकले टोयोटा ट्रक नष्ट गर्ने प्रयास नगरेका पनि होइनन् । तर, ट्रकको द्रुत गतिका कारण हवाई आक्रमणबाट त्यो सम्भव भएन । लिबिया र चाडको यो युद्धमा टोयोटा ट्रक युद्ध हिरो बन्न पुग्यो । यो युद्धमा ४ सय टोयोटा ट्रकले अनौठो भूमिका निर्वाह गर्दै इतिहासमा टोयोटा युद्धको नाम दर्ता गराए ।

टोयोटा ट्रक नै किन रुचाउँछन् आतंकवादी ?

यो प्रश्नको जवाफ खोज्न विश्वभरका विशेषज्ञ क्रियाशील छन् । कम तौल, द्रुत गति र हतियारसहित २० जना मान्छे अटाउने भएकाले नै टोयोटा हाइलेक्स आतंककारी समूहको रोजाइ पर्ने गरेको छ ।

बेलातयका सवारी विशेषज्ञ डा. अलस्टेर फिनलानका अनुसार टोयोटा हाइलेक्सको प्रयोगले कुनै पनि लडाकुले आश्चर्यजनक ढंगले बलियो हुन सक्छ । यदि हाइलेक्समा ५० क्यालिभरको मेसिन गन जोड्ने हो भने यो एउटा सैनिक टुकुडीलाई सखाप पार्न पर्याप्त हुन्छ । यसैकारण, टोयोटा हाइलेक्स युद्ध मैदानको सबैभन्दा ठूलो हतियार हो ।

टोयोटाका डिजाइन विभागका अध्यक्ष केविन हंटरका अनुसार यो ट्रक हलुका वजनसहित तयार गरिएको थियो । अन्य ठूला ट्रकको तुलनामा यो ट्रकको ग्राउन्ड क्लियरिन्स (जमिन देखिको उचाइ) पनि बढी छ । यसै कारण यो गाडी कच्ची बाटो, पहाड, हिलोमा बिनाअवरोध गुड्न सक्छ ।

हंटरका अनुसार यो गाडी बडी अन फ्रेममा तयार गरिन्छ । त्यसैले अन्य गाडीभन्दा यो मजबुत पनि हुन्छ । अटो उद्योग विशेषज्ञ टोनी फेरियाका अनुसार टोयोटा मजबुद सवारीसाधन निर्माण गर्छ । सुरुवातमा टोयोटाले आफ्ना सवारीसाधन रेडक्रस र संयुक्त राष्ट्र संघजस्ता मानव कल्याणसँग जोडिएका संस्थालाई उपलब्ध गरायो ।

पछिल्ला चार दशकयता मात्रै टोयोटाले १ लाख ५० हजार सवारीसाधन यस्ता संगठनलाई उपलब्ध गराएको छ । कतिपय विश्लेषका अनुसार मानव कल्याण संस्थाको माध्यमबाट पनि आतंककारी संगठनसम्म टोयोटाका सवारीसाधन पुग्छन् ।