आउने वर्ष ओलम्पिक यहाँ

A+ A A-

‘सन् २०२० मा हुने ओलम्पिक हेर्न आउनुस्, त्यहाँ मैले धेरै मात्रामा काठ प्रयोग गरेको छु । तपाईंलाई लाग्न सक्छ– यो त नेपालबाटै प्रभावित भएको हो ।’ जापानी वास्तुकलाविद् केङ्गो कुमाले यसो भन्दा पानीपोखरीस्थित जापानी दूतावासको सभाहलमा सहभागीका कान ठाडा भए ।

कुमाले स्टेडियमबारे बताउनुअघि सातौं शताब्दीतिर प्यागोडा शैलीमा निर्माण भएको जापानको पाँचतले होर्यु–जी मन्दिरलाई भक्तपुरको पाँचतले मन्दिरसँग तुलना गर्दै भने, ‘जापानको मन्दिर पनि नेपाली प्रविधिबाट प्रभावित थियो कि जस्तो लाग्यो ।’

नेपालका लागि जापानी दूतावासले आइतबार आयोजना गरेको ‘काठमाडौंमा जापानी कलाकार’ शीर्षकको अन्तर्क्रियामा टोकियो विश्वविद्यालयको आर्किटेक्चर विभागका प्राध्यापक कुमाले नेपाललाई वास्तुकलासम्बन्धी आफ्नो परम्परागत सीपलाई जोगाउन सुझाव दिए । मौलिक वास्तुकला प्रकृतिमैत्री हुने भएकाले प्रकृतिविरुद्ध जान नहुने उनलेतर्क गरे ।

‘जापानमा सन् १९६० पछिको आर्थिक विकाससँगै एकाएक कंक्रिट भवनहरू बने । त्यो जापानको गल्ती थियो । जापानीले अहिले महसुस गर्दैछन्,’ जापानको न्यु नेसनल ओलम्पिक स्टेडियमका वास्तुकलाविद् कुमाले भने, ‘नेपालले जापानको गल्ती नदोहोर्‍याओस्, आफ्नो मौलिक वास्तु प्रविधिचिन्न सकोस् ।’

उनका अनुसार अहिले परम्परागत र प्रकृतिसँग मिल्दो (वातावरणमैत्री) संरचना निर्माण गर्ने चेतना मानिसमा आएको छ । कुमाले दुईदिने नेपाल बसाइमा काठमाडौं उपत्यकाका परम्परागत वास्तुकला अवलोकन गरेका थिए । ‘नेपालको परम्परागत वास्तुकला वातावरणमैत्री छ,’ उनले भने, ‘परम्परागत वास्तुकला जोगाउन दक्ष कालीगढको संरक्षण र सीप हस्तान्तरण गर्नुपर्छ ।’

उनले मान्छे मरेर गए पनि सीप रहिरहने वातावरण तयार गर्नुपर्नेमा जोड दिए । कुमाले नेपाल र जापान दुवै देशमा पहाड रहेको, पानी परिरहने र दुवै देश भूकम्पीय क्षेत्रमा पर्ने हुनाले यी पक्षलाई ध्यान दिँदै संरचना निर्माण गर्नुपर्ने बताए । ‘परम्परागत प्रविधिलाई परिमार्जित गर्दै भूकम्प प्रतिरोधी संरचना निर्माण गर्न सकिन्छ,’ उनले भने ।

कुमाका अनुसार जापानको परम्परागत वास्तुकलामा काठ मात्र प्रयोग गरिन्छ । ‘नेपालमा काठ र इँटा प्रयोग भएको पाएँ, जसलाई हाइब्रिड स्ट्रक्चर भनिन्छ,’ उनले थपे, ‘भूकम्प प्रतिरोधी बनाउन मिश्रित प्रविधि अपनाउन सक्छौं । हाइब्रिड स्ट्रक्चरबाट हामीले परम्परागत वास्तुकला जोगाउँदै बलियो संरचना निर्माण गर्न सक्छौं ।’

प्रकाशित मिति: सोमबार, वैशाख १६, २०७६ १७:०९