अनि म एक्लै बोलेँ, एक्लै हाँसेँ, एक्लै नाचेँ

A+ A A-

म एउटा गैरसरकारी संस्थाको जागिरे भएर सुदूरपश्चिमको गौरीगंगा नगरपालिका पुगेको एक महिना बित्नै लाग्दा कोरोनाका कारण देशमा लकडाउन सुरु भयो । एकपछि अर्को गर्दै नेपालीहरू पनि कोभिड- १९ बाट संक्रमित हुँदै गएँ । लकडाउन लम्बिँदै गयो । लकडाउन सुरु हुनु एक दिनअगाडि म पनि काठमाडौँ फर्केँ ।

रोजगारीका लागि भारत पसेका सुदूरपश्चिमेलीहरूको हुलमा गौरीगंगाका धेरै युवाहरूको हुल पहिलो चरणको लकडाउनको तीन महिनाबीचमा बाढीझैँ भित्रियो । गौरीगंगामा थुप्रै क्वारेन्टाइन सेन्टर बने र तिनमा थामिनसक्नु भीड भयो । लगभग सबैजसो स्कुल र बालविकास केन्द्रहरू क्वारेन्टाइन सेन्टरमा परिणत भए । केही महिनामै कोभिड संक्रमितहरू पनि ४ सयकाे हाराहारीमा पुगे ।

सुदूरपश्चिमका हजारौँ व्यक्तिहरू रोजगारका लागि भारत गएका हुन्छन् । तिनीहरूकै कारण सुदूरपश्चिम प्रदेश नेपालकै सबैभन्दा बढी कोभिड संक्रमित क्षेत्र हुनेछ भन्ने देशभरि आशंका थियो त्यो बेला । त्यही आशंकाबीच तीन महिने लकडाउनलाई छिचोल्दै म आफ्नो कार्यक्षेत्रतिर लागेकी थिएँ । विश्वभरि नै कोभिड- १९ को भयानक त्रास थियो । त्यो त्रासको लहर म र मेरो परिवारसम्म पनि आइपुगेको थियो । त्यसैले मैले सुरुसुरुमा निकै सावधानी अपनाएँ । तर त्यो सावधानीले कहिलेसम्म काम गर्थ्याे र ? मानिसहरू बिनामास्क, बिनासावधानी सडकमा हिँडिरहेका नै थिए । नगरपालिका कार्यालयमा यत्रतत्र बिनामास्कका मानिसहरू आउन थाले । सेवाग्राहीहरूसँग प्रत्यक्ष ठोकिनु नपरे पनि कसोकसो कोभिड—१९ ले मलाई छोइछाड्यो ।

पीसीआर गर्नु एक हप्ताअघि म बिरामी परेँ । ज्वरो र रुघाखोकीले ग्रस्त भएँ । टाउको पनि निकै दुख्न थाल्यो । तीन दिन त म ओछ्यानमै परेँ । जसोतसो तीन दिनपछि उठेँ र सकिनसकी अफिस जान थालेँ । त्यसबेलासम्म धेरै साथीभाइहरू कोरोना विशेषज्ञ भइसकेका थिए । तिनै अजासु केही साथीहरू भन्थे—रुघा लागेको बेला पीसीआर गर्‍यो कि कोभिड देखिइहाल्छ ।’

अलिकति अजासु म पनि बनेँ । त्यसैले मैले तुरुन्तै पीसीआर गरिनँ । तर त्यसको एक हप्तापछि एउटै गाडीमा सँगै अफिस जाने सर संक्रमित हुनुभयो । सर ज्वरो आउँदै गर्दा पनि अफिस जानुभएको थियो । सरको पीसीआर गर्नुभन्दा एक दिनअघि हामी केही स्टाफ र गौरीगंगा नगरपालिकाका मेयरसमेत सरलाई हेर्न उहाँको क्वार्टरमा गएका थियाैँ ।

त्यसपछि नगरपालिकाका केहीबाहेक सबै कर्मचारीहरूको पीसीआर गरियो । गौरीगंगा नगरपालिकामा स्वाब संकलन गरे पनि परीक्षणका लागि सेती अञ्चल अस्पताल लगियो । सेती अञ्चल अस्पतालमा भएको पीसीआर मेसिनले धेरै जनताको पीसीआर टेस्ट गर्नुपर्ने भएकाले रिपोर्ट आउन तीन दिन पर्खिनुपर्‍यो । ती तीन दिन हामी सबै होम आइसोलेसनमै रह्यौँ । झिनो भए पनि मनमा आशंका थियो, त्यसैले ती तीन दिन मेरा लागि एक युग लामो भइदियो ।

मंगलबार दिएको स्वाबको रिपोर्ट शुक्रबार बेलुका ५ बजे मात्र आयो । रिपोर्ट सुखद आएन । मलगायत अरु १२ जना कर्मचारीमा संक्रमण देखियो । मेयर पनि संक्रमितकै लिस्टमा पर्नुभयो । रिपोर्ट पोजिटिभ आए पनि म सामान्य स्थितिमै थिएँ । एक साताअघिको रुघाखोकीबाट मुक्त भइसकेकी थिएँ । त्यसैले मनमा खासै त्रास थिएन । तर आफू संक्रमित भएको कुरा मैले मेरो अफिस घर र केही नजिकका आफन्तलाई भन्नु जरुरी थियो, केहीलाई मात्र भनेँ ।

मैले जति नै हल्ला नगरे पनि गौरीगंगाका मेयरसहित १३ जनामा संक्रमण देखियो भनेर स्थानीय पत्रिकामा समाचार प्रकाशित भइसकेको थियो ।

सानो ठाउँमा भुसको आगोझैँ फैलियो यो खबर । एकछिनपछिदेखि मकैको फूल उठेजसरी भुरुरु फोन आउन थाल्यो । साथीभाइ, आफन्तले यसरी सरोकार राखेकोमा सुरुमा त मलाई रमाइलै लाग्यो । तर विस्तारै मनभित्र कताकता नरमाइलो आभास हुन थाल्यो । केही डर पनि पस्यो ।

तत्काल फोनमा सल्लाह आउन थाले- बेसार पानी खानू, गुर्जो खानू, प्रशस्त झोल कुरा खानू, रामायण पढेर बस्नू, गीता पढेर बस्नू, फिल्म हेरेर बस्नू, गीत सुनेर बस्नूू, योग गर्नु, रुममै डान्स गर्नु, भजन गाएर बस्नू, मस्तले कोभिड अनुभव लेखेर बस्नू, कथा कविता लेख्नूू । अझ यो अनुभवलाई उपन्यास बनाउन सके झनै वेश । नरोई बस्नू । मरिँदैन भन्ने कुरा मात्र सोच्नू । घरका परिवारलाई भनेर जप, स्वस्तिशान्ति गर्न लगाउनू । केही गरी मरिहालियो भने पनि स्वर्गको बास हुन्छ ।

त्यसबाहेकका- यस्तो बेला घरपरिवारसितै बस्नु उचित हुन्छ । गाह्रोसाह्रो जे भए पनि आफ्नाकै वरिवरि हुन्छ । त्यसैले अहिल्यै काठमाडौं जाने बन्दोबस्त मिलाउनू भन्ने सल्लाह पनि आउन थाल्यो । यस्तो बेला एक्लै बस्नु हुँदैन, भूतले तर्साउँछ भन्ने मनुवा पनि निस्किए । एक जना आमैले त कठै, यस्तो बेला पनि एक्लै बस्नुपरेको । कति अभागी ज्यान यी नानीको भनेर हल्का भावुक पनि बनाउनुभयो ।

यस्ता दुखानुभूति दिने फोन कलहरूले पहिलो दिन नै मेरो दिमाग पजल बनाउँदै लग्यो । केही बेर निदाउन सकिनँ म । तर जीवनमा अनेक अप्ठ्याराहरूसँग जुधेर हुर्केकी हुँ म । तमाम असहज परिस्थितिसित डटेरै आएकी हुँ । त्यसैले मैले मनलाई कमजोर बन्न दिइनँ । कोभिड लागेर निको भएका व्यक्तिहरूको अनुभूति पढेँ । केही डाक्टर साथीहरूसँग सम्पर्क गरेँ । डा. रवीन्द्र पाण्डेले धेरै सहयोग गर्नुभयो । उहाँले फोनबाट दिएका सल्लाह सुझावहरू मनन गर्दै र औषधि सेवन गर्दै गएँ ।

नचिनेका नम्बरबाट आएको कल रिसिभ गर्न छोडेँ । म निर्धक्क भएर बसेँ । त्यतिबेला मलाई अनुभूत भयो, मानिसको सबैभन्दा नजिकको साथी ऊ आफैँ हुँदोरहेछ । मनले नै मनलाई सबैभन्दा विश्वसनीय किसिमले सम्झाउँदो रहेछ । अन्तर्मनसितको यो अन्तर्क्रियाले मलाई धेरै शक्ति दियो ।

मैले घरबेटी बहिनीलाई भनिसकेको थिएँ- म सचेत छु । फ्ल्याटमा म एक्लै बस्छु । तपाईँहरू नडराउनुस् । मान्छेले विभिन्न कुरा गर्न सक्छन्, कसैको कुरा नसुन्नू । उनले त्यसै गरिन् । उनैले मलाई चाहिने सामानहरू पसलबाट किनेर ल्याइदिइन् । मलाई निकै सहयोग मिल्यो उनीबाट । म बसेकै फ्ल्याटको एउटा कोठामा सहकारीको अफिस थियो । दुई जना बहिनीहरू थिए अफिसमा । मैले रिपोर्ट आउनासाथ उनीहरूलाई भन्न जरुरी ठानेँ । मेरो कुरा सुन्नासाथ उनीहरू यसरी अताल्लिए कि एउटीको टेबलमा घुँडा ठोकियो । अर्कीले एकै सासमा झ्यालबन्द गरेर आफ्नो चाहिने सामान ब्यागमा राखिहालिन् । उनीहरू भागेर बाटोमा पुगुन्जेल म हेरिरहेँ ।

अफिसबाट मलाई निकै भरोसा मिल्यो । घर जाने भए एम्बुलेन्सको व्यवस्था गर्ने कुरा भयो । तर एम्बुलेन्समा बसेर कैलालीदेखि काठमाडौँसम्मको लामो न लामो यात्राको कुरा सोच्दा पनि म बिरामीजस्तो भएँ । त्योभन्दा त यतै ठीक छु भनेर मनलाई ढुक्कले सम्झाएर बसेँ ।

हल्का ज्यान दुख्ने र सामान्य रुघाबाहेक मलाई अरु केही लक्षण देखिएन । तर मेरै कारणले घरबेटीका १२ वर्षका जुम्ल्याहा दुई छोरा र छोरीले समेत दुःख पाए । यो ठाउँमा पिउने पानीका लागि करिब ५ सय मिटरको दूरीमा नल्का गाडेको हुन्छ । घरबेटीका छोराछोरी बिहान उठेर सानोसानो भाँडा लिएर नल्का गएछन् । परैबाट कसैले भनेछ- तम्रा घराँ कोरोना आयाको छ । तम्रा घरकी मेड्डमलाई कोरोना पस्या छन् । हाम्रा जीउमा सार्नका लेखा यता आयाका हौ ? निका भइखन्न घर झाऊ ।’

तल्लो तलामा घरबेटी बहिनीले कस्मेटिक पसल खोलेकी छन् । मलाई कोरोना लागेको हल्ला भएसँगै उनका पसलमा ग्राहकहरू आउनै छाडे । उनका आफन्तहरू पनि बाटोको पल्लो छेउबाट हिँड्न थालेछन् । टाढैबाट भन्न थालेछन्र्, तमरो घरमी त कोरोना लाग्याको छ । यो बाटो जन्हिँड । यता फर्किकन नबोल पन।’

कोभिड–१९ ले मलाई संक्रमित बनाए पनि मैलेभन्दा बढी मानसिक कष्ट ती घरबेटी बैनीले भोगिरहेकी थिइन् । उनका साना नानीहरूले भोगिरहेका थिए । उनीहरू घरको झ्यालबाट आफ्ना साथीहरू खेलेको टुलुटुल हेर्दै अँध्यारो अनुहार लगाएर बसिरहन्थे ।

मेरो रिपोर्ट सार्वजनिक भएकै दिन एक जना चिनजानका व्यक्तिको फोन आयो । यसो खानू र उसो खानू भनेर सिकाएका थिए । अनि भोलि बिहानै काँचो गुर्जो ल्याइदिन्छु भनेर फोन राखेका थिए । तर त्यो दिनदेखि न उनको फोन आयो न गुर्जो । भएछ के त भन्दा उनका परिवारले भनेछन्, कोरोना लागेका मान्छेले फोनमा बोल्दा पनि कोरोना सरेर आउँछ रे ।’

त्यसपछि मैले बुझेँ, मवरिपरिको समाज र समाजभित्रको चेतनाको स्तर । यो विपद् मेरा लागि एउटा अदृश्य किताब बनिरहेको थियो, जसमा म देखिरहेकी थिएँ समाज र व्यक्तिका अनेक रङका चित्रहरू । केही अमूर्त, केही मूर्त चित्रहरू ।

मान्छेलाई विश्वविद्यालयका प्रमाणपत्रले हाेइन, ऊभित्रको चेतनाले सिकाउने रहेछ मानवीयताको पाठ । समाजले उसको मनमा स्थपित गरिदिएका मान्यताहरूले व्यक्तिभित्र निर्माण गरिदिने रहेछ सचेतनताको स्तर ।

जनचेतना न्यून रहेको ठाउँमा कोरोना भनेको भूत हुने रहेछ । त्यसबाहेक म बसेको समाजमा बेरोजगारीका कारण जताततै फुर्सदिला मानिसहरू थिए । जब मानिस फुर्सदिलो हुन्छ, उसले यस्तै बेतुकका कुराहरू रचेर कथा बनाउँछ र समाजमा सार्वजनिक गर्छ । समाज त्यस्तै कथाहरूले भरिएको छ ।

यस्तै रमाइला अनुभवहरू सँगाल्दै म कोठाभित्रै बसेँ । जसरी अरु बेला बस्थेँ, उसैगरी बसेँ । एक्लै बस्ने बानी थियो । घन्टौँसम्म एकै ठाउँमा बसेर लेख्ने, पढ्ने बानी थियो । त्यो बानीले सहयोग गर्‍यो । दुई/तीन दिनपछि त मैले म कोरोना संक्रमित छु भन्ने कुरा पनि बिर्सिर्दिएँ र आरामले लेखपढ गर्दै बसेँ । यस्तो बेला आत्मबलभन्दा ठूलो औषधि केही नहुने रहेछ ।

हुन त म लक्षणविहीन संक्रमित थिएँ । मेरा समस्या र पीडाहरू आफ्नै खालका थिए । तर, मैले कोरोनाका कारण धेरै दुःख पाउने र अनेक संकट बेहोर्ने व्यक्ति र तिनका परिवारहरूका कुरा पनि थाहा पाइरहेकै थिएँ । तिनीहरूका पीडा म कल्पना मात्र गर्न सक्थेँ । कसैले पनि त्यस्तो पीडा भोग्नु नपरोस् भनेर म कामना मात्र गर्न सक्थेँ ।

यस्तो बेला आफूलाई आफैँले बलियो बनाउनुपर्ने रहेछ । अधकल्चो ज्ञान बाँड्ने व्यक्ति र तिनीहरूले दिने सूचना र सल्लाहमा लागेर आफूलाई कमजोर पार्ने हो भने कोभिडको संक्रमणभन्दा मानसिक पीडाले थला पार्ने रहेछ । तिनका बेतुकका, अपुष्ट र अनधिकृत कुराहरूलाई बेवास्ता गरिदिनु या उनीहरूका कुरामा रमाउन सिक्नु नै लाभदायक हुने रहेछ ।

तर, केही साथीहरूका सल्लाह मैले मानेकै हुँ । त्यसैले त एक्लोपनमा रमाएँ । एक्लै सिनेमा हेरेँ । एक्लै गीत सुनेँ । एक्लै गीत गुन्गुनाएँ । नजाने पनि कोठामा एक्लै नाचेँ । एक्लै हासेँ । एक्लै बोलेँ । एक्लोपन सधैं खराब नहुने रहेछ । मलाई मेरै एक्लोपनले ठीक पार्‍यो ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, कात्तिक ६, २०७७ ०८:४४