रेलले रौनकता ल्यायो तर संचालन अझै अनिश्चित

A+ A A-

लामो प्रतीक्षापछि जनकपुर रेल आइपुग्दा उत्साहित भएर स्वागतका लागि जनसागर नै ओर्लियो । शुक्रबार दिउँसो रेल हेर्न उर्लिएको भीडले महामारीको रूपमा फैलिएको कोरोना भाइरस संक्रमणलाई समेत बर्साइदिएको दृष्य देखिन्थ्यो । भारतको जयनगरबाट दिउँसो साढे ११ बजे हिँडेको रेल दुई घण्टापछि जनकपुर रेल्वे स्टेशनमा आइपुगेका थिए । रेल आइपुग्दा हजारौँको भीडले ताली बजाएर स्वागत गरेका थिए ।

युवकयुवतीदेखि वृद्धवृद्धा तथा बालबालिका बिहानैदेखि रेलको प्रतीक्षामा जनकपुर प्लेटफर्ममा बसेका मात्र थिएनन् जयनगर हुँदै जनकपुरबीचमा पर्ने सबै गाउँछेउका लिकमा लामबद्ध भएर रेलको स्वागत गरेका थिए । जयनगर-जनकपुर चल्ने आधुनिक रेल हेर्न पाउँदा सबैजना दंग देखिन्थे । रेल आउने सूचना पाएपछि जनकपुरसहित गाउँ-गाउँबाट जनकपुरको रेल्वे स्टेशनमा भीड जम्मा भएका थिए । कोही आफ्नो बालबचालाई लिएर आएका थिए भने कोही आफ्ना वृद्ध आमाबुवालाई साथमा लिएर रेल हेर्न आएका थिए ।

रेल हेर्ने बेचैन आमसर्वसाधारणमा मात्र थिएनन् रेल विभागका महानिर्देशक, प्रबन्ध निर्देशक साथै विभागका अधिकारी, सुरक्षा अधिकारीसमेत थिए । उनीहरूले करिब तीन घण्टा प्रतीक्षा गरे । रेल आइपुगेको ऐतिहासिक क्षण क्यामेरामा कैद गर्न भीडमा उकसमुकस भइरहेको थियो । १ सय ३० किलोमिटर प्रतिघण्टा रफ्तार रहेको दुई सेट रेल जिटुजी प्रक्रियामार्फत ८४ करोड ६५ लाखमा खरिद गर्ने नेपाल सरकारले सन् २०१९ मा भारतीय कम्पनी कोंकण कम्पनीसँग सम्झौता गरेको थियो ।

आधुनिक रेल सेट डेमो ट्रेन शुक्रबार दिउँसो डेढ बजेमात्र जनकपुर आइपुगेका थिए । भारतकै लगानीमा जयनगरदेखि कुर्थासम्म निर्माण भएको ३४ किलोमिटरमा रेलवेको ब्रोडगेज ट्याकमा पहिलो चरणमा रेल गुड्नेछ । दोस्रो चरणमा भने कुर्थादेखि महोत्तरीको बिजलपुरासम्म १७ किलोमिटर दूरीमा रेल चल्ने साइट इन्जिनियर विनोद ओझाले जानकारी दिए ।

उनका अनुसार कुर्थादेखि महोत्तरीको बिजलपुरासम्मको रेल्वे लिक निर्माण अन्तिम चरणमा पुगिसकेको छ । यो डिजेल र विद्युत् दुवैबाट चल्छ । रेलको एउटा सेटमा इन्जिनसहित पाँचवटा बोगी छन्  । इन्जिनियर ओझाका अनुसार पाँचवटै बोगीमा १३ सय यात्रु अट्ने क्षमता छ ।

न कानुन, न जनशक्ति, रेल संचालन अझै अनिश्चित

भारतीय कम्पनी कोंकनले शुक्रबार नेपाल सरकारलाई रेल हस्तान्तरण गरे पनि संचालन हुने समय भने अझै निश्चित भइसकेको छैन् । रेल संचालनका लागि सरकारले हालसम्म न कानुन बनाउन सकेको छ न जनशक्ति तयार भइसकेको छ ।

रेल सञ्चालनका लागि सरकारले प्रस्ताव गरेको विधेयक संसदीय समितिमा नै लामो समयदेखि अलपत्र परेको छ । संसदीय समितिमा रहेको विधेयक प्रतिनिधिसभा र राष्ट्रियसभाबाट पारित भएपछि राष्ट्रपतिबाट प्रमाणीकरण भएर लागू हुन लामो समय लाग्ने भएकाले विधेयक संसदीय समितिबाट फिर्ता लिएर अध्यादेशमार्फत नै सरकारले विधेयक जारी गरे पनि लामो समय लाग्ने भएकाले रेल संचालन अनिश्ति बनेको हो ।

यसअघि २०२० सालमा बनेको रेल्वे ऐन रेल बन्द भएपछि २०६९ सालमा खारेज भएको थियो । कानुन र जनशक्ति अभाव हुँदाहुँदै रेल विभागका महाप्रबन्धक गुरुप्रसाद भट्टराईले कोरोना भाइरस महामारीको अवस्थामा समयले साथ दिए दुई महिनाभित्र रेल संचालन हुने दाबी गरे । मिडिया ब्रिफिङको क्रममा उनले भारतीय कम्पनी कोंकनले तत्कालका लागि रेल विभागलाई हस्तान्तरण गरे पनि पछि रेल्वे विभागले कम्पनीलाई हस्तान्तरण गर्ने बताए ।

‘विधेयक अहिले संसदीय समितिमा छ । तत्काल रेल्वे कम्पनीले रेल चलाउने छ पछि कानुन बनिसकेपछि बोर्ड गठन हुनेछ । अनि बोर्डले नै रेल चलाउने छ,’ उनले भने । रेल क्रस बोर्डर चलाउनुपर्ने भएकाले कोभिड- १९ को अवस्था हेरेर रेल संचालनको मिति तय हुनसक्ने उनले बताए ।

रेल्वे कम्पनीले कर्मचारी भर्नाका लागि प्रक्रिया समेत थालिसकेको महाप्रबन्धक भट्टराईको भनाइ थियो । तर तत्कालका लागि चालकसहितका प्राविधिक कर्मचारी भारतबाट ल्याउने उनले बताए । तर, भारतबाट ल्याइने कर्मचारी, उनीहरूको सेवा सुविधालगायतका विषयमा भारत सरकारसँग सम्झौता प्रक्रिया अझै अघि बढ्न सकेको छैन् । हाल सरकारलाई हस्तान्तरण गरिएको दुवै रेल संचालन नहुन्जेल जयनगरस्थित नेपाली स्टेशनमा राखिने उनले बताए ।

‘रेल बीचबीचमा स्टार्ट गरेर चलाई राख्नुपर्ने हुन्छ । संचालन नहुन्जेल भारतीय कम्पनीले नै रेखदेख गर्ने, स्टार्ट गरिराख्ने कुरा भएको छ । सुरक्षाको कारण पनि अहिले रेल जयनगरकै नेपाली स्टेश्नमा राखिनेछ,’ महाप्रबन्धक भट्टराईले थपे ।

मिडिया बिफिङकै क्रममा धनुषाका प्रमुख जिल्ला अधिकारी प्रेमप्रसाद भट्टराईले विवाह पञ्चमीपछि रेल संचालन हुने बताए । हाल ल्याइएको रेल केही महिना पहिले नै निर्माण सम्पन्न भइ राखिए पनि कोरोना संक्रमणका कारण ल्याउन ढिलाइ भएको सिनियर डिभिजनल इन्जिनियर देवेन्द्र प्रसाद साहले बताए ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, असोज ३, २०७७ ०१:४३