कोरोना भ्याक्सिन: परीक्षण सुरु भएको छैन, रोकिएको पनि होइन

A+ A A-

कोभिड १९ को रोकथाम तथा नियन्त्रणका लागि विश्वमा उत्पादित र अनुसन्धानरत भ्याक्सिनमध्ये चारवटा भ्याक्सिन नेपालमा पनि ट्रायल गर्ने पूर्वतयारी भइरहेको छ ।

नेपाल स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषद्का सदस्य-सचिव डा. प्रदीप ज्ञवालीले चारवटा देशमा बनेको भ्याक्सिन नेपालमा पनि ट्रायल गर्नेबारे छलफल अघि बढाइएको जनाए ।

उनका अनुसार चीनको एउटा खोप, अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयले बनाएको खोप, रुसी खोप र अस्ट्रेलियाको खोपबारे परिषद्ले विज्ञहरूसँग परामर्श लिइरहेको छ ।

‘तेस्रो चरणको खोपको परीक्षण नेपालमा पनि गर्ने विषयमा छलफल भएको हो’, उनले भने, ‘त्यसले परीक्षण सफल भयो भने भ्याक्सिन किन्न सजिलो हुन्छ । हाम्रो जिनअनुसार मिल्छ कि मिल्दैन त्यो पनि पनि परीक्षण गर्नुपर्ने हुन्छ ।’

चीनियाँ कम्पनीले परीक्षणका लागि प्रस्ताव गरेको छ । ‘पब्लिकलाई दिने भनेर गएको छ’, डा. ज्ञवालीले भने, ‘रसियाको भ्याक्सिनको रिपोर्ट पनि राम्रो छ । ७६ जनामा एन्टिबडी राम्रो देखिएको थियो । तेस्रो चरणको परीक्षण राम्रो हुने भएकाले छलफल अगाडि बढाएका हौँ ।’

चारवटै देशको भ्याक्सिन परीक्षणका लागि पाइपलाइनमा रहेको परिषद्ले जनाएको छ । तर सबैलाई तत्काल लैजान नसकिने परिषद्का एक चिकित्सक बताउँछन् । ‘मासमा परीक्षण गर्नको लागि ट्रायल गर्ने हो । अहिले मासमा जाने बेला भएको छैन । हजारौँलाई ट्रायल परीक्षण गरेर हेरेपछि सफल भएमा मात्र मासमा जाने हो,’ उनले भने ।

नेपाल भ्याक्सिन परीक्षणको तयारीमा जुट्दै गर्दा बेलायतको अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयमा बनिरहेको कोरोनाविरुद्धको भ्याक्सिन तेस्रो चरणमा आएर रोकिएको छ । तेस्रो चरणको ट्रायल परीक्षणमा स्वास्थ्यमा समस्या देखिएपछि ट्रायल रोकिएको हो ।

ट्रायलका क्रममा बेलायत, अमेरिका, ब्राजिल र दक्षिण अफ्रिकाका ३० हजार सहभागी भएका थिए । अक्सफोर्डको भ्याक्सिन सबैभन्दा पहिले बजारमा आउने आशा थियो । अब भ्याक्सिनको परीक्षण पछाडि धकेलिएको छ । अन्य देशले पनि भ्याक्सिन बनाइरहेका छन् । तर, विश्वको ध्यान भने अक्सफोर्डको भ्याक्सिनमै छ ।

अध्ययनले ट्रायल गर्नुपर्ने आवश्यकता देख्यो भने पनि स्वास्थ्य मन्त्रालयको स्वीकृतिमा ट्रायल परीक्षण अगाडि बढाउनुपर्ने हुन्छ । त्यसका लागि भ्याक्सिन दर्ता हुनुपर्ने, लाइसेन्स पाउनुपर्ने, स्वस्थ मान्छेलाई भ्याक्सिनको प्रयोग गर्दा स्वास्थ्यमा असर पर्‍याे भने कसले जिम्मेवारी लिने ? खर्च कसले ब्यहोर्ने ? भन्ने विषयमा नै निर्णय गर्नुपर्ने परिषद्का अधिकारीको भनाइ छ । यी विषयमा सहमति भएपछि मात्र ट्रायल परीक्षण हुन्छ ।

ट्रायल परीक्षण गर्नैपर्छ भन्ने छैन

संक्रामक रोग विशेषेज्ञ डा. अनुप सुवेदी भ्याक्सिन ल्याउनका लागि क्लिनिकल ट्रायल गर्नैपर्छ भन्ने नरहेको बताउँछन् ।

‘हामीलाई प्रभावकारी भ्याक्सिन छिटो चाहिएको छ । त्यसका लागि ट्रायल हुनैपर्छ भन्ने छैन । भ्याक्सिन आउने सम्भावना बढ्छ भने ट्रायल गर्ने हो', उनले भने, ‘कतिले क्लिनिकल ट्रायल नगरे पनि लिएका छन् । बंगलादेशले ट्रायल नगरी इन्डियासँग सम्झौता गरेको छ ।’

क्लिनिकल ट्रायलमा पनि नेपाल धेरै पछाडि परेको उनको बुझाइ छ । ‘क्लिनिकल ट्रायल धेरै देशमा सुरु भइसकेकाे छ । यसमा पनि हामी पछाडि परेका छौँ । ट्रायल गर्नैपर्छ । ट्रायल गरेर नै भ्याक्सिन बन्ने हो । अब ट्रायल गरेर भ्याक्सिनका लागि बार्गेनिङ गर्ने समय ढिला भइसक्यो', उनले भने, ‘क्लिनिकल ट्रायल गरेर कसैले धेरै भ्याक्सिन दिन्छ भने गर्न सकिन्छ । तर, ट्रायल भनेको भ्याक्सिन ल्याउने पहल हो भनेर बुझ्नु गलत हो ।’

औषधिको प्रयोग भएको छ त ?

नेपालमा कोरोना संक्रमितका लागि प्रयोग गरिएका औषधिका विषयमा पनि प्रश्न उठेको छ । अन्तर्राष्ट्रिय मान्यताका आधारमा औषधिको प्रयोग गरिएको स्वास्थ्य परिषद्को दाबी छ । कोरोना संक्रमितका लागि रेमडिसिभर औषधि मात्र प्रयोग गर्न परिषद्ले स्वीकृति दिएको सदस्य-सचिव डा. ज्ञवालीले बताए ।

‘इमर्जेन्सीमा अनुसन्धानका लागि रेमडिसिभरको स्वीकृति परिषद्ले दिएको हो । परिषद्ले संक्रमितलाई प्लाज्मा थेरापिबाट उपचार गर्न पनि स्वीकृति दिएको छ, अरु औषधिको स्वीकृति दिएका छैनाैँ', उनले भने ।

शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पताल टेकुका निर्देशक डा. सागर राजभण्डारीले जटिल बिरामीलाई रेमडिसिभिर, हेपारिन, डेक्सामेथासोन औषधि र प्लाज्मा प्रयोग गरिएको बताए ।

‘लक्षणका आधारमा औषधिको प्रयोग गरेका छौँ', उनले भने, ‘संक्रमितलाई सबैभन्दा आवश्यक अक्सिजन नै हो । श्वास फर्न गाह्रो हुने बिरामीलाई अक्सिजन चाहिन्छ । कोभिडको केसमा रगत जम्ने हुन्छ । रगत नजम्न र भाइरसलाई वृद्धि हुनबाट रोक्न औषधिको प्रयोग गर्छाैँ । तर, यी औषधि कोभिडकै लागि बनेका भने होइनन् ।’

आयुर्वेद औषधिको पनि ट्रायल परीक्षण

परिषद्ले नेपालमा उत्पादित आयुर्वेदिक औषधिको ट्रायल परीक्षण गर्ने भएको छ । ‘जेठी मधु, मरिचलगायतबाट बनेको आयुर्वेदिक औषधिको पनि ट्रायल परीक्षण गर्दै छौँ,' उनले भने, ‘प्रदेश ५ बाट केही दिनमा सुरु गर्छाैँ । संक्रमितलाई खानाभन्दा अगाडि बिहानबेलुका खुवाउँछौँ । यसले रगतमा परिवर्तन, एन्डिबडी उत्पादन र इम्युन सिस्टम राम्रो बनाउने अनुसन्धानले देखाएको छ ।’

समुदायमा कोरोनाको सर्भे

ट्राभल हिस्ट्री नभएका मानिसमा पनि कोरोना संक्रमण देखिएपछि समुदायमा फैलिएको हो होइन भनेर हेर्न परिषद् र इपिडिमियोलोजी तथा सरुवा रोग नियन्त्रण महाशाखाले मास रूपमा परीक्षण गर्ने तयारी गरेको छ ।

सरकारी अधिकारीहरू क्लस्टरमा संक्रमण फैलिएको बताउँछन् भने विज्ञहरू समुदायमा नै फैलिएको दाबी गर्छन् । त्यसैले समुदायमा संक्रमण फैलिएको हो वा होइन भनेर सर्भे गर्न लागिएको हो ।

‘परिषद्ले ७ सय ८४ जनाको हाराहारीमा स्वास्थ्यकर्मी र उनीहरूको परिवारको परीक्षण गर्छ', डा. ज्ञवालीले भने, ‘ईडीसीडीले सातवटै प्रदेशको समुदायमा परीक्षण गर्ने हो । त्यसपछि मात्र समुदायमा फैलिएको हो, होइन भन्न सकिन्छ ।

इपिडिमियोलोजी तथा सरुवा रोग नियन्त्रण महाशाखाका निर्देशक डा. वासुदेव पाण्डेले सर्भेको काम अन्तिम चरणमा पुगेको बताए ।

उनले भने, ‘काम अन्तिम चरणमा पुगेको छ । टेक्निकल सहयोग डब्लूएचओले गर्ने हो । फिल्डमा खटिनेको ट्रेनिङको काम बाँकी छ । भर्चुअल ट्रेनिङ सम्भव छैन । १०/१५ जना राखेर २\४ दिन ट्रेनिङ दिन्छौँ । अनि सातवटै प्रदेशमा खटाउँछौँ ।’

के हो इलाइजा सर्भे ?

इलाइजाबाट समुदायमा सर्भे गरिन्छ । समुदायमा कोरोना छ, छैन पीसीआरले थाहा हुँदैन', निर्देशक डा. पाण्डेले भने, ‘अब सातवटै प्रदेशको समुदायमा इलाइजाबाट सर्भे गर्ने हो । यो मान्छेको रगतबाट एन्टिबडी हेरिन्छ । कतिको संख्यामा हेर्ने हो, त्यो अहिले तय भएको छैन । सबै समुदायको प्रतिनिधित्व हुने गरी परीक्षण गर्छौं ।’

एन्जायम–लिङ्क्ड इम्युनोसोर्बेन्ट एसे (इलाइजा) बाट सर्भे गरिने उनले बताए । इलाइजाबाट मान्छेको रगतमा भाइरसको एन्टिजेन अथवा एन्डिबडी छ, छैन भनेर हेरिन्छ ।

‘यो सर्भेमा इमिनोग्लोबोलिम– एम (आईजीएम) र इमिनोग्लोबोलिम –जी (आईजीजी) छ, छैन भनेर हेरिन्छ', उनले भने, ‘कोही मान्छे कोरोना भाइरसबाट संक्रमित छ भने शरीरमा सुरुमा आईजीएम उत्पादन भएको हुन्छ । त्यसको केही समयपछि आईजीजी उत्पादन हुन्छ । यसबाट कोरोना संक्रमण फैलिएको, नफैलिएको थाहा हुन्छ ।’

सर्भे ईडीसीडी, डब्लूएचओ र एनपीएचएल मिलेर गर्न लागेका हुन् ।

(*शीर्षक परिमार्जन गरिएको)

प्रकाशित मिति: बुधबार, भदौ २४, २०७७ २१:०३